Lucas 1
1 Daghang mga tawo misulay pagsulat ug mga taho mahitungod sa mga butang nga nahitabo taliwala kanamo.
Do bhrígh gur ghabhadar mórán do láimh sdair do sgríobhadh air na neithibh agá bhfuil a sáirfhios aguinne,
2 Kadtong mga nakasaksi sukad sa sinugdan ug nahimong mga sulugoon sa pulong, ang nagtaho kanamo.
Do réir mar thugadar na dáoine do chonnairc lé na súilibh rein ó thús, agus do bhí ag miniosdrálachd na bréithre, dhúinne íad;
3 Busa, kini usab daw maayo alang kanako, sa pagsusi sa tanang butang sa tukma gayod gikan pa sa sinugdanan, aron kini mahisulat alang kanimo, labing halangdong Teofilo.
Do chonncas damhsa mar an gceudna, a Theophilus ro oirdheirc, ar bhfagháil feasa iomlan gach uile neithe ó na bhfíorthosach dhamh, a sgríobhadh chugadsa a nórdughadh,
4 Buot nako nga ikaw mahibalo sa tinuod nga mga butang nga imong igatudlo.
Do chum go mbía deimhin na mbriathar, do múineadh dhuit agad
5 Sa panahon ni Herodes, nga hari sa Judea, adunay usa ka pari nga ginganlan ug Zacarias, gikan sa laray ni Abijah. Ang iyang asawa naggikan sa mga babayeng anak ni Aaron, ug siya si Elizabet.
Re linn Iorúaith, rí thire Iúdaighe, do bhí sagart airighe dár bhainm Sacharías, do sheal Abía: agus a bhean dingheanuibh Aaróin, agus, Elísabet do baimn dhi.
6 Matarong silang duha atubangan sa Dios, ug naglakaw nga matul-id sa tanang kasugoan ug mga kalagdaan sa Ginoo.
Agus do bhádar a ráon nit ndáoinibh fíreanta a bhfíadhnuisi Dé, ag siobhal go neimhchiontach ann uile aitheantuibh agus órduighthibh an Tighearna.
7 Apan wala sila nakabaton ug mga anak, tungod kay si Elizabet apuli man, ug sila mga tigulang na kaayo.
Agus ní raíbh, shiochd orrtha, do bhrígh go raibh Elisábet aimrid agus go raibh áois mhór aca ar áon.
8 Usa ka adlaw niana samtang si Zacarias nagabuhat sa iyang katungdanan ingon nga usa ka pari atubangan sa Dios sa han-ay sa iyang buluhaton,
Agus tárla, an tan do bhí sé ag déanamh oifige an tsagairt a bhfiadhnuisi Déann a sheal fein,
9 ang mga pari nagsunod sa ilang tulumanon ug nagpili kaniya pinaagi sa ripa aron pagsulod sa templo sa Ginoo ug pagsunog sa insenso.
Do réir ghnáthuighthe oifige an tsagairt, go ráinic dhó an túis do losgadh tar éis dul a sdeach go teampoll an Tighearna dhó.
10 Ang tibuok katilingban sa katawhan nag-ampo gawas sa templo sa pag-abot sa takna sa pagsunog sa insenso.
Agus do bhí coimhthionól an phubail uile ag déanamh úrnuighe a muigh a naimsir na túise.
11 Ang usa ka anghel sa Ginoo nagpakita kaniya, nga nagtindog sa tuo nga kiliran sa halaran sa insenso.
Agus do taidhbhreadh dhó aingeal an Tighearna na sheasamh ar an dtáoibh ndeas daltóir na túise.
12 Si Zacarias nakuyawan sa pagkakita kaniya, ug nahadlok pag-ayo.
Agus ar na fhaicsin do Shacharías, do bhí sé ar na bhúaidhreadh, agus do ghlac eagla é.
13 Apan ang anghel miingon kaniya, “Ayaw kahadlok, Zacarias, tungod kay gidungog ang imong pag-ampo. Ang imong asawa, nga si Elizabet, magmabdos ug batang lalaki, ug imo siyang nganlag Juan.
Achd a dubhairt an taingeal ris, Ná bíodh eagla ort, a Shacharías: óir do héisdeadh húrnuighe; agus béaruidh do bhean Elisábet mac dhuit, agus do bhéara tú Eóin mar ainm air.
