Lucas 1
1 Daghang mga tawo misulay pagsulat ug mga taho mahitungod sa mga butang nga nahitabo taliwala kanamo.
Forasmuch as many have undertaken to compose a narrative of those things, which have been accomplished amongst us,
2 Kadtong mga nakasaksi sukad sa sinugdan ug nahimong mga sulugoon sa pulong, ang nagtaho kanamo.
as they, who were from the beginning, eye-witnesses, and afterwards ministers of the word, delivered them to us;
3 Busa, kini usab daw maayo alang kanako, sa pagsusi sa tanang butang sa tukma gayod gikan pa sa sinugdanan, aron kini mahisulat alang kanimo, labing halangdong Teofilo.
I have also determined, having exactly traced everything from the first, to write a particular account for you, most excellent Theophilus;
4 Buot nako nga ikaw mahibalo sa tinuod nga mga butang nga imong igatudlo.
that you might know the certainty of those matters wherein you have been instructed.
5 Sa panahon ni Herodes, nga hari sa Judea, adunay usa ka pari nga ginganlan ug Zacarias, gikan sa laray ni Abijah. Ang iyang asawa naggikan sa mga babayeng anak ni Aaron, ug siya si Elizabet.
In the days of Herod, king of Judea, there was a priest named Zacharias, of the course of Abijah; and his wife, named Elizabeth, was of the daughters of Aaron.
6 Matarong silang duha atubangan sa Dios, ug naglakaw nga matul-id sa tanang kasugoan ug mga kalagdaan sa Ginoo.
They were both righteous before God, blameless observers of all the Lord's commandments and ordinances.
7 Apan wala sila nakabaton ug mga anak, tungod kay si Elizabet apuli man, ug sila mga tigulang na kaayo.
And they had no child, because Elizabeth was barren, and they were advanced in years.
8 Usa ka adlaw niana samtang si Zacarias nagabuhat sa iyang katungdanan ingon nga usa ka pari atubangan sa Dios sa han-ay sa iyang buluhaton,
Now when he came to officiate as priest in the order of his course,
9 ang mga pari nagsunod sa ilang tulumanon ug nagpili kaniya pinaagi sa ripa aron pagsulod sa templo sa Ginoo ug pagsunog sa insenso.
it fell to him by lot, according to the custom of the priesthood, to offer incense in the sanctuary.
10 Ang tibuok katilingban sa katawhan nag-ampo gawas sa templo sa pag-abot sa takna sa pagsunog sa insenso.
And while the incense was burning, the whole congregation were praying without.
11 Ang usa ka anghel sa Ginoo nagpakita kaniya, nga nagtindog sa tuo nga kiliran sa halaran sa insenso.
Then there appeared to him an angel of the Lord, standing on the right side of the altar of incense.
12 Si Zacarias nakuyawan sa pagkakita kaniya, ug nahadlok pag-ayo.
And Zacharias was discomposed at the sight, and in great terror.
13 Apan ang anghel miingon kaniya, “Ayaw kahadlok, Zacarias, tungod kay gidungog ang imong pag-ampo. Ang imong asawa, nga si Elizabet, magmabdos ug batang lalaki, ug imo siyang nganlag Juan.
But the angel said to him, Fear not, Zacharias; for your prayer is heard, and Elizabeth your wife shall bear you a son, whom you shall name John.
14 Kamo makabaton sa kalipay ug magmalipayon tungod kaniya, ug daghang mga tawo ang magmaya sa iyang pagkahimugso.
He shall be to you matter of joy and transport; and many shall rejoice because of his birth.
15 Kay siya mahimong bantugan sa panan-aw sa Ginoo, ug dili siya moinum ug bino o maisog nga ilimnon. Mapuno siya sa Balaang Espiritu, bisan anaa pa siya sa sabakan sa iyang inahan.
For he shall be great before the Lord; he shall not drink wine nor any fermented liquor; but he shall be filled with the Holy Spirit, even from his mother's womb.
