Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
The proverbs of Solomon. A wise son causeth [his] father to rejoice; but a foolish son is the grief of his mother.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Treasures of wickedness will not profit aught; but righteousness will deliver from death.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
The Lord will not suffer the soul of the righteous to famish; but the sinful desires of the wicked will he cast away.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
He becometh poor that laboreth with an indolent hand, but the hand of the diligent maketh rich.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
He that gathereth in summer is an intelligent son; [but] he that sleepeth in harvest is a son that causeth shame.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Blessings come upon the head of the righteous; but the mouth of the wicked covereth violence.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
The memory of the just is [destined] to be blessed; but the name of the wicked shall rot.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
The wise in heart will accept commandments; but he that is a fool in his speaking will stumble.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
He that walketh uprightly ever walketh securely; but he that perverteth his ways will be punished.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
He that winketh with the eye causeth vexation; and he that is a fool in his speaking will stumble.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
A source of life is the mouth of the righteous; but the mouth of the wicked covereth violence.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
Hatred stirreth up strifes; but love throweth a cover over all transgressions.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
On the lips of the man of understanding there is found wisdom: but a rod is for the back of him that is void of sense.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Wise men treasure up knowledge; but the mouth of the foolish is an approaching terror.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
The wealth of the rich man is his strong town: the terror of the poor is their poverty.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
The labor of the righteous [tendeth] to life: the product of the wicked is for sin.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
On the way unto life is he that observeth correction; but he that forsaketh reproof is in error.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
He that hideth hatred hath lips of falsehood; and he that spreadeth abroad an evil report, is a fool.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
In a multitude of words transgression cannot be avoided; but he that refraineth his lips is intelligent.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
[Like] choice silver is the tongue of the righteous: the heart of the wicked is worth but very little.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
The lips of the righteous feed many: but fools die through lack of sense.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
The blessing of the Lord it is which maketh rich, and painful labor addeth nothing thereto.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
It is as sport to a fool to do wicked deeds; but a man of understanding hath wisdom.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
What the wicked dreadeth, that will come upon him: but the longing of the righteous will God grant.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
As the whirlwind passeth by, the wicked is no more; but the righteous is an everlasting foundation.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
As vinegar is to the teeth, and as smoke is to the eyes: so is the sluggard to those that send him.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
The fear of the Lord increaseth [man's] days; but the years of the wicked will be shortened.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
The expectation of the righteous is joy; but the hope of the wicked shall perish.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
The way of the Lord is a stronghold to the upright; but terror is destined to the workers of injustice.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
The righteous shall never be removed; but the wicked shall not inhabit the earth.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
The mouth of the just uttereth wisdom; but the tongue of perverseness shall be cut out.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
The lips of the righteous know [how to obtain] favor; but the mouth of the wicked [speaketh] perverseness.
