Lucas 12
1 Sa kasamtangan, sa dihang nagtigom ang liboan nga mga tawo, nagkatinumbanay sila sa usag-usa, nagsugod siya pagsulti ngadto sa iyang mga disipulo una sa tanan, “Pagbantay kamo sa mga patubo sa mga Pariseo, nga mao ang pagpaka-aron ingnon.
AND when (there) had gathered (by) myriads great assemblies, so that they would have trodden upon one another, Jeshu began to say to his disciples, Beware for yourselves before all things of the leaven of the Pharishee, which is hypocrisy.
2 Apan walay tinagoan nga dili mabutyag, ug walay gitagoan nga dili mahibaw-an.
For nothing is hidden which shall not be revealed, and nothing secreted which shall not be made known.
3 Busa bisan unsay imong gisulti diha sa kangitngit madungog diha sa kahayag, ug bisan unsay imong gisulti diha sa igdulungog sa tago nga lawak, igamantala didto sa mga atop sa balay.
For all that you say in darknesses in the light shall be heard, and what you whisper in the ear in closets shall be proclaimed on the housetops.
4 Sultihan ko kamo mga higala, ayaw kamo kahadlok niadtong makapatay sa lawas, human niana wala na silay laing mahimo.
But I say to you, my beloved ones, Fear not them who kill the body, and who afterward can do nothing more;
5 Apan pasidan-an ko kamo niadtong angay kahadlokan. Kahadloki siya, nga human makapatay, adunay katungod sa pagtambog kanimo didto sa impiyerno. Oo, sultihan ko ikaw, kahadloki siya. (Geenna g1067)
but I will show you whom you shall fear; Him who, after he hath killed, hath power to cast into gihana, yes, I say to you, Fear this (one). (Geenna g1067)
6 Dili ba ang lima ka langgam mabaligya sa duha ka gagmayng sinsilyo? Apan walay usa kanila nga gikalimtan sa atubangan sa Dios.
Are not five sparrows sold for two asorin; and one of them is not forgotten before Aloha.
7 Bisan pa ang mga buhok diha sa inyong ulo naihap man. Ayaw kahadlok. Mas bililhon pa kamo kaysa daghan nga langgam.
But of you, the numbers of the hairs of your head are all numbered. Fear not, therefore; than many sparrows more precious are you.
8 Sultihan ko kamo, ang matag-usa nga moangkon kanako atubangan sa katawhan, pagaangkonon usab sa Anak sa Tawo atubangan sa mga anghel sa Dios,
But I tell you that every one who shall confess me before men, the Son of man will also confess him before the angels of Aloha.
9 apan siya nga molimod kanako atubangan sa katawhan igalimod usab atubangan sa mga anghel sa Dios.
But he who denieth me before men, I will deny him before the angels of Aloha.
10 Ang matag-usa nga mosulti ug pulong batok sa Anak sa tawo, siya mapasaylo, apan kaniya nga nagapasipala sa Balaang Espiritu, dili gayod mapasaylo.
And every one who shall speak a word against the Son of man, it may be forgiven him; but whoever against the Spirit of Holiness shall blaspheme, it shall not be forgiven him.
11 Sa dihang dad-on kamo nila sa mga sinagoga, sa mga magmamando, ug sa mga anaa sa panggamhanan, ayaw kamo kabalaka kung unsaon ninyo pagsulti sa inyong ipangatarungan, o unsay inyong itubag,
And when they bring you into the synagogues, before heads and authorities, be not anxious how you shall express yourselves, or what you shall say;
12 kay ang Balaang Espiritu magatudlo kaninyo niadtong taknaa kung unsay angay ninyong isulti.”
for the Spirit of Holiness will teach you in that hour what you ought to say.
13 Unya dunay usa ka tawo nga gikan sa pundok nag-ingon kaniya, “Magtutudlo, sultihi ang akong igsoon nga bahinon ang among napanunod nga mga kabilin.”
AND a man from the assembly said to him, Malphona, tell my brother to divide with me the inheritance.
14 Giingnan siya ni Jesus, “Tawo, kinsa may naghimo kanako nga maghuhukom ug tigpataliwala kaninyo?”
But Jeshu said to him, Man, who established me over you a judge and a divider?
15 Ug iyaha silang giingnan, “Pagbantay nga mahilikay ninyo ang inyong kaugalingon gikan sa tanang hinakog nga pangandoy, tungod kay ang kinabuhi sa tawo wala diha sa kadagaya sa iyang kabtangan.”