16 Tungod kaniya daghan sa mga anak sa Israel ang mahibalik sa Ginoo nga ilang Dios.
And many of the sons of Israel he shall bring back to the Lord their God.
17 Mag-una siya kaniya diha sa espiritu ug gahom ni Elias. Siya magpabalik sa kasingkasing sa mga amahan ngadto sa ilang mga anak, ug ang nagmasinupakon sa paglakaw sumala sa kaalam diha sa pagkamatarong. Buhaton niya kini aron pag-andam sa katawhan alang sa Ginoo.”
Moreover, he shall go before him in the spirit and power of Elijah, to reconcile fathers to their children, and by the wisdom of the righteous, to render the disobedient a people well disposed for the Lord.
18 Miingon si Zacarias sa anghel, “Sa unsang paagi nga ako mahibalo nga kini mahitabo? Kay ako usa na ka tigulang nga tawo ug ang akong asawa tigulang na usab kaayo.”
And Zacharias said to the angel, How shall I know this: for I am old man, and my wife is advanced in years?
19 Ang anghel mitubag kaniya, “Ako si Gabriel, nga nagatindog sa atubangan sa Dios, ug ako gipadala kanimo aron sa pagsulti ug pagdala niining maayong balita.
The angel answering, said to him, I am Gabriel, who attend in the presence of God, and am sent to tell you this joyful news.
20 Tan-awa, maamang ka ug dili na makasulti hangtod matuman kining mga butanga, kay ikaw wala motuo sa akong gipamulong, nga matuman sa umaabot nga gitakdang panahon.”
But know that you shall be dumb, and shall not recover your speech, till the day when these things happen, because you have not believed my words, which shall be fulfilled in due time.
21 Samtang ang mga tawo naghulat kang Zacarias ug natingala nganong nadugay siya pag-ayo sa sulod sa templo.
Meanwhile the people waited for Zacharias, and wondered that he staid so long in the sanctuary.
22 Sa dihang migawas na siya, dili na siya makasulti kanila, ug ilang nasabtan nga nakakita siyag panan-awon sulod sa templo. Busa misinyas nalang siya kanila, apan nagpabilin siyang dili makasulti.
But when he came out, he could not speak to them; and they perceived that he had seen a vision in the sanctuary; for he made them understand by signs, and remained speechless.
23 Sa dihang ang iyang buluhaton nahuman na, siya mipauli sa ilang balay.
And when his days of officiating were expired, he returned home.
24 Human sa pipila ka adlaw, ang iyang asawa nga si Elizabet nagmabdos. Nagtago siya sulod sa lima ka bulan ug nag-ingon,
Soon after, Elizabeth his wife conceived, and lived in retirement five months, and said,
25 “Mao na kini ang gibuhat sa Ginoo alang kanako. Siya nagbantay kanako, aron sa pagkuha sa akong kaulawan taliwala sa katawhan.”
The Lord has done this for me, purposing now to deliver me from the reproach I lay under among men.
26 Sa pag-abot sa unom ka bulan sa pagmabdos ni Elizabet, ang anghel nga si Gabriel gipadala sa Dios didto sa syudad sa Galilea, nga ginganlag Nazaret,
Now, in the sixth month, God sent Gabriel his angel, to Nazareth, a city of Galilee;
27 ngadto sa usa ka ulay nga kaslonon sa usa ka lalaki nga si Jose. Gikan siya sa kaliwatan ni David, ug ang babayeng ulay mao si Maria.
to a virgin betrothed to a man called Joseph, of the house of David, and the virgin's name was Mary.
28 Mipakita ang angel kaniya ug miingon, “Mga Pangumusta, halangdong pinili! Ang Ginoo anaa kanimo!”
When the angel entered, he said to her, Hail, favorite of heaven! the Lord be with you, happiest of women!
29 Apan si Maria naglibog sa iyang gipamulong, ug nabalaka kung unsa nga matang kini sa pangumusta.
At his appearance and words, she was perplexed, and revolved in her mind what this salutation could mean.
