Panultihon 10
1 Ang mga panultihon ni Solomon. Ang anak nga maalamon makapalipay sa iyang amahan apan ang anak nga buangbuang maghatag ug kasub-anan sa iyang inahan.
A wise son makes a glad father, but a foolish son is a sorrow to his mother.
2 Walay bili ang kabtangan nga naangkon pinaagi sa pagkadaotan, apan ang pagbuhat ug matarong maglikay kanimo sa kamatayon.
Wealth which comes from sin is of no profit, but righteousness gives salvation from death.
3 Dili itugot ni Yahweh nga magutman ang nagbuhat kung unsa ang matarong, apan iyang pakyason ang mga tinguha sa daotan.
The Lord will not let the upright be in need of food, but he puts far from him the desire of the evil-doers.
4 Ang kamot nga tapulan makapahimong kabos sa tawo, apan ang kamot sa tawong kugihan makaangkon ug mga bahandi.
He who is slow in his work becomes poor, but the hand of the ready worker gets in wealth.
5 Ang maalamon nga anak magtigom sa abot sa yuta sa ting-init apan makauulaw alang kaniya kung matulog siya panahon sa ting-ani.
He who in summer gets together his store is a son who does wisely; but he who takes his rest when the grain is being cut is a son causing shame.
6 Ang mga gasa nga gikan sa Dios anaa sa ulo niadtong mga mobuhat sa matarong, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
Blessings are on the head of the upright, but the face of sinners will be covered with sorrow.
7 Ang tawo nga mobuhat sa matarong makapalipay kanato sa dihang maghunahuna kita mahitungod kaniya, apan ang ngalan sa daotan madunot.
The memory of the upright is a blessing, but the name of the evil-doer will be turned to dust.
8 Kadtong adunay panabot modawat sa mga pagmando, apan ang sabaan nga buangbuang magun-ob.
The wise-hearted man will let himself be ruled, but the man whose talk is foolish will have a fall.
9 Siya nga maglakaw sa kaligdong maglakaw nga luwas, apan ang tawong mohimo sa iyang mga dalan nga baliko, masakpan ra unya siya.
He whose ways are upright will go safely, but he whose ways are twisted will be made low.
10 Siya nga mangidhat makapasubo, apan pagalumpagon ang sabaan nga buangbuang.
He who makes signs with his eyes is a cause of trouble, but he who makes a man see his errors is a cause of peace.
11 Ang baba sa tawo nga mobuhat sa matarong mao ang tubig sa kinabuhi, apan ang baba sa daotan motabon sa kasamok.
The mouth of the upright man is a fountain of life, but the mouth of the evil-doer is a bitter cup.
12 Ang kaligutgot hinungdan sa panagbingkil, apan tabonan sa gugma ang tanang kasal-anan.
Hate is a cause of violent acts, but all errors are covered up by love.
13 Ang kaalam makaplagan diha sa mga ngabil sa tawong adunay maayong paghukom, apan ang bunal alang sa likod sa tawong walay alamag.
In the lips of him who has knowledge wisdom is seen; but a rod is ready for the back of him who is without sense.
14 Ang mga tawong maalamon magtigom ug kahibalo, apan ang baba sa buangbuang nagapaduol sa kagub-anan.
Knowledge is stored up by the wise, but the mouth of the foolish man is a destruction which is near.
15 Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang lig-on nga siyudad; ang kawad-on sa kabos mao ang iyang kagub-anan.
The property of the man of wealth is his strong town: the poor man's need is his destruction.
16 Ang bayad niadtong magbuhat kung unsa ang matarong mogiya kanila ngadto sa kinabuhi; ang ginansiya sa daotan mogiya kanila ngadto sa sala.
The work of the upright gives life: the increase of the evil-doer is a cause of sin.
17 Adunay agianan paingon sa kinabuhi alang niadtong mosunod sa pagpanton, apan mahisalaag ang tawo nga magsalikway sa pagbadlong.
He who takes note of teaching is a way of life, but he who gives up training is a cause of error.
18 Si bisan kinsa nga adunay tinago nga pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil, ug si bisan kinsa nga magbutangbutang mga buangbuang.
Hate is covered up by the lips of the upright man, but he who lets out evil about another is foolish.
19 Kung adunay daghang mga pulong, dili mawala ang kalapasan, apan siya nga nagmaampingon sa iyang isulti maalamon.
Where there is much talk there will be no end to sin, but he who keeps his mouth shut does wisely.
20 Ang dila sa mobuhat ug matarong, lunsay nga plata; adunay gamay nga bili sa kasingkasing sa daotan.
The tongue of the upright man is like tested silver: the heart of the evil-doer is of little value.
21 Ang mga ngabil sa tawong mobuhat kung unsa ang matarong makapahimsog sa kadaghanan, apan mangamatay ang mga buangbuang tungod kay wala silay alamag.
The lips of the upright man give food to men, but the foolish come to death for need of sense.
22 Ang maayong mga gasa ni Yahweh magdala ug bahandi ug walay kasakit niini.
The blessing of the Lord gives wealth: hard work makes it no greater.
23 Ang pagkadaotan mao ang dula nga ginadula sa buangbuang, apan ang kaalam mao ang makapahimuot sa tawong adunay panabot.
It is sport to the foolish man to do evil, but the man of good sense takes delight in wisdom.
24 Ang kahadlok sa daotan mogukod kaniya, apan ang tinguha sa matarong igahatag.
The thing feared by the evil-doer will come to him, but the upright man will get his desire.
25 Ang daotan sama sa bagyo nga molabay lang, ug mahanaw dayon, apan kadtong mobuhat kung unsa ang matarong mao ang patukoranan nga molungtad hangtod sa kahangtoran.
When the storm-wind is past, the sinner is seen no longer, but the upright man is safe for ever.
26 Sama sa suka nga anaa sa ngipon ug aso sa mga mata, mao usab ang tapulan alang niadtong nagpadala kaniya.
Like acid drink to the teeth and as smoke to the eyes, so is the hater of work to those who send him.
27 Ang pagkahadlok kang Yahweh makapalugway sa kinabuhi, apan ang mga katuigan sa daotan mapamubo.
The fear of the Lord gives long life, but the years of the evil-doer will be cut short.
28 Ang paglaom niadtong mobuhat sa matarong mao ang ilang kalipay, apan ang katuigan sa mga daotan mapamubo.
The hope of the upright man will give joy, but the waiting of the evil-doer will have its end in sorrow.
29 Ang dalan ni Yahweh mopanalipod niadtong adunay dungog, apan kagub-anan kini alang sa daotan.
The way of the Lord is a strong tower for the upright man, but destruction to the workers of evil.
30 Kadtong mobuhat sa matarong dili gayod mapukan, apan ang daotan dili magpabilin sa yuta.
The upright man will never be moved, but evil-doers will not have a safe resting-place in the land.
31 Gikan sa baba niadtong magbuhat ug matarong adunay bunga sa kaalam, apan ang bakakon nga dila pagaputlon.
The mouth of the upright man is budding with wisdom, but the twisted tongue will be cut off.
32 Ang mga ngabil niadtong mobuhat sa matarong nasayod kung unsa ang angayan, apan ang baba sa daotan, nasayod sila kung unsa ang tinuis.
The lips of the upright man have knowledge of what is pleasing, but twisted are the mouths of evil-doers.
