Marcos 12
1 Unya si Jesus nagsugod sa pagtudlo kanila sa sambingay. Siya miingon, “Adunay tawo nga nagtanom sa parasan, nagbutang ug koral palibot niini, ug nagkalot ug bangag aron pug-anan sa paras. Unya iya kining gibutangan ug tore nga bantayanan ug unya gipaatiman niya ang parasan sa mga tigpatubo ug paras. Unya miadto siya sa layo.
And he began to speak unto them in parables. A man planted a vineyard, and set a hedge about it, and digged a pit for the winepress, and built a tower, and let it out to husbandmen, and went into another country.
2 Sa tukmang panahon, nagpadala siya ug sulugoon didto sa mga tigpatubo ug paras aron modawat siya sa pipila nga bunga gikan sa parasan.
And at the season he sent to the husbandmen a servant, that he might receive from the husbandmen of the fruits of the vineyard.
3 Apan ila siyang gidakop, gikulata, ug gipapa-uli nga walay dala.
And they took him, and beat him, and sent him away empty.
4 Nagpadala usab siya didto kanila ug lain pang sulugoon, ug ilang gisamad samaran ang iyang ulo ug gipakaulawan. Nagpadala na usab siya ug lain nga sulugoon, ug kini ilang gipatay.
And again he sent unto them another servant; and him they wounded in the head, and handled shamefully.
5 Ilang gitagad ang daghan sa samang paagi, gikulata ang pipila ug ang uban gipatay.
And he sent another; and him they killed: and many others; beating some, and killing some.
6 Aduna pa siyay usa ka tawo nga nahibilin aron ipadala, ang hinigugmang anak nga lalaki. Siya mao ang kataposan nga iyang ipadala ngadto kanila. Nag-ingon siya “Tahuron gayod nila ang akong anak.”
He had yet one, a beloved son: he sent him last unto them, saying, They will reverence my son.
7 Apan ang mga saop nag-ingnanay sa matag usa “Kini ang manununod. Dali, ato siyang patyon, ug ang mapanunod atong maangkon.”
But those husbandmen said among themselves, This is the heir; come, let us kill him, and the inheritance shall be ours.
8 Ila siyang gidakop, gipatay, ug gilabay sa gawas sa parasan.
And they took him, and killed him, and cast him forth out of the vineyard.
9 Busa, unsa man ang buhaton sa tag-iya sa parasan? Siya moadto ug pouhon ang mga tigpatubo sa paras ug ang parasan ihatag niya didto sa uban.
What therefore will the lord of the vineyard do? he will come and destroy the husbandmen, and will give the vineyard unto others.
10 Wala ba kamo makabasa niining kasulatan? 'Ang bato nga gisalikway sa magtutukod, nahimo nga patukoranan.
Have ye not read even this scripture; The stone which the builders rejected, The same was made the head of the corner:
11 Kini naggikan sa Ginoo ug kahibulongan kini sa atong mga mata.”'
This was from the Lord, And it is marvelous in our eyes?
12 Sila nangita ug paagi sa pagdakop kang Jesus, apan nahadlok sila sa katawhan, kay sila nasayod nga nagsulti siya sa sambingay batok kanila. Busa mibiya sila ug nagpalayo.
And they sought to lay hold on him; and they feared the multitude; for they perceived that he spake the parable against them: and they left him, and went away.
13 Unya sila nagpadala didto kaniya sa pipila ka Pariseo ug pipila ka mga sakop ni Herodes, sa pagbitik kaniya sa iyang gipamulong.
And they send unto him certain of the Pharisees and of the Herodians, that they might catch him in talk.
14 Sa dihang sila miabot, sila misulti ngadto kaniya, “Magtutudlo, nasayod kami nga wala ka magpakabana sa gisulti sa uban, ug wala ka nagpihig sa matag usa ka tawo. Ikaw nanudlo sa kamatuoran sa pamaagi sa Dios. Uyon ba kini sa balaod nga mobayad ug buhis ngadto kang Cesar o dili? Mobayad ba kita o dili?”
And when they were come, they say unto him, Master, we know that thou art true, and carest not for any one: for thou regardest not the person of men, but of a truth teachest the way of God: Is it lawful to give tribute unto Caesar, or not?
15 Apan nasayod si Jesus sa ilang pagpakaaron-ingnon ug siya nag-ingon kanila, “Nganong gisulayan ako ninyo? Dad-i ako ug denario aron ako kining tan-awon.”
Shall we give, or shall we not give? But he, knowing their hypocrisy, said unto them, Why tempt ye me? bring me a penny, that I may see it.