30 Ang anghel miingon kaniya, “Ayaw kahadlok, Maria, kay ikaw nakakaplag ug kalooy uban sa Dios.
And the angel said to her, Fear not, Mary, for you have found favor with God.
31 Tan-awa, ikaw magmabdos ug manganak sa usa ka batang lalaki, ug nganlan mo siya'g Jesus.
And behold, you shall conceive and bear a son, whom you shall name Jesus.
32 Mahimo siyang bantogan, ug pagatawgon siyang Anak sa Labing Halangdon. Ihatag sa Ginoong Dios kaniya ang trono sa iyang amahan, nga si David.
He shall be great, and shall be called the Son of the Highest. And the Lord God will give him the throne of David his Father.
33 Maghari siya sa tanang kaliwatan ni Jacob hangtod sa kahangtoran, ug mahimong walay katapusan ang iyang gingharian.” (aiōn g165)
And he shall reign over the house of Jacob forever: his reign shall never end. (aiōn g165)
34 Unya si Maria miingon sa anghel, “sa unsang paagi nga kini mahitabo, nga usa man ako ka ulay?”
Then said Mary to the angel, How shall this be, since I have no intercourse with man?
35 Ang anghel mitubag kaniya, “mokunsad kanimo ang Balaang Espiritu ug ang gahom sa Labing Halangdon magapandong kanimo. Busa ang maong balaan nga mahimugso pagatawgon nga Anak sa Dios.
The angel answering, said to her, The Holy Spirit will descend upon you, and the power of the Highest will overshadow you; therefore the holy progeny shall be called the Son of God.
36 Tan-awa, si Elizabet nga imong paryente namabdos usab ug batang lalaki bisan sa iyang katigulangon; anaa siya sa ika-unom ka bulan sa iyang pagpanamkon, bisan siya gitawag nga apuli.
And lo! your cousin Elizabeth also has conceived, a son in her old age; and she who is called barren, is now in her sixth month;
37 Kay walay butang dili mahimo sa Dios.”
for nothing is impossible with God.
38 Si Maria miingon, “Sa pagkatinuod, ako usa ka alagad sa Ginoo. Buhata nga kini mahitabo kanako sumala sa imong gipamulong.” Ug ang anghel mibiya na kaniya.
And Mary said, Behold the handmaid of the Lord. Be it to me according to your word. Then the angel departed.
39 Karon niining mga adlawa midali pagtindog si Maria aron sa pag-adto sa kabungtoran, sa usa sa mga syudad sa Judea,
In those days Mary set out, and traveled expeditiously into the hill country; to a city of Judah;
40 ug siya miadto sa balay ni Zacarias ug mitimbaya kang Elizabet.
where having entered the house of Zacharias, she saluted Elizabeth.
41 Sa pagkadungog ni Elizabet sa pagtimbaya ni Maria, milihok ang bata sa iyang sabakan; ug si Elizabet napuno sa Balaang Espiritu.
As soon as Elizabeth heard Mary's salutation, the babe leaped in her womb; and Elizabeth was filled with the Holy Spirit,
42 Misinggit siya uban sa makusog nga tingog ug miingon, “Bulahan ka sa babaye nga tanan, ug bulahan usab ang bunga sa imong sabakan.
and cried with a loud voice, You are the most blessed of women, and blessed is the fruit of your womb.
43 Sa unsang paagi nga giduaw man ako sa inahan sa akong Ginoo?
But how have I deserved this honor, to be visited by the mother of my Lord!
44 Kay sa pagkadungog naku sa imong pagtimbaya, ang bata sa akong sabakan milihok sa kalipay.
for know, that as soon as the sound of your salutation reached my ears, the babe leaped in my womb for joy.
45 Bulahan siya nga mituo, kay matuman na ang mga butang nga giingon kaniya gikan sa Ginoo.”
And happy is she who believed that the things which the Lord has promised her, shall be performed.