14 Kamo makabaton sa kalipay ug magmalipayon tungod kaniya, ug daghang mga tawo ang magmaya sa iyang pagkahimugso.
Agus budh gáirdeachus agus lúathgháire dhuit é; agus biaidh lúathghaire ar mhóran fa na bhreith.
15 Kay siya mahimong bantugan sa panan-aw sa Ginoo, ug dili siya moinum ug bino o maisog nga ilimnon. Mapuno siya sa Balaang Espiritu, bisan anaa pa siya sa sabakan sa iyang inahan.
Oir bíaidh sé na dhuine mhór a bhfíadhnuisi an Tighearna, agus ni íobha sé fíon na deoch láidir; agus fós bíaidh sé lan don Spiorad Náomh, ó bhroinn a mháthar.
16 Tungod kaniya daghan sa mga anak sa Israel ang mahibalik sa Ginoo nga ilang Dios.
Agus fillfidh sé mórán do chlannuibh Israél chum an Tighearna a Ndia féin.
17 Mag-una siya kaniya diha sa espiritu ug gahom ni Elias. Siya magpabalik sa kasingkasing sa mga amahan ngadto sa ilang mga anak, ug ang nagmasinupakon sa paglakaw sumala sa kaalam diha sa pagkamatarong. Buhaton niya kini aron pag-andam sa katawhan alang sa Ginoo.”
Oir géubhaidh seisean roimhesan a spioraid agus a shubháilce Elias, dfilleadh chroidheadh na naithreach chum na cloinne, agus na neasmhal chum gliocuis na dáoine gcomhthrom; agus dullmhughadh phobuil dhiongmhálta don Tighearna.
18 Miingon si Zacarias sa anghel, “Sa unsang paagi nga ako mahibalo nga kini mahitabo? Kay ako usa na ka tigulang nga tawo ug ang akong asawa tigulang na usab kaayo.”
Agus a dubhairt Sacharías ris an aingeal, Cionnas bhías a fhios so agamsa? óir a táim um dhuine arsuidh, agus a tá áois mhór ag am mhnáoi.
19 Ang anghel mitubag kaniya, “Ako si Gabriel, nga nagatindog sa atubangan sa Dios, ug ako gipadala kanimo aron sa pagsulti ug pagdala niining maayong balita.
Agus ar bhfreagra don aingeal a dubhairt sé ris, Is misi Gabríel, sheasas a bhfíadhnuisi Dé; agus do cuireadh mé do labhairt riotsa, agus dinnsin na núaidheachd maith so dhuit.
20 Tan-awa, maamang ka ug dili na makasulti hangtod matuman kining mga butanga, kay ikaw wala motuo sa akong gipamulong, nga matuman sa umaabot nga gitakdang panahon.”
Agus, féuch, bíaidh tú gan úrlabhra, agus ní bá héidir leachd labhairt, go soithe an lá an a dtiocfaid na neithe so chum críche, do bhrígh nar chréid tu dom bhríathraibhsi, noch coimhlíonfuighear na nam féin.
21 Samtang ang mga tawo naghulat kang Zacarias ug natingala nganong nadugay siya pag-ayo sa sulod sa templo.
Agus do bhí an pobal ag fuireach ré Sacharías, agus do biongnadh léo an fad do fhan sé sa teampoll.
22 Sa dihang migawas na siya, dili na siya makasulti kanila, ug ilang nasabtan nga nakakita siyag panan-awon sulod sa templo. Busa misinyas nalang siya kanila, apan nagpabilin siyang dili makasulti.
Agus ar ndul a mach dhó, nír bhéidir leis labhairt ríu: agus do aithnigheadar go bhfacaidh sé taidhbhsi sa teampoll: óir do sméid sé orrtha, agus do fhan sé balbh.
23 Sa dihang ang iyang buluhaton nahuman na, siya mipauli sa ilang balay.
Agus tárla dhó, an tan do coimhlionadh laéthe a mhiniosdrálachda, go ndeachaidh sé dhá thigh féin.
24 Human sa pipila ka adlaw, ang iyang asawa nga si Elizabet nagmabdos. Nagtago siya sulod sa lima ka bulan ug nag-ingon,
Agus tar éis na laethesi, do toirrcheadh Elisabet a bheansân, agus do fholaigh si í féin ar feadh chuig mios, ag rádh,
25 “Mao na kini ang gibuhat sa Ginoo alang kanako. Siya nagbantay kanako, aron sa pagkuha sa akong kaulawan taliwala sa katawhan.”