And he said to his disciples, Beware of all avarice: for life is not in the abundance of riches.
16 Unya gisuginlan sila ni Jesus sa usa ka sambingay,
And he spake a parable to them: The ground of a certain rich man produced him much provisions.
17 nga nag-ingon, “Ang uma sa usa ka tawong dato mihatag ug daghang abot, ug miingon siya sa iyang kaugalingon, 'Unsa naman ang akong buhaton, nga wala naman akoy kabutangan sa akong mga abot?'
And he thought within himself, and said, What shall I do? for I have not where to collect my provisions.
18 Ug miingon siya, 'Kini ang akong buhaton. Bungkagon nako ang akong kamalig ug magbuhat ako ug mas dako niini, ug didto nako ibutang ang akong mga abot ug akong mga kabtangan.
And he said, This will I do: I will destroy my house of stores, and will build and enlarge it; and there will I collect all my provender and my good things:
19 Ug ingnon nako ang akong kalag, “Kalag, daghan na kaayo ka ug kabtangan nga natigom alang sa daghan nga katuigan. Busa pahayahay na, pagkaon, pag-inom, ug paglipay.'”
and I will say to my soul, My soul, thou hast many good things laid up for many years: be at ease, eat, drink, and be merry.
20 Apan ang Dios miingon kaniya, 'Tawong buang, karong gabhiona ang imong kalag pagakuhaon gikan kanimo, ug ang tanang butang nga imong giandam, kinsa naman ang manag-iya?'
But Aloha said to him, Reasonless (man)! this night thy soul they shall require of thee; and then, (the things) which thou hast prepared,
21 Mahisama niana ang dangatan sa usa ka tawo nga nagtigom ug bahandi para sa iyang kaugalingon apan dili dato sa Dios.”
whose shall they be? So is he who layeth up to himself treasures, and towards Aloha is not rich.
22 Giingnan ni Jesus ang iyang mga disipulo, “Busa sultihan ko kamo, ayaw kamo kabalaka sa inyong kinabuhi-kung unsay inyong kan-on, ug mahitungod sa inyong lawas-kung unsay inyong isuot.
And he said to his disciples, Therefore I tell you, Be not anxious for yourselves, what you shall eat; neither for the body, how you shall dress:
23 Kay ang kinabuhi mas ahinungdanon kaysa pagkaon, ug ang lawas mahinungdanon kaysa mga bisti.
for the soul is more precious than food, and the body than raiment.
24 Hunahunaa ang mga uwak, nga wala sila nagtanum o nag-ani. Wala silay lawak tipiganan o kamalig, apan ang Dios nagpakaon kanila. Mas mahinungdanon pa kamo kaysa mga langgam!
Consider the ravens, which sow not nor reap, which have no chambers or barns, yet Aloha feeds them. How much, therefore, are you better than the fowls!
25 Ug kinsa ba kaninyo nga pinaagi sa pagkabalaka nakadugang ug gitas-on sa iyang kinabuhi?
And which of you by being anxious could add to his stature one cubit?
26 Ug kung dili kamo makahimo bisan niining diyutay nga butang, nganong mabalaka man kamo sa uban?
But if indeed you are not capable of (that which is) the least, why concerning the rest are you anxious?
27 Hunahunaa ang mga kabulakan-giunsa nila pagtubo. Wala sila naghago, o nagtahi. Apan sultihan ko kamo, nga bisan si Solomon sa tanan niyang himaya wala gayud makabisti sa sama niini.
Consider the lilies, how they grow, which toil not nor spin; but I tell you that even Shelemun in all his glory was not arrayed like one of these.
28 Kung ang Dios nagapabisti sa mga sagbot sa kaumahan, nga anaa karon, ug sa pagkaugma igalabay didto sa hudno, kamo pa ba ang dili niya bistihan. Pagkadiyutay sa inyong pagtuo!
But if the herbage, which today is in the field, and to-morrow is cast into the furnace, Aloha thus clothes, how much more you, little in faith!
29 Ayaw paghunahuna kung unsay inyong kaonon o imnon, ug ayaw kamo ug kabalaka.
And seek you not what you shall eat, and what you shall drink; nor let your mind be distracted for these:
30 Kay ang tanang katawhan sa tibuok kalibotan nagapangita niining mga butanga, ug ang inyong Amahan nasayod nga nagkinahanglan kamo niining mga butanga.
for all these the nations of the world seek; but to you also your Father knoweth that these are needful.