46 Si Maria miingon, “Ang akong kalag naghimaya sa Ginoo,
Then Mary said, My soul magnifies the Lord,
47 Ug nagmaya ang akong espiritu diha sa Dios nga akong Manluluwas.
and my spirit rejoices in God my Saviour;
48 Kay iyang gihatagan ug pagtagad ang anaa sa ubos nga kahimtang sa iyang sulugoon. Sukad karon ang tanang kaliwatan magatawag kanako nga bulahan,
because he has not disdained the low condition of his handmaid; for henceforth, all posterity will pronounce me happy.
49 Kay ang Usa ka Gamhanan nagbuhat sa mga kahibulongang butang nganhi kanako; Ug balaan ang iyang ngalan.
For the Almighty, whose name is venerable, has done wonders for me.
50 Ang iyang kalooy alang sa mosunod pa nga mga kaliwatan sa mga tawo nga magmahadlukon kaniya.
His mercy on them who fear him, extends to generations of generations.
51 Gibuhat niya ang mga gamhanang mga butang uban sa iyang mga bukton; siya nagpatibulaag sa mga tawong mapahitas-on sa ilang kasingkasing.
He displays the strength of his arm, and dispels the vain imaginations of the proud.
52 Gipakanaog niya ang mga mamumuno gikan sa ilang trono, ug gituboy niya ang ubos ug kahimtang nga mga tawo.
He pulls down potentates from their thrones, and exalts the lowly.
53 Gihatagan niya sa mga maayong butang ang mga tawong gutom, ug giabog ang mga adunahang tawo nga walay bisan unsang nadala.
The needy he loads with benefits; but the rich he spoils of everything.
54 Siya nagtabang sa iyang alagad nga si Israel, nga nagmaloloy-on
He supports Israel his servant, ever inclined to mercy,
55 kang Abraham ug sa iyang mga kaliwatan hangtod sa kahangtoran, sama sa iyang saad nga iyang pagabuhaton sa atong mga katigulangan.” (aiōn g165)
(as he promised to our fathers) toward Abraham and his race. (aiōn g165)
56 Ug nipuyo si Maria uban kang Elizabet sulod sa tulo ka bulan, ug pagkahuman niana mibalik siya sa iyang pinuy-anan.
And Mary, after staying with Elizabeth about three months, returned home.
57 Karon sa panahon nga si Elizabet manganak na, iyang gianak ang usa ka batang lalaki.
When the time for Elizabeth's delivery was come, she brought forth a son;
58 Ug ang iyang mga silingan ug mga paryenti nakadungog sa pagkamaayo sa Ginoo kaniya, ug nagmaya sila uban kaniya.
and her neighbors and relations who heard that the Lord had shown her great kindness, rejoiced with her.
59 Unya sa ikawalo ka adlaw human niadto, nangadto sila aron sa pagpatuli sa bata; ug paganganlan unta siya ug Zacarias, sama sa ngalan sa iyang amahan.
And, on the eighth day, when they came to the circumcision of the child, they would have called him by his father's name, Zacharias.
60 Apan ang iyang inahan mitubag ug miingon, “Dili, kondili nganlan siya ug Juan.”
And his mother interposed, saying, No; but he shall be called John.
61 Ug sila miingon kaniya, “Walay bisan usa nga gikan sa imong mga paryente nga ginganlan niining ngalana.”
They said to her, There is none of your kindred of that name.
62 Misinyas sila sa iyang amahan aron pagsuta kung unsa ang iyang buot ipangalan sa bata.
They, therefore, asked his father by signs, how he would have him called.
63 Busa nangayo siya ug usa ka sulatanan ug misulat, “Juan ang iyang ngalan.” Ug silang tanan nahibulong pag-ayo niini.
He, having demanded a table-book, wrote upon it, His name is John, which surprised them all.
64 Dihadiha dayon ang iyang baba nabuka ug ang iyang dila gawasnon na, ug nagsugod siya sa pagdayeg sa Dios.
And his mouth was opened directly, and his tongue loosed. And he spoke, praising God.