Oír is mar so do rinne an Tighearna rium ann sna laethibh an ar fhéuch sé oram, do thógbháil mo neimhcheana dhiom a measg na ndáoine.
26 Sa pag-abot sa unom ka bulan sa pagmabdos ni Elizabet, ang anghel nga si Gabriel gipadala sa Dios didto sa syudad sa Galilea, nga ginganlag Nazaret,
Agus an sa seisiodh mi, do cuireadh an taingeall Gabríel ó Dhía go cathruigh don Ghalilé, dár bainm Násaret,
27 ngadto sa usa ka ulay nga kaslonon sa usa ka lalaki nga si Jose. Gikan siya sa kaliwatan ni David, ug ang babayeng ulay mao si Maria.
Dionnsuighe óighe ar a raibh ceart ag fear do thigh Dháibhí, dár aínm Ióseph; agus do bé do bainm do nóigh, Muire.
28 Mipakita ang angel kaniya ug miingon, “Mga Pangumusta, halangdong pinili! Ang Ginoo anaa kanimo!”
Agus ar ndul a sdeach dit hionnsuighe do naingeal, a dubhairt se, Dia do bheatha a ógh roghrásamhuil: a tá an Tighearna maille riot: is beannuighe thú eidir na mnáibh.
29 Apan si Maria naglibog sa iyang gipamulong, ug nabalaka kung unsa nga matang kini sa pangumusta.
Agus an tan do chonnairc sí é, do bhí sí ar na búaidhreadh fá na bhriathraibh, agus do bhí sí ag smúaineadh créd an ghné bheannughtheaso.
30 Ang anghel miingon kaniya, “Ayaw kahadlok, Maria, kay ikaw nakakaplag ug kalooy uban sa Dios.
Agus a dubhairt an taineal ria, Ná bíodh eagla ort, a Mhuire: óir fúair tú grása ó Dhía.
31 Tan-awa, ikaw magmabdos ug manganak sa usa ka batang lalaki, ug nganlan mo siya'g Jesus.
Agus, féuch, bíaidh tú torrach ad bhruinn, agus béaraidh tú mac, agus do bhéara tú IOSA dainm air.
32 Mahimo siyang bantogan, ug pagatawgon siyang Anak sa Labing Halangdon. Ihatag sa Ginoong Dios kaniya ang trono sa iyang amahan, nga si David.
Bíaidh se mór, agus goirfidhear Mac an té is Airde dhe: agus do bhéura an Tighearna Día caithír Dháibhí, athar féin dhó.
33 Maghari siya sa tanang kaliwatan ni Jacob hangtod sa kahangtoran, ug mahimong walay katapusan ang iyang gingharian.” (aiōn g165)
Agus bíaidh sé na righ ar thigh Iácob go bráth; agus ní bhía deireadh ar a ríoghachd. (aiōn g165)
34 Unya si Maria miingon sa anghel, “sa unsang paagi nga kini mahitabo, nga usa man ako ka ulay?”
Agus a dubhairt Muire ris a naingeal, Cionnas bhías so, óir ní bhfuil fios fir agamsa?
35 Ang anghel mitubag kaniya, “mokunsad kanimo ang Balaang Espiritu ug ang gahom sa Labing Halangdon magapandong kanimo. Busa ang maong balaan nga mahimugso pagatawgon nga Anak sa Dios.
Agus ar bhfreagra do naingeal a dubhairt se ría, Tuirléonguidh an Spiorad Náomh ort, agus foiléochaidh cumhachda an té as Airde thú: uime sin an ní náomhtha bhéaras tú goirfighear Mac Dé dhe.
36 Tan-awa, si Elizabet nga imong paryente namabdos usab ug batang lalaki bisan sa iyang katigulangon; anaa siya sa ika-unom ka bulan sa iyang pagpanamkon, bisan siya gitawag nga apuli.
Agus, féuch, Elisabet do shiur, a tá sisi leis torrach air mhac ann a hárrsuigheachd: agus is sé so an seisiodh mí don mhnáoi úd, dá ngoirthear bean aimrid.