31 Apan pangitaa ang iyang gingharian, ug kining mga butanga igadugang nganha kaninyo.
But seek the kingdom of Aloha, and these all shall be added to you.
32 Ayaw kahadlok, diyutay'ng panon, kay ang inyong Amahan mahimuot kaayo nga mohatag kaninyo sa gingharian.
FEAR not, little flock; for your Father hath willed to give you the kingdom.
33 Ibaligya ang inyong mga kabtangan ug ipanghatag sa mga kabos. Paghimo kamog mga puntil nga dili magisi- bahandi sa langit nga dili mahurot, diin walay kawatan nga makapaduol, ug walay bokbok nga makaguba.
Sell your substance, and give alms: make to you bags which become not old, and a treasure which is not transient, in the heavens, where the thief does not approach, and the moth destroys not.
34 Kay kung hain gani ang inyong mga bahandi, atua usab didto ang inyong kasingkasing.
For where your treasure is, there will be also your heart.
35 Bakosi ang inyong tag-as nga mga bisti diha sa inyong hawak, ug pasigaha kanunay ang inyong mga suga,
Let your loins be bound, and your lamps be burning,
36 ug pakasama kamo sa mga tawo nga naghulat sa ilang agalon nga gikan sa kombira sa kasal, aron sa pag-abot ug pagpanuktok niya, pagaablihan dayon nila ang pultahan alang kaniya.
and be you like men who wait for their lord, when he shall return from the place of festivity, that, when he hath come and knocked, immediately they may open to him.
37 Bulahan kadtong mga sulugoon, diin nakaplagan sa ilang agalon nga nagbantay sa iyang pagbalik. Sa pagkatinuod sultihan ko kamo nga bakosan niya ang iyang taas nga bisti diha sa iyang hawak, palingkuron niya sila sa kan-anan, ug silbihan sila.
Blessed those servants who, when their lord shall come, shall be found watching. Amen I tell you, He will gird his loins, and make them recline, and will come over and serve them.
38 Kung ang agalon muabot sa tungang gabii, o bisan sa kaadlawon, ug makaplagan sila nga andam, bulahan kadto nga mga suluguon.
And if in the second or the third watch he shall come and find them thus, blessed will be those servants.
39 Timan-i kini, nga kung ang agalon sa panimalay nasayod sa takna sa pag-abot sa kawatan, dili gayod niya pasagdan ang iyang balay nga masulod.
But this know, that if the lord of the house had known in what watch the thief would come, he would have watched, and not have permitted his house to be dug through.
40 Pag-andam usab kamo, tungod kay wala kamo masayod sa takna nga muabot ang Anak sa Tawo.”
Also you, be you therefore ready: for, in that hour that you think not, cometh the Son of man.
41 Si Pedro miingon, “Ginoo, imoha bang gisulti kining sambingay alang kanamo lamang o sa matag-usa usab?”
Shemun Kipha said to him, Our Lord, to us speakest thou this parable, or to all men also?
42 Ang Ginoo nag-ingon, “Kinsa man ang matinud-anon ug maalamon nga tagadumala sa panimalay sa iyang agalon aron maoy magbahinbahin ug pagkaon ngadto sa tanang suluguon sa hustong panahon?
Jeshu said to him, Who then is that steward, faithful and wise, whom his lord hath established over his service, to give the portion in its time?
43 Bulahan kadto nga suluguon, diin nakaplagan sa iyang agalon nga dunay gibuhat sa iyang pag-abot.
Blessed that servant whom, when his lord shall come, he shall find so doing.
44 Sultihan ko kamo nga ipiyal gayod kaniya ang tanan niyang katigayonan.
Assuredly I tell you, He will establish him over all his substance.
45 Apan kung ang maong sulugoon magaingon sa iyang kasingkasing, 'Ang akong agalon naglangan sa iyang pagbalik,' ug mosugod pagpamunal sa mga lalaki ug mga babaye nga mga sulugoon, ug magsige ug kaon ug inom, ug mahimong hubog,
But if that servant shall say in his heart, My lord withholdeth to come, and shall begin to beat the servants and the handmaids of his lord, and shall begin to eat and to drink and be drunken;
46 ang agalon niadto nga sulugoon moabot sa adlaw nga wala niya gidahom, ug sa takna nga wala niya mahibaloi, ug pagatagudtaguron siya ug magtakda ug dapit alang kaniya uban sa dili mga matinud-anon.
the lord of that servant will come in a day when he thinketh not, and in an hour which he knoweth not; and shall sunder him, and set him his portion with those who are not faithful.