16 Sila nagdala ug usa ngadto kang Jesus. Siya miingon kanila, “Kinsang hulagway ang nakasulat niini?” Sila nag-ingon “kang Cesar.”
And they brought it. And he saith unto them, Whose is this image and superscription? And they said unto him, Caesar’s.
17 Si Jesus nag-ingon, “Ihatag kang Cesar ang mga butang nga iya kang Cesar, ug sa Dios ang mga butang nga iya sa Dios.” Sila natingala kaniya.
And Jesus said unto them, Render unto Caesar the things that are Caesar’s, and unto God the things that are God’s. And they marveled greatly at him.
18 Unya ang mga Saduceo miduol kaniya, sila nga nagsulti nga walay pagkabanhaw. Sila nangutana kaniya, nga nag-ingon,
And there come unto him Sadducees, which say that there is no resurrection; and they asked him, saying,
19 “Magtutudlo, si Moises nagsulat alang kanato, 'Kung ang igsoong lalaki mamatay ug nabiyaan ang iyang asawa, apan wala siya makabaton ug anak, ang lalaki kinahanglan mokuha sa asawa sa iyang igsoon, ug mobaton ug anak alang sa iyang igsoong lalaki.'
Master, Moses wrote unto us, If a man’s brother die, and leave a wife behind him, and leave no child, that his brother should take his wife, and raise up seed unto his brother.
20 Adunay pito ka managsoong lalaki; ang una nangasawa ug unya namatay, nibiya nga walay anak.
There were seven brethren: and the first took a wife, and dying left no seed;
21 Unya ang ikaduha nakigminyo sa babaye ug namatay, nibiya nga walay anak. Ug ang ikatulo mao gihapon.
and the second took her, and died, leaving no seed behind him; and the third likewise:
22 Ang pito mibiya nga walay mga anak. Sa kataposan niining tanan ang babaye namatay usab.
and the seven left no seed. Last of all the woman also died.
23 Panahon sa pagkabanhaw, sa dihang sila mabuhi pag-usab, kang kinsa nga asawa ang babaye? Kay ang tanang pito ka managsoong lalaki nakapangasawa man kaniya.”
In the resurrection whose wife shall she be of them? for the seven had her to wife.
24 Si Jesus miingon, “Dili ba kini mao ang hinungdan nga nangasayop kamo, tungod kay wala kamo masayod sa kasulatan ug sa gahom sa Dios?
Jesus said unto them, Is it not for this cause that ye err, that ye know not the scriptures, nor the power of God?
25 Kay sa dihang sila mabuhi gikan sa mga patay, sila dili na magminyoay, o tugotan nga mangasawa, apan sila sama na sa mga anghel sa langit.
For when they shall rise from the dead, they neither marry, nor are given in marriage; but are as angels in heaven.
26 Apan mahitungod sa mga namatay, nga sila mabuhi, wala ba kamo makabasa sa basahon ni Moises, sa gisaysay mahitungod sa sampinit, giunsa sa Dios sa pagpakigsulti kaniya ug nag-ingon, 'Ako ang Dios ni Abraham, ang Dios ni Isaac, ug ang Dios ni Jacob?”'
But as touching the dead, that they are raised; have ye not read in the book of Moses, in [the place concerning] the Bush, how God spake unto him, saying, I [am] the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob?
27 Dili siya Dios sa mga patay, apan sa mga buhi. Nasayop gayod kamo.”
He is not the God of the dead, but of the living: ye do greatly err.
28 Ang usa sa mga manunulat sa balaod miduol ug naminaw sa ilahang panaghisgotanay; siya nakakita nga si Jesus mitubag kanila nga maayo. Siya nangutana kaniya, “Unsa nga kasugoan ang labing mahinungdanon sa tanan?”
And one of the scribes came, and heard them questioning together, and knowing that he had answered them well, asked him, What commandment is the first of all?
29 Si Jesus mitubag, “Ang labing mahinungdanon mao kini, 'Pamati, Israel, ang Ginoo nga atong Dios, ang Ginoo usa lamang.
Jesus answered, The first is, Hear, O Israel; The Lord our God, the Lord is one:
30 Kinahanglan higugmaon ninyo ang Ginoo nga inyong Dios sa tibuok ninyo nga kasingkasing ug tibuok ninyo nga kalag, sa tibuok ninyo nga hunahuna, ug sa tibuok ninyo nga kusog.'
and thou shalt love the Lord thy God with all thy heart, and with all thy soul, and with all thy mind, and with all thy strength.
