Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
The proverbs of Solomon. A wise son makes a glad father; but a foolish son brings grief to his mother.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Treasures of wickedness profit nothing, but righteousness delivers from death.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
Yahweh will not allow the soul of the righteous to go hungry, but he thrusts away the desire of the wicked.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
He becomes poor who works with a lazy hand, but the hand of the diligent brings wealth.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
He who gathers in summer is a wise son, but he who sleeps during the harvest is a son who causes shame.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Blessings are on the head of the righteous, but violence covers the mouth of the wicked.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
The memory of the righteous is blessed, but the name of the wicked will rot.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
The wise in heart accept commandments, but a chattering fool will fall.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
He who walks blamelessly walks surely, but he who perverts his ways will be found out.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
One who winks with the eye causes sorrow, but a chattering fool will fall.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
The mouth of the righteous is a spring of life, but violence covers the mouth of the wicked.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
Hatred stirs up strife, but love covers all wrongs.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
Wisdom is found on the lips of him who has discernment, but a rod is for the back of him who is void of understanding.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Wise men lay up knowledge, but the mouth of the foolish is near ruin.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
The rich man’s wealth is his strong city. The destruction of the poor is their poverty.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
The labor of the righteous leads to life. The increase of the wicked leads to sin.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
He is in the way of life who heeds correction, but he who forsakes reproof leads others astray.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
He who hides hatred has lying lips. He who utters a slander is a fool.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
In the multitude of words there is no lack of disobedience, but he who restrains his lips does wisely.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
The tongue of the righteous is like choice silver. The heart of the wicked is of little worth.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
The lips of the righteous feed many, but the foolish die for lack of understanding.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
Yahweh’s blessing brings wealth, and he adds no trouble to it.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
It is a fool’s pleasure to do wickedness, but wisdom is a man of understanding’s pleasure.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
What the wicked fear will overtake them, but the desire of the righteous will be granted.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
When the whirlwind passes, the wicked is no more; but the righteous stand firm forever.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so is the sluggard to those who send him.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
The fear of Yahweh prolongs days, but the years of the wicked shall be shortened.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
The prospect of the righteous is joy, but the hope of the wicked will perish.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
The way of Yahweh is a stronghold to the upright, but it is a destruction to the workers of iniquity.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
The righteous will never be removed, but the wicked will not dwell in the land.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
The mouth of the righteous produces wisdom, but the perverse tongue will be cut off.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
The lips of the righteous know what is acceptable, but the mouth of the wicked is perverse.
