Panultihon 11

1 Gikasilagan ni Yahweh ang sukdanan nga dili husto, apan gikahimut-an niya ang husto nga pagsukod.

خداوند از تقلب و کلاهبرداری متنفر است، ولی درستکاری و صداقت را دوست دارد.

2 Kung ang garbo moabot, ang kaulaw unya modangat, apan diha sa pagpaubos moabot ang kaalam.

تکبر باعث سرافکندگی می‌شود، پس دانا کسی است که فروتن باشد.

3 Ang dungog sa matarong mogiya kanila, apan ang baliko nga mga dalan sa mga malimbongon moguba kanila.

صداقت مرد درستکار راهنمای اوست، اما نادرستی شخص بدکار، او را به نابودی می‌کشاند.

4 Walay pulos ang bahandi sa adlaw sa kapungot, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo gikan sa kamatayon.

در روز داوری مال و ثروت به داد تو نمی‌رسد، اما عدالت تو می‌تواند تو را از مرگ برهاند.

5 Ang matarong nga binuhatan sa tawong walay sala magtul-id sa iyang dalan, apan ang daotan mapukan tungod sa ilang pagkadaotan.

عدالت درستکاران راهشان را هموار می‌کند، اما بدکاران در زیر بار سنگین گناهان خود از پا در می‌آیند.

6 Ang matarong nga binuhatan niadtong makapahimuot sa Dios magluwas kanila, apan ang malimbongon malit-ag pinaagi sa ilang mga tinguha.

عدالت نیکان آنها را نجات می‌دهد، ولی بدکاران در دام خیانت خود گرفتار می‌شوند.

7 Sa dihang ang tawong daotan mamatay, ang iyang paglaom mahanaw ug ang paglaom nga anaa sa iyang kusog mawagtang.

آدم خدانشناس وقتی بمیرد همهٔ امیدهایش از بین می‌رود وانتظاری که از قدرتش داشت نقش بر آب می‌شود.

8 Ang tawo nga magbuhat kung unsa ang matarong malikay gikan sa kagubot ug modangat hinuon kini ngadto sa daotan.

مرد عادل از تنگنا رهایی می‌یابد و مرد بدکار به جای او گرفتار می‌شود.

9 Ang baba sa dili diosnon makadaot sa iyang silingan, apan pinaagi sa kahibalo kadtong mobuhat kung unsa ang matarong maluwas.

سخنان مرد خدانشناس انسان را به هلاکت می‌کشاند، اما حکمت شخص درستکار او را از هلاکت می‌رهاند.

10 Kung magmauswagon kadtong magbuhat ug matarong, ang siyudad magmalipayon; kung ang daotan malaglag, adunay panagsinggit sa kalipay.

مردمان شهر برای موفقیت عادلان شادی می‌کنند و از مرگ بدکاران خوشحال می‌شوند.

11 Pinaagi sa maayong mga gasa niadtong makapahimuot sa Dios, mouswag ang siyudad; pinaagi sa baba sa daotan, magun-ob ang siyudad.

از برکت وجود خداشناسان شهر ترقی می‌کند، اما شرارت بدکاران موجب تباهی آن می‌شود.

12 Ang tawo nga magtamay sa iyang higala walay alamag, apan ang tawo nga adunay panabot maghilom.

کسی که دربارهٔ دیگران با تحقیر صحبت می‌کند آدم نادانی است. آدم عاقل جلوی زبان خود را می‌گیرد.

13 Si bisan kinsa nga nagapanglibak mopadayag sa mga tinago, apan ang tawong matinud-anon motipig sa mga butang nga gitago.

خبرچین هر جا می‌رود اسرار دیگران را فاش می‌کند، ولی شخص امین، اسرار را در دل خود مخفی نگه می‌دارد.

14 Kung walay maalamong padulngan, ang nasod mapukan, apan moabot ang kadaogan pinaagi sa pagpakisayod sa daghang magtatambag.

بدون رهبری خردمندانه، مملکت سقوط می‌کند؛ اما وجود مشاوران زیاد امنیت کشور را تضمین می‌کند.

15 Si bisan kinsa nga magpasalig sa utang sa usa ka langyaw mag-antos gayod sa kasakit, apan ang tawo nga dili buot mohimo ug kasabotan sa ingon ana nga matang sa saad maluwas.

ضامن شخص غریب نشو چون ضرر خواهی دید. اگر می‌خواهی گرفتار نشوی ضامن کسی نشو.

16 Ang maluluy-on nga babaye makadawat ug pagpasidungog, apan ang mga tawong mangtas mga hakog sa bahandi.

زن نیکو سیرت، عزت و احترام به دست می‌آورد، اما مردان بی‌رحم فقط می‌توانند ثروت به چنگ آورند.

