Mateo 5
1 Sa dihang nakita ni Jesus ang panon sa mga katawhan, misaka siya ngadto sa bukid. Sa dihang siya naglingkod, ang iyang mga disipulo miduol kaniya.
When he saw the crowds, he went up the mountain, and when he had seated himself, his disciples came to him,
2 Iyang gibuka ang iyang baba ug nagtudlo kanila, nga nag-ingon,
and opening his lips he began to teach them, saying.
3 “Bulahan ang kabos sa espiritu, kay ila ang gingharian sa langit.
"Blessed are the poor in spirit, for the kingdom of heaven is theirs.
4 Bulahan kadtong nagbangutan, kay sila pagalipayon.
"Blessed are those who mourn, for they shall be comforted.
5 Bulahan ang maaghop, kay sila makapanunod sa yuta.
"Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth."
6 Bulahan kadtong gigutom ug gi-uhaw sa pagkamatarong, kay sila pagabusgon.
"Blessed are those who hunger and thirst for the righteousness, for they shall be completely satisfied.
7 Bulahan kadtong maluloy-on, kay sila makabaton ug kalooy.
"Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.
8 Bulahan ang putli ug kasing-kasing, kay sila makakita sa Dios.
"Blessed are the pure in heart, for they shall see God.
9 Bulahan ang mga tigpasiugda sa kalinaw, kay sila pagatawgong mga anak sa Dios.
"Blessed are the peacemakers, for they shall be called sons of God.
10 Bulahan kadtong gipanglutos tungod sa pagkamatarong, kay ila ang gingharian sa langit.
"Blessed are those who have been persecuted in the cause of righteousness, for theirs is the kingdom of heaven.
11 Bulahan kamo sa dihang bugalbugalan kamo sa mga tawo ug pagalutuson kamo, o magsulti sa tanang klase sa mga daotang butang batok kaninyo nga bakak alang sa akong katuyoan.
"Blessed are you when they shall revile you, and persecute you, and say all manner of evil against you falsely, for my name’s sake.
12 Pagmaya ug paglipay pag-ayo, tungod kay dako ang inyong ganti sa langit. Sa ingon niini nga paagi gilutos sa mga tawo ang mga propeta nga nagpuyo kaniadto una kaninyo.
"Rejoice and exult in it, because your reward was great in the heavens; for so did they persecute the prophets before you.
13 Kamo mga asin sa yuta. Apan kung ang asin mawad-an sa iyang lami, unsaon man kini nga mahimong moparat pag-usab? Kini dili na gayod maayo alang sa bisan unsang butang, gawas nga ilabay ug pagatamaktamakan ilalom sa tiil sa mga tawo.
"You are the salt of the earth; but if the salt lose its savor, in what way shall it be salted? It is henceforth good for nothing but to be thrown out and trodden under foot of men.
14 Kamo ang kahayag sa kalibotan. Usa ka siyudad nga nahimutang sa usa ka bungtod nga dili matago.
"You are the light of the world. A city built on a hilltop cannot be hid;
15 Walay tawo nga modagkot ug suga ug ibutang kini ilalom sa usa ka sudlanan, apan ngadto hinuon sa patunganan sa suga, ug kini modan-ag sa matag-usa sa panimalay.
"nor do men light a lamp, and put it under the bushel, but on the lamp-stand, and it gives light to all who are in the house.
16 Himoa ang inyong kahayag nga modan-ag atubangan sa mga tawo sa ingon niana nga paagi ilang makita ang inyong maayong mga binuhatan ug daygon ang inyong Amahan nga anaa sa langit.
"So let your light shine before men that they may see good you do, and give glory to your Father who is in heaven.
17 Ayaw hunahunaa nga mianhi ako aron moguba sa balaod o sa mga propeta. Ako mianhi dili sa pagguba kanila, apan sa pagtuman kanila.
"Do not suppose that I am come to destroy the Law or the Prophets. I am come not to destroy, but to fulfil.
18 Sa pagkatinuod ako moingon kaninyo nga hangtod ang langit ug ang yuta mahanaw, walay bisan usa nga nahisulat o bisan usa ka kudlit sa bisan unsa nga paagi ang mawala gikan sa balaod, hangtod nga ang tanang mga butang matuman.
"In solemn truth I tell you that until heaven and earth pass away, not an iota, not a comma, will pass from the Law until all has taken place.
19 Busa bisan kinsa ang motuis sa usa nga labing ubos niining mga sugo ug nagtudlo sa uban sa pagbuhat niini mahimong tawgon nga labing ubos sa gingharian sa langit. Apan bisan kinsa nga nagtipig niini ug nagtudlo niini mahimong tawgong bantugan sa gingharian sa langit.