47 Kadto nga sulugoon, nga nahibalo sa kabubut-on sa iyang agalon, ug unya wala nangandam o nagbuhat sumala sa iyang kabubut-on, pagakastigohon sa makadaghan.
And that servant who knew the will of his lord, and prepared not himself according to his will, shall be beaten with many
48 Apan kaniya nga wala mahibalo, ug nakabuhat ug sayop nga angay sa silot, pagakastigohan siya apan diyutay lamang. Ang matag-usa nga gihatagan ug daghan, mas labi pa ang paninglon kaniya, ug si bisan kinsa nga gipiyalan ug daghan, mangayo sila ug mas labaw pa kaniya.
But he who knew not, and did that which was worthy of stripes, shall be beaten with few stripes. For every one to whom much is given, much will be required from him; and to whom much is committed, the more will they require at his hand.
49 Mianhi ako sa pagsunog sa kalibotan, ug nanghinaot ako nga kini misilaob na.
FIRE have I come to send forth upon the earth, and I would that it already burned:
50 Apan aduna akoy bawtismo nga ibawtismo pa kanako, ug dili ako mahimutang hangtod matapos kini!
and I have a baptism (wherewith) to be baptized, and greatly am I pressed till it be completed.
51 Nagahunahuna ba kamo nga mianhi ako sa kalibotan aron sa paghatag ug kalinaw? Sultihan ko kamo, dili, apan sa pagkabahinbahin.
Suppose you that peace I have come to send forth on the earth? I tell you, not (peace), but divisions.
52 Kay sugod karon adunay lima ka tawo sa usa ka balay nga magkabahinbahin, ang tulo batok sa duha, o duha batok sa tulo.
For from henceforth there will be five in one house, who (will be) divided, three against two, and two against three.
53 Magkabahinbahin sila, ang amahan batok sa anak nga lalaki, ug anak nga lalaki batok sa amahan; inahan batok sa iyang anak nga babaye, ug anak nga babaye batok sa iyang inahan; ugangang babaye batok sa iyang binalaye, ug binalaye batok sa ugangang babaye.”
For the father will be divided against his son, and the son against his father; the mother against her daughter, and the daughter against her mother; the mother-in-law against the daughter-in-law and the daughter-in-law against the mother-in-law.
54 Si Jesus nagsulti usab ngadto sa mga katawhan, “Kung makita ninyo ang dag-om nga magagikan sa kasadpan magaingon dayon kamo nga, 'Moabot ang ulan,' ug unya mahitabo kini.
And he said to the assembly, When you see a cloud arisen from the west, immediately you say, The rain cometh; and it is so:
55 Ug kung mohuros ang hangin sa habagat, magaingon kamo nga, 'Maglagiti ang kainit karon,' ug unya mahitabo kini.
and when bloweth the south, you say, It becomes heat; and it is so.
56 Mga tigpakaaron-ingnon, makabalo kamong mohubad sa dagan sa kalibotan ug sa kalangitan, apan naunsa nga dili kamo makabalo unsaon paghubad sa panahon karon?
You hypocrites, the aspect of the sky and of the earth you know to distinguish; but this Time how do you not distinguish?
57 Nganong dili man kamo makahukom kung unsay maayo alang sa inyong kaugalingon?
But why of yourselves judge you not the truth?
58 Sa dihang magkuyog kamo sa inyong kaaway paingon sa mahistrado, paningkamoti ang pagpakighusay kaniya diha sa dalan aron nga dili ka niya guyuron didto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom dili magtugyan kanimo didto sa opisyal, ug ang opisyal dili magbalhog kanimo sa bilanggoan.
When thou art going with thine adversary to the magistrate, while in the way, negotiate, and be freed from him; lest he bring thee to the judge, and the judge deliver thee to the exactor, and the exactor cast thee into the house of the bound;
59 Sultihan ko kamo, nga dili gayud kamo makalingkawas gikan didto hangtod nga kabayran ninyo ang katapusang bahin nga salapi.”
and Amen I tell thee, Thou wilt not be delivered from thence till thou shalt have given the last shomona.