65 Unya ang kahadlok niabot sa matag usa nga nagpuyo libot kanila ug ang tanang butang nga nahitabo maoy gipanghisgotan sa tibuok kabungturan sa Judea.
Now all in the neighborhood were struck with awe; and the fame of these things spread throughout all the hill country of Judea.
66 Ang matag usa nga nakadungog bahin niini nagpadayon sa paghunahuna sa nahitabo ug miingon, “Busa unsa kaha ang dangatan niining bataa? Kay namatikdan nila nga ang kamot sa Ginoo nag-uban man kaniya.
And all who heard these things, pondering them in their hearts, said, What will this child hereafter be? And the hand of the Lord was with him.
67 Ang iyang amahan nga si Zacarias nga napuno sa Balaang Espiritu, ug siya misulti niini nga panagna,
Then Zacharias, his father, being filled with the Holy Spirit, prophesied, saying,
68 “Dalaygon ang Ginoo, ang Dios sa Israel, tungod kay siya mianhi kanato ug nagbuhat sa usa ka pamaagi aron paghatag ug kagawasan sa iyang katawhan.
Blessed be the Lord, the God of Israel, because he has visited and redeemed his people;
69 Siya mihatag kanato ug usa ka gamhanang Manluluwas gikan sa kaliwatan sa iyang alagad nga si David,
and has raised a Prince for our deliverance in the house of David his servant;
(as anciently he promised by his holy prophets) (aiōn g165)
71 Sa iyang gisaad nga maghatag kanato ug kaluwasan gikan sa atong mga kaaway, ug gikan sa kamot sa matag usa nga nagadumot kanato.
for our deliverance from our enemies, and from the hands of all who hate us;
72 Siya naghimo niini aron mapakita ang kalooy ngadto sa atong mga katigulangan, Ug ang paghinumdom sa balaang kasabutan.
in kindness to our forefathers, and remembrance of his holy institution;
73 Nianang kasabutan nga mao ang gipanumpaan sa atong katigulangan nga si Abraham.
the oath which he swore to our father Abraham,
74 Siya naghimo ug panumpa sa paghatag kanato ug kagawasan gikan sa kamot sa atong mga kaaway ug nagtugot kanato sa pag-alagad kaniya nga walay kahadlok,
to grant to us, that being rescued out of the hands of our enemies, we might serve him boldly,
75 sa pagkabalaan ug pagkamatarong sa iyang atubangan sa tanang panahon.
in piety and uprightness all our days.
76 Ug ikaw, nga akong anak, pagatawgon nga propeta sa Labing Halangdon, tungod kay ikaw ang mag-una sa Ginoo aron sa pag-andam sa katawhan alang sa iyang pag-anhi,
And you, child, shall be called a prophet of the Most High; for you shall go before the Lord, to prepare his way,
77 ug aron matabangan ang mga tawo nga mahibalo kung unsaon nga sila maluwas pinaagi sa kapasayloan sa ilang mga sala.
by giving the knowledge of salvation to his people, in the remission of their sins,
78 Ang atong Dios magapasaylo kanato tungod sa iyang malumong kalooy. Pinaagi sa iyang kalooy, ang Manluluwas, nga daw sama sa adlaw sa kabuntagon, magaabot gikan sa langit aron sa pagtabang kanato.
through the tender compassion of our God, who has caused a light to spring from on high to visit us,
79 Modan-ag siya ngadto sa mga tawo nga naglingkod sa kangitngit ug sa landong sa kamatayon; siya mogiya sa atong tiil ngadto sa dalan sa kalinaw.”
to enlighten those who abide in darkness and in the shades of death; to direct our feet into the way of peace.
80 Unya nagdako ang bata, ug nahimong kusgan diha sa espiritu. Nagpuyo siya sa awaaw nga mga dapit hangtod nga siya nagsugod sa pagpakita sa kadaghanan sa katawhan sa Israel.
Meantime the child grew, and acquired strength of mind, and continued in the deserts, until the time when he made himself known to Israel.