"So whoever breaks one of these least commandments, and teaches others to break them, will be least in the kingdom of heaven. But he who keeps them and teaches them, he will be called great in the kingdom of heaven.
20 Kay ako moingon kaninyo nga gawas kung ang inyong pagkamatarong molabaw sa pagkamatarong sa mga escriba ug sa mga Pariseo, kamo dili makasulod sa gingharian sa langit.
"For I assure you that unless your righteousness exceed that of the scribes and Pharisees, you will not find entrance into the kingdom of heaven.
21 Nakadungog kamo nga kini gisulti kanila sa karaang mga panahon, 'Ayaw pagpatay,' ug, 'bisan kinsa nga mopatay mahimong makuyaw sa paghukom.'
"You have heard that it was said to the ancients, "Thou shall not commit murder, and "he who commits murder shall be liable to condemnation by the court;
22 Apan ako moingon kaninyo nga ang matag-usa nga masuko sa iyang igsoon mahimong anaa sa makuyaw nga paghukom. Ug bisan kinsa nga moingon sa iyang igsoon nga lalaki, 'Wala kay pulos nga pagkatawo!' mahimong anaa sa kakuyaw sa konseho. Ug bisan kinsa nga moingon, 'Buang ka!' mahimong anaa sa kakuyaw sa kalayo sa impiyerno. (Geenna g1067)
but I say to you that he who becomes angry with his brother shall be liable to condemnation by the court; and he who says to his brother’Raca,’ shall be liable to condemnation by the Sanhedrin, while he who curses his brother shall be liable to the Gehenna of Fire. (Geenna g1067)
23 Busa kung kamo maghalad sa inyong gasa sa altar ug didto hinumdomi nga ang inyong igsoon adunay bisan unsang butang batok kaninyo,
"If therefore when you are offering your gift upon the altar, and there remember that your brother has a grievance against you,
24 biyai ang inyong gasa didto sa atubangan sa altar, ug lakaw sa inyong dalan. Una pagpasig-uli sa inyong igsoon ug unya adto ug ihalad ang inyong gasa.
"leave there your gift before the altar, and go and make friends with your brother, first of all; then come and offer your gift.
25 Pagpakig-uli sa inyong magsusumbong samtang kamo uban kaniya padulong sa korte, o ang inyong magsusumbong motugyan kaninyo ngadto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom motugyan kaninyo ngadto sa opisyales, ug kamo igabanlod ngadto sa prisohan.
"Come to terms with your opponent quickly, while you are yet with him on the way to the court, to prevent your opponent from handing you over to the judge, and the judge to the jailer, and so you be thrown into prison.
26 Sa pagkatinuod ako moingon kaninyo, dili gayod kamo makagawas gikan didto hangtod inyong mabayran ang kataposang gamay nga salapi nga inyong nautang.
"I tell you truly that you would certainly not get out from there until you had paid back the last cent.
27 Inyong nadungog nga kini gisulti, 'Ayaw panapaw.'
"You have heard that it was said, "Thou shalt not commit adultery.
28 Apan ako moingon kaninyo nga ang matag-usa nga motan-aw sa usa ka babaye uban ang kaibog diha kaniya nakabuhat na sa pagpanapaw uban kaniya diha sa iyang kasingkasing.
But I say to you that whoever looks with lust at a woman has already committed adultery with her in his heart.
29 Ug kung ang inyong tuong mata mahimong hinungdan nga kamo mapandol, lugita kini ug ilabay palayo gikan kaninyo. Kay mas maayo pa alang kaninyo nga ang usa ka bahin sa inyong lawas kinahanglang mawala kaysa tibuok ninyong lawas ilabay ngadto sa impiyerno. (Geenna g1067)
And if your eye, your right eye, entices you to sin, pluck it out and cast it from you. It is better for you to lose one of your bodily organs, than to have your whole body go down into the pit. (Geenna g1067)
30 Ug kung ang inyong tuong kamot mahimong hinungdan sa inyong pagkapandol, putla kini ug ilabay palayo gikan kaninyo. Kay mas maayo pa alang kaninyo nga ang usa ka bahin sa inyong lawas kinahanglang mawala kaysa tibuok ninyong lawas mahiadto sa impiyerno. (Geenna g1067)
And if your right hand entices you into sin, cut it off and cast it from you; for it is better for you to lose one of your bodily organs, than to have your whole body go down into the pit. (Geenna g1067)
31 Kini usab ang gisulti, 'Bisan kinsa ang magpadala sa iyang asawa sa layo, pahataga siya ug kasulatan kaniya sa panagbulag.'
