Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
Las sentencias de Salomón. EL hijo sabio alegra al padre; y el hijo necio es tristeza de su madre.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Los tesoros de maldad no serán de provecho: mas la justicia libra de muerte.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
Jehová no dejará hambrear el alma del justo: mas la iniquidad lanzará á los impíos.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
La mano negligente hace pobre: mas la mano de los diligentes enriquece.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
El que recoge en el estío es hombre entendido: el que duerme en el tiempo de la siega es hombre afrentoso.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Bendiciones sobre la cabeza del justo: mas violencia cubrirá la boca de los impíos.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
La memoria del justo será bendita: mas el nombre de los impíos se pudrirá.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
El sabio de corazón recibirá los mandamientos: mas el loco de labios caerá.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
El que camina en integridad, anda confiado: mas el que pervierte sus caminos, será quebrantado.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
El que guiña del ojo acarrea tristeza; y el loco de labios será castigado.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Vena de vida es la boca del justo: mas violencia cubrirá la boca de los impíos.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
El odio despierta rencillas: mas la caridad cubrirá todas las faltas.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
En los labios del prudente se halla sabiduría: y vara á las espaldas del falto de cordura.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Los sabios guardan la sabiduría: mas la boca del loco es calamidad cercana.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
Las riquezas del rico son su ciudad fuerte; y el desmayo de los pobres es su pobreza.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
La obra del justo [es] para vida; mas el fruto del impío [es] para pecado.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
Camino á la vida es guardar la corrección: mas el que deja la reprensión, yerra.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
El que encubre el odio es de labios mentirosos; y el que echa mala fama es necio.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
En las muchas palabras no falta pecado: mas el que refrena sus labios es prudente.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
Plata escogida es la lengua del justo: mas el entendimiento de los impíos es como nada.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
Los labios del justo apacientan á muchos: mas los necios por falta de entendimiento mueren.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
La bendición de Jehová es la que enriquece, y no añade tristeza con ella.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
Hacer abominación es como risa al insensato: mas el hombre entendido sabe.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
Lo que el impío teme, eso le vendrá: mas á los justos les será dado lo que desean.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
Como pasa el torbellino, así el malo no permanece: mas el justo, fundado para siempre.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
Como el vinagre á los dientes, y como el humo á los ojos, así es el perezoso á los que lo envían.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
El temor de Jehová aumentará los días: mas los años de los impíos serán acortados.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
La esperanza de los justos [es] alegría; mas la esperanza de los impíos perecerá.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
Fortaleza es al perfecto el camino de Jehová: mas espanto es á los que obran maldad.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
El justo eternalmente no será removido: mas los impíos no habitarán la tierra.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
La boca del justo producirá sabiduría: mas la lengua perversa será cortada.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
Los labios del justo conocerán lo que agrada: mas la boca de los impíos [habla] perversidades.