17 Ang tawong maluluy-on makapahimulos sa iyang kaugalingon, apan ang tawong bangis magpasakit sa iyang kaugalingon.

مرد رحیم به خودش نفع می‌رساند، اما آدم ستمگر به خودش لطمه می‌زند.

18 Ang tawong daotan manglimbong aron lang makuha ang iyang suhol, apan ang tawong magpugas kung unsa ang matarong moani sa bayad sa kamatuoran.

ثروت شخص بدکار، موقتی و ناپایدار است، ولی اجرت شخص عادل جاودانی است.

19 Ang tawong matinud-anon nga mobuhat kung unsa ang matarong mabuhi, apan mamatay ang tawo nga mosunod sa daotan.

شخص درستکار از حیات برخوردار می‌شود، اما آدم بدکار به سوی مرگ می‌رود.

20 Gikasilagan ni Yahweh kadtong mga kasingkasing nga dili matarong, apan gikahimut-an niya kadtong mga dalan sa mga walay sala.

خداوند از افراد بدسرشت متنفر است، ولی از درستکاران خشنود می‌باشد.

21 Siguradoha kini—ang mga tawong daotan dili pasagdan nga dili masilotan, apan ang mga kaliwat niadtong mobuhat kung unsa ang matarong maluwas.

مطمئن باش بدکاران مجازات خواهند شد، اما درستکاران رهایی خواهند یافت.

22 Sama sa singsing nga bulawan nga anaa sa ilong sa baboy mao man ang maanyag nga babaye nga walay maayong paghukom.

زیبایی در زن نادان مانند حلقهٔ طلا در پوزهٔ گراز است.

23 Ang mga tinguha niadtong mobuhat kung unsa ang matarong mosangpot sa kaayohan, apan ang mga tawong daotan molaom lang sa kapungot.

آرزوی نیکان همیشه برآورده می‌شود، اما خشم خدا در انتظار بدکاران است.

24 Adunay tawo nga magpugas ug binhi—makatigom siya ug mas daghan pa; ang uban nga wala magpugas—modangat kaniya ang kakabos.

هستند کسانی که با سخاوت خرج می‌کنند و با وجود این ثروتمند می‌شوند؛ و هستند کسانی که بیش از اندازه جمع می‌کنند، اما عاقبت نیازمند می‌گردند.

25 Ang tawong manggihatagon mouswag ug ang tawong mohatag ug tubig ngadto sa uban makabaton ug tubig sa iyang kaugalingon.

شخص سخاوتمند کامیاب می‌شود و هر که دیگران را سیراب کند خود نیز سیراب خواهد شد.

26 Tunglohon sa mga tawo ang tawong mobalibad sa pagbaligya ug trigo, apan ang maayong mga gasa magpurongpurong sa ulo niadtong magbaligya niini.

کسی که غله‌اش را احتکار می‌کند، مورد نفرین مردم قرار خواهد گرفت، ولی دعای خیر مردم همراه کسی خواهد بود که غله خود را در زمان احتیاج به آنها می‌فروشد.

27 Ang tawo nga kugihan mangita sa maayo nagapangita usab ug pabor, apan ang tawo nga mangita sa daotan makakaplag niini.

اگر در پی نیکی باشی مورد لطف خدا خواهی بود، ولی اگر به دنبال بدی بروی جز بدی چیزی نصیبت نخواهد شد.

28 Kadtong misalig sa ilang kaadunahan mapukan, apan sama sa dahon, molabong kadtong mobuhat kung unsa ang matarong.

کسی که بر ثروت خود تکیه کند خواهد افتاد، اما عادلان مانند درخت سبز شکوفه خواهند آورد.

29 Ang tawo nga magdala ug kagubot sa iyang kaugalingong panimalay makapanunod ug hangin ug ang buangbuang mahimong ulipon sa maalamon ug kasingkasing.

شخص نادانی که باعث ناراحتی خانواده‌اش می‌شود سرانجام هستی خود را از دست خواهد داد و برده دانایان خواهد شد.

30 Kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mahimong sama sa kahoy sa kinabuhi, apan ang kasamok molaglag ug mga kinabuhi.

ثمره کار خداشناسان حیات‌بخش است و تمام کسانی که مردم را به سوی نجات هدایت می‌کنند دانا هستند.

31 Kung kadtong mga mobuhat ug matarong makadawat kung unsa ang angay kanila, unsa pa kaha ang daotan ug ang makasasala!

اگر عادلان پاداش اعمال خود را در این دنیا می‌یابند، بدون شک گناهکاران و بدکاران نیز به سزای اعمال خود می‌رسند.