"It was also said, "Whoever divorces his wife must give her a bill of separation.
32 Apan ako moingon kaninyo nga ang matag-usa nga makigbulag sa iyang asawa, gawas sa hinungdan sa makauulaw nga pagpakighilawas, nakapahimo kaniya nga babayeng mananapaw. Ug bisan kinsa nga makigminyo kaniya human siya nakigbulag nakabuhat ug pagpanapaw.
But I tell you that anyone who divorces his wife, except on the ground of unchastity, makes her an adulteress, and whoever marries her when so divorced, commits adultery.
33 Usab, nakadungog kamo nga kini gisulti niadtong karaang mga panahon, 'Ayaw pagsaad sa bakak nga panumpa, apan dalha ang imong mga panaad ngadto sa Ginoo.'
"Again you have heard that it was said to the men of old, "You must not forswear yourselves, but must perform your vows to the Lord.
34 Apan ako moingon kaninyo, ayaw na gayod pagpanumpa, bisan sa langit, kay mao kini ang trono sa Dios;
"But I say to you, swear not at all; neither by the sky, for it is God’s throne;
35 bisan sa yuta, kay mao kini ang tumbanan sa iyang tiil; bisan sa Jerusalem, kay mao kini ang siyudad sa bantogang Hari.
"nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the Great King.
36 Ayaw panumpa pinaagi sa inyong ulo, kay dili kamo makahimo sa usa ka buhok nga moputi o moitom.
"Nor must you swear by your head, since you cannot make one hair white or black.
37 Apan himoa ang inyong pulong nga, 'Oo,' o 'Dili.' Ang bisan unsa nga labaw pa niini gikan sa usa nga daotan.
"But let your word be simply ‘Yes’ or ‘No’; anything beyond this comes from the Evil One.
38 Inyong nadungog nga kini gisulti, 'Mata batok sa mata, ug ngipon batok sa ngipon.'
"You have heard that it was said, "An eye for an eye, a tooth for a tooth.
39 Apan moingon ako kaninyo, ayaw pagsukol sa usa nga daotan. Hinuon, bisan kinsa nga mosagpa kaninyo sa inyong tuong aping, ipasagpa usab kaniya ang pikas.
"But I tell you not to retaliate the injury; but whoever strikes you on the right cheek, turn the other to him also;
40 Ug kung bisan kinsa ang mangandoy sa pag-adto sa korte uban kaninyo ug mokuha sa inyong pangsulod nga bisti, pasagdi usab kanang tawhana nga kuhaon ang inyong kupo.
"and if any one wants to go to law with you and takes away your coat, let him take your cloak also.
41 Ug bisan kinsa nga motukmod kaninyo sa pag-adto sa usa ka milya, adto usab uban kaniya sa duha.
"Whoever impresses you to go one mile, go two miles with him.
42 Paghatag ngadto kang bisan kinsa nga mangayo kaninyo, ug ayaw pagtalikod gikan niadtong bisan kinsa nga nangandoy sa pagpanghulam gikan kaninyo.
"Give to him who asks, and from him who wants to borrow from you, do not turn away.
43 Kamo nakadungog nga kini gisulti, 'Higugmaon ninyo ang inyong silingan ug dumti ang inyong kaaway.'
"You have heard that it was said, "You shall love your neighbor and hate your enemy."
44 Apan ako moingon kaninyo, higugmaa ang inyong kaaway ug pag-ampo niadtong naglutos kaninyo,
"But I say to you, love your enemies, and pray for those who persecute you.
45 aron nga kamo mahimong mga anak sa inyong Amahan nga anaa sa langit. Kay siya makapahimo sa iyang adlaw sa pagsubang sa daotan ug sa matarong, ug nagpadalag ulan sa matarong ug sa dili matarong.
"So you will become sons of your heavenly Father; for he makes his sun to rise upon sinners as well as saints, and sends rain upon the unjust and the just.
46 Kay kung inyong higugmaon kadtong nahigugma kaninyo, unsang ganti ang inyong makuha? Dili ba nagabuhat man bisan ang tigkolekta ug buhis sa susamang butang?
"For if you love only those who love you, what reward have you?
47 Ug kung inyo lamang pangumustahon ang inyong mga igsoon, unsay inyong mabuhat nga labaw pa sa uban? Dili ba nagabuhat man bisan ang mga Gentil sa susamang butang?
"Even the tax-gatherers do that, do they not? And if you show courtesy to your brother only, what are you doing more than others? Even the Gentiles do that, do they not?
48 Busa kamo kinahanglan mahingpit, sama kahingpit sa inyong langitnong Amahan.
"You then must be perfect, as your heavenly Father is perfect."