31 Ang ikaduha nga sugo mao kini, 'Kinahanglan higugmaon ninyo ang inyong silingan sama sa inyong kaugalingon,' Wala nay makalabaw niining maong mga kasugoan.”
The second is this, Thou shalt love thy neighbour as thyself. There is none other commandment greater than these.
32 Ang manunulat sa balaod nag-ingon, “Maayong, magtutudlo! Tinuod gayod ang imong giingon nga ang Dios usa lamang, ug nga wala nay lain gawas kaniya.
And the scribe said unto him, Of a truth, Master, thou hast well said that he is one; and there is none other but he:
33 Sa paghigugma kaniya sa tibuok natong kasing-kasing ug tibuok nato nga salabotan ug tibuok nato nga kusog, ug sa paghigugma sa silingan sama sa kaugalingon, kini labaw pa sa mga halad nga sinunog ug sakripisyo.”
and to love him with all the heart, and with all the understanding, and with all the strength, and to love his neighbour as himself, is much more than all whole burnt offerings and sacrifices.
34 Sa dihang si Jesus nakakita nga naghatag siya ug maayong tubag, siya nag-ingon kaniya, “Dili ka halayo sa gingharian sa Dios.” Pagkahuman niana wala na gayoy nangahas sa pagpangutana kang Jesus sa daghang mga pangutana.
And when Jesus saw that he answered discreetly, he said unto him, Thou art not far from the kingdom of God. And no man after that durst ask him any question.
35 Si Jesus nanudlo didto sa templo, ug siya mitubag ngadto kanila ug miingon, “Giunsa kini nga ang mga manunulat sa balaod nagsulti nga ang Cristo anak ni David?
And Jesus answered and said, as he taught in the temple, How say the scribes that the Christ is the son of David?
36 Si David sa iyang kaugalingon, pinaagi sa Balaang Espiritu, miingon, 'Ang Ginoo nag-ingon ngadto sa akong Ginoo, lingkod dinhi sa akong tuong kamot, hangtod nga himuon kung tumbanan ang imong mga kaaway.'
David himself said in the Holy Spirit, The Lord said unto my Lord, Sit thou on my right hand, Till I make thine enemies the footstool of thy feet.
37 Si David sa iyang kaugalingon nagtawag kang Cristo 'Ginoo', busa naunsa nga siya anak ni David?” Ang dakong pundok sa katawhan naminaw kaniya uban sa kalipay.
David himself calleth him Lord; and whence is he his son? And the common people heard him gladly.
38 Sa iyang pagpanudlo si Jesus miingon, “Pagbantay sa mga manunulat sa balaod, kinsa nagtinguha sa paglakaw nga nagbisti ug tag-as, ug buot sila sa pinasahi nga mga pag-abiabi diha sa mga merkado,
And in his teaching he said, Beware of the scribes, which desire to walk in long robes, and [to have] salutations in the marketplaces,
39 ug sa mga nahauna nga lingkoranan sa labaw sa mga sinagoga, ug sa mga nahaunang dapit sa mga pista.
and chief seats in the synagogues, and chief places at feasts:
40 Ila usab nga giilog ang balay sa mga balo, ug nag-ampo sila sa tag-as kaayo aron ipakita sa mga tawo. Kini makadawat ug labing dako nga silot.”
they which devour widows’ houses, and for a pretence make long prayers; these shall receive greater condemnation.
41 Unya si Jesus milingkod atbang sa kahon nga halaran sa dapit sa templo; nagtan-aw siya sa mga tawo nga naghulog sa ilang salapi didto sa kahon. Ug daghan ang mga dato nga tawo nga nagbutang ug dagko nga kantidad sa salapi.
And he sat down over against the treasury, and beheld how the multitude cast money into the treasury: and many that were rich cast in much.
42 Unya ang kabos nga babaye nga balo miduol ug mibutang sa duha kadako, kantidad ug duha ka sentabo.
And there came a poor widow, and she cast in two mites, which make a farthing.
43 Gitawag ni Jesus ang iyang mga disipulo ug giingnan niya sila, “Sa pagkatinuod sultihan ko kamo nga, kining kabos nga babayeng balo nagbutang ug labaw pa kay kanila ngadto sa kahon nga halaran.
And he called unto him his disciples, and said unto them, Verily I say unto you, This poor widow cast in more than all they which are casting into the treasury:
44 Silang tanan naghatag ug sobra sa ilang kadagaya. Apan kining babaye nga balo gawas sa iyang kakabos, nagbutang sa tanan niya nga salapi nga iyang ikabuhi.”
for they all did cast in of their superfluity; but she of her want did cast in all that she had, [even] all her living.