37 Kay walay butang dili mahimo sa Dios.”
Oír ní bhía ní ar bith doidhéunta do Dhia.
38 Si Maria miingon, “Sa pagkatinuod, ako usa ka alagad sa Ginoo. Buhata nga kini mahitabo kanako sumala sa imong gipamulong.” Ug ang anghel mibiya na kaniya.
Agus a dubhairt Muire, Féuch, banóglach an Tighearna; teagmhadh dhamhsa do réir do bhréithrisi. Agus do imthigh an taingeal úaithe.
39 Karon niining mga adlawa midali pagtindog si Maria aron sa pag-adto sa kabungtoran, sa usa sa mga syudad sa Judea,
Agus an tan do éirigh Muire ann sna laéthibh sin, do chúaidh sí go dheíthneasach chois sléibhe, go cathraigh Iúda;
40 ug siya miadto sa balay ni Zacarias ug mitimbaya kang Elizabet.
Agus do chúaidh sí a steach go tigh Shacharías, agus do bheannaigh si Délisabet.
41 Sa pagkadungog ni Elizabet sa pagtimbaya ni Maria, milihok ang bata sa iyang sabakan; ug si Elizabet napuno sa Balaang Espiritu.
Agus tarla, mar do chúalaidh Elisabet beannughadh Mhuire, gur bhíog an náoidheanán ann a broinn; agus do bhí Elisábet air na líonadh don Spiorad Naomh.
42 Misinggit siya uban sa makusog nga tingog ug miingon, “Bulahan ka sa babaye nga tanan, ug bulahan usab ang bunga sa imong sabakan.
Agus do éigh sí do ghuth mhór, agus a dubhairt si, Is beannaighthe thú eidir na mnáibh, agus is beannaighthe toradh do bhronn,
43 Sa unsang paagi nga giduaw man ako sa inahan sa akong Ginoo?
Agus cionnus do éirigh so dhamsa, go dtiocfadh matháir mo Thighearna féin chugam?
44 Kay sa pagkadungog naku sa imong pagtimbaya, ang bata sa akong sabakan milihok sa kalipay.
Oir, féueh, comhlúath is tháinic fúaim do bheannaighthe am chlúasaibh, do bhíog an náoidheanán lé gáirdeachus ann mo bhroinn.
45 Bulahan siya nga mituo, kay matuman na ang mga butang nga giingon kaniya gikan sa Ginoo.”
Agus is beannaighthe au bhean do chreid: óir coimhlionfuidhear na neithe do gheall an Tighearna dhi.
46 Si Maria miingon, “Ang akong kalag naghimaya sa Ginoo,
Agus a dubhairt Muire, Adhmolaidh manam an Tighearna,
47 Ug nagmaya ang akong espiritu diha sa Dios nga akong Manluluwas.
Agus do ní mo spiorad gáirdeachus a Ndía mó Shlánuightheóir.
48 Kay iyang gihatagan ug pagtagad ang anaa sa ubos nga kahimtang sa iyang sulugoon. Sukad karon ang tanang kaliwatan magatawag kanako nga bulahan,
Do bhrígh gur fhéuch sé ar úmhla a bhanóglaighe f é in: oír, féuch, ó so súas goirfid na huile chine beannuighthe dhíom.
49 Kay ang Usa ka Gamhanan nagbuhat sa mga kahibulongang butang nganhi kanako; Ug balaan ang iyang ngalan.
Oir do rinne an té a tá cumhachdach neithe móra dhamhsa, agos is náomhtha a ainm.
50 Ang iyang kalooy alang sa mosunod pa nga mga kaliwatan sa mga tawo nga magmahadlukon kaniya.
Agus a tá a thrócaire ó dhíne go díne don dréim ar a bhfuil a eagla.
51 Gibuhat niya ang mga gamhanang mga butang uban sa iyang mga bukton; siya nagpatibulaag sa mga tawong mapahitas-on sa ilang kasingkasing.
Do rinne sé gníomh láidir lé na láimh; do spréigh sé na dáoine úraibhreacha a smúaintighe a gcroidheadh féin.
52 Gipakanaog niya ang mga mamumuno gikan sa ilang trono, ug gituboy niya ang ubos ug kahimtang nga mga tawo.
Do tharruing sé na dáoine cumhachdacha as a gcaithiribh, agus do árduigh sé na dáoine umhla.
