Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
The Proverbs of Solomon. A wise son maketh a glad father, But a foolish son is the grief of his mother.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Treasures of wickedness do not profit; But righteousness delivereth from death.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
The LORD will not suffer the righteous to famish; But he disappointeth the craving of the wicked.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
He that worketh with a slack hand becometh poor; But the hand of the diligent maketh rich.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
He that gathereth in summer is a wise son; But he that sleepeth in harvest is a son causing shame.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Blessings are upon the head of the just; But the mouth of the wicked concealeth violence.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
The memory of the righteous man shall be blessed; But the name of the wicked shall rot.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
He who is wise in heart receiveth precepts; But the foolish talker falleth headlong.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
He that walketh uprightly walketh securely; But he that perverteth his ways shall be punished.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
He that winketh with the eye causeth sorrow; And a foolish talker falleth headlong.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
The mouth of the righteous is a fountain of life; But the mouth of the wicked concealeth violence.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
Hatred stirreth up strife; But love covereth all offences.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
Upon the lips of a man of understanding wisdom is found; But a rod is for the back of him that lacketh understanding.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Wise men treasure up knowledge; But the mouth of the foolish is destruction close at hand.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
The rich man's wealth is his strong city; The destruction of the poor is their poverty.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
The earnings of the righteous minister to life; The revenues of the wicked, to sin.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
He that keepeth instruction is in the path of life; But he that refuseth reproof goeth astray.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
He that hideth hatred hath lying lips; And he that uttereth slander is a fool.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
In the multitude of words there wanteth not offence; But he who restraineth his lips is wise.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
The tongue of the righteous is as choice silver; The understanding of the wicked is of little worth.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
The lips of the righteous feed many; But fools die through want of wisdom.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
It is the blessing of the LORD that maketh rich, And he addeth no sorrow with it.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
It is as sport to a fool to do mischief; But a man of understanding hath wisdom.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
The fear of the wicked shall come upon him; But the desire of the righteous shall be granted.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
When the whirlwind passeth by, the wicked is no more; But the righteous is an everlasting foundation.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, So is the sluggard to them that send him.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
The fear of the LORD prolongeth life; But the years of the wicked shall be shortened.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
The hope of the righteous shall be gladness: But the expectation of the wicked shall come to nothing.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
The way of the LORD is a stronghold for the upright, But destruction for those who do iniquity.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
The righteous shall never be moved; But the wicked shall not dwell in the land.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
The mouth of the righteous man yieldeth wisdom; But the perverse tongue shall be cut off.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
The lips of the righteous know what is acceptable; But the mouth of the wicked what is perverse.