53 Gihatagan niya sa mga maayong butang ang mga tawong gutom, ug giabog ang mga adunahang tawo nga walay bisan unsang nadala.
Do líon sé na dáoine ocracha lé, neithibh maithe; agus do chuir sé úadh na dáoine saidhbhre folumh.
54 Siya nagtabang sa iyang alagad nga si Israel, nga nagmaloloy-on
Do thóg sé súas Israél a shearbhfhoghantuidhe féin, do chuimhniughadh ar a thrócaire;
55 kang Abraham ug sa iyang mga kaliwatan hangtod sa kahangtoran, sama sa iyang saad nga iyang pagabuhaton sa atong mga katigulangan.” (aiōn g165)
(Mar do labhair sé ré ar naith-reachuibh, Abraham, agus ré na shíol go bráth.) (aiōn g165)
56 Ug nipuyo si Maria uban kang Elizabet sulod sa tulo ka bulan, ug pagkahuman niana mibalik siya sa iyang pinuy-anan.
Agus do fhan Muire na fochair timcheall thrí míos, agus do fhill sí dhá tigh féin.
57 Karon sa panahon nga si Elizabet manganak na, iyang gianak ang usa ka batang lalaki.
Agus táinic ionbhuidh Elisabet ion ar mhídhid dhigh breath; agus rug sí mac.
58 Ug ang iyang mga silingan ug mga paryenti nakadungog sa pagkamaayo sa Ginoo kaniya, ug nagmaya sila uban kaniya.
Agus do chúaladar a comharsain agus a dáoine gáoil, gur fhoillsigh an Tighearna a thrócaire mhór féin di; agus do rinneadar gáirdeachus má ráon ria.
59 Unya sa ikawalo ka adlaw human niadto, nangadto sila aron sa pagpatuli sa bata; ug paganganlan unta siya ug Zacarias, sama sa ngalan sa iyang amahan.
Agus tárrla, go dtangadar air a nochdmhadh lá do chum go ndéanaídís an náoidhe do thimcheallghearrádh; agus do ghoireadar Sacharias de, do reir anma a athair.
60 Apan ang iyang inahan mitubag ug miingon, “Dili, kondili nganlan siya ug Juan.”
Achd ar bhfreagra dhá mháthair a dubhairt sí, Ni hámhluidh bhías; achd Eóin goirfidhear dhe.
61 Ug sila miingon kaniya, “Walay bisan usa nga gikan sa imong mga paryente nga ginganlan niining ngalana.”
Agus a dubhradar ría, Ní bhfuil éannduine dod chineadh dá ngoirthear an tainmsi.
62 Misinyas sila sa iyang amahan aron pagsuta kung unsa ang iyang buot ipangalan sa bata.
Agus do rinneadar comhartha dhá athair, créd an tainm bá mían leis do thabhairt air.
63 Busa nangayo siya ug usa ka sulatanan ug misulat, “Juan ang iyang ngalan.” Ug silang tanan nahibulong pag-ayo niini.
Agus ar níarruidh cláir sgriobhtha dhosan, do sgríobh sé, ag rádh, Is Eóin is ainm dhó. Agus do ghabh iongantus íad uile.
64 Dihadiha dayon ang iyang baba nabuka ug ang iyang dila gawasnon na, ug nagsugod siya sa pagdayeg sa Dios.
Agus ar an mball do hosgladh a bhéulsan, agus a theanga, agus do labhair sé, ag moladb Dé.
65 Unya ang kahadlok niabot sa matag usa nga nagpuyo libot kanila ug ang tanang butang nga nahitabo maoy gipanghisgotan sa tibuok kabungturan sa Judea.
Agus do ghabh eagla a gcomharsuin uile: agus do haithriseadh na neithe so uile chois tsléibhe thíre Iúdaighe uile.
66 Ang matag usa nga nakadungog bahin niini nagpadayon sa paghunahuna sa nahitabo ug miingon, “Busa unsa kaha ang dangatan niining bataa? Kay namatikdan nila nga ang kamot sa Ginoo nag-uban man kaniya.
Agus gach uile dhuine dhá gcúalaidh sin, do chuireadar a dtaisgidh an a gcroidhthibh féin iad, ag rádh, Créd é an sórt leinibh bhias so! Agus do bhí lámh an Tighearna maille ris.
67 Ang iyang amahan nga si Zacarias nga napuno sa Balaang Espiritu, ug siya misulti niini nga panagna,
Agus do bhí Sacharías athair, lán don Spíorad Náomh, agus do rinne sé faidheadóireachd ag rádh,
68 “Dalaygon ang Ginoo, ang Dios sa Israel, tungod kay siya mianhi kanato ug nagbuhat sa usa ka pamaagi aron paghatag ug kagawasan sa iyang katawhan.
Go madh beannaighe au Tighearna Día Israel; ar son gur fhiosruigh sé agus gur fhúasgail sé a phobal féin,
69 Siya mihatag kanato ug usa ka gamhanang Manluluwas gikan sa kaliwatan sa iyang alagad nga si David,
Augs do thóg sé súas adharc na sláinte dhúinne a dtigh Dháibhi a shearbhfhoghantuidhe féin;
Do réir mar do labhair sé tré bhéul a fháidheadh náomhtha féin, do bhí ann ó thús an domáin: (aiōn g165)
71 Sa iyang gisaad nga maghatag kanato ug kaluwasan gikan sa atong mga kaaway, ug gikan sa kamot sa matag usa nga nagadumot kanato.
Ga gcuimhdéochadh sé sinn ó ar naimhdibh, agus ó láimh gach uile dhuine agá bhfuil fúath dhuinn;
72 Siya naghimo niini aron mapakita ang kalooy ngadto sa atong mga katigulangan, Ug ang paghinumdom sa balaang kasabutan.
Go ndéanadh sé trócaire air ar naithreachuibh, agus go gcuimbnéochadh sé a thiomna náomhtha féin;
73 Nianang kasabutan nga mao ang gipanumpaan sa atong katigulangan nga si Abraham.
Agus ar an mionna lé a dtug sé móid Dábrahám ar nathairne, go dtiubhradh sé dhúinn,
74 Siya naghimo ug panumpa sa paghatag kanato ug kagawasan gikan sa kamot sa atong mga kaaway ug nagtugot kanato sa pag-alagad kaniya nga walay kahadlok,
Go mbémís gan eagla air ar sáoradh ó láimh ar námhad do chum seirbhisi do déanamh dhó féin,
75 sa pagkabalaan ug pagkamatarong sa iyang atubangan sa tanang panahon.
A náomhthachd agus a bhfíréantacld na fhíadhnuisiséan, a laéthibh ar mbeatha uile.
76 Ug ikaw, nga akong anak, pagatawgon nga propeta sa Labing Halangdon, tungod kay ikaw ang mag-una sa Ginoo aron sa pag-andam sa katawhan alang sa iyang pag-anhi,
Agus tusa, a leinibh, goirfithear diot faídh an té as Airde: óir rachuidh tú roimh aghaidh an Thighearna dullmhughadh a shligheadh;
77 ug aron matabangan ang mga tawo nga mahibalo kung unsaon nga sila maluwas pinaagi sa kapasayloan sa ilang mga sala.
Do thabhairt éolus na sláinte dá phobal tré mhaitheamhnus na bpeacadh,
78 Ang atong Dios magapasaylo kanato tungod sa iyang malumong kalooy. Pinaagi sa iyang kalooy, ang Manluluwas, nga daw sama sa adlaw sa kabuntagon, magaabot gikan sa langit aron sa pagtabang kanato.
Tré thrócaire ro mhóir ar Ndia féin; lér fhiosruigh sé sinn ag éirghe ón ionad árd,
79 Modan-ag siya ngadto sa mga tawo nga naglingkod sa kangitngit ug sa landong sa kamatayon; siya mogiya sa atong tiil ngadto sa dalan sa kalinaw.”
Do thabhairt soillsi don droing do bhí na suidhe a ndorchadas agus a sgáile an bháis, agus do dhíorghadh ar gcos a slighe na síothchána.
80 Unya nagdako ang bata, ug nahimong kusgan diha sa espiritu. Nagpuyo siya sa awaaw nga mga dapit hangtod nga siya nagsugod sa pagpakita sa kadaghanan sa katawhan sa Israel.
Agus do fhás an leanabh, agus do neartuigheadh é a spíoruid, agus do bhí sé ar na fásuighibh go soithe an lá an ar fhoillsigh sé é féin Dísraél.
