Levitico 16
1 Nakigsulti si Yahweh kang Moises—human kini sa kamatayon sa duha ka anak nga lalaki ni Aaron, sa dihang miduol sila kang Yahweh ug nangamatay.
After the two sons of Aaron died because they burned incense to Yahweh [in a manner that was contrary to what Yahweh commanded], Yahweh spoke to Moses/me.
2 Miingon si Yahweh ngadto kang Moises, “Pakigsulti sa imong igsoon nga si Aaron ug sultihi siya nga dili sa tanang panahon mosulod siya didto sa labing balaang dapit sulod sa tabil, sa atubangan sa tabon nga anaa sa arka sa kasabotan. Kung buhaton niya kana, mamatay gayod siya, tungod kay motungha ako diha sa panganod ibabaw sa tabon.
He said to him/me, “Warn your [older] brother Aaron that he must not enter the Very Holy Place inside the curtain that is in the Sacred Tent whenever he wants to, because the cover of the sacred chest is there. That is the place where the priest (makes atonement for/requests me to forgive) sins. I am present in the cloud that is over the cover of the sacred chest. If Aaron goes in that room when it is not the proper time, he will die!
3 Busa ania kung unsaon pagsulod ni Aaron didto sa labing balaang dapit. Mosulod siya dala ang nating baka ingon nga halad sa sala, ug ang laking karnero ingon nga halad sinunog.
“When Aaron enters the Sacred Tent area, he must bring a bull that [will be killed] to become an offering/sacrifice for sins, and a ram [to be killed] to be an offering that will be completely burned [on the altar].
4 Kinahanglan isul-ob niya ang balaang lino nga kupo, ug isul-ob ang pang-ilalom nga linong mga bisti, ug ibakos niya ang linong bakos ug ikalo niya ang linong purong. Mao kini ang balaang mga bisti. Kinahanglan maligo siya ug unya isul-ob kini nga mga bisti.
Then he must bathe his whole body, and put on the linen underwear/undershorts and the linen gown. He must tie the linen sash/waistbands around his waist and wrap the turban around his head. Those are his sacred garments.
5 Kinahanglan magdala siya ug duha ka torong kanding gikan sa panagtigom sa katawhan sa Israel ingon nga halad alang sa sala ug usa ka torong karnero ingon nga halad sinunog.
The Israeli people must then bring to him two male goats [to be killed] as an offering/sacrifice for sin, and a ram to be [killed and] burned completely [on the altar].
6 Unya kinahanglan ipakita ni Aaron ang torong baka ingon nga halad sa sala, nga alang lamang sa iyang kaugalingon, alang sa iyang kapasayloan ug sa iyang pamilya.
“Aaron must offer the bull [to me] to be a sacrifice in order that (I will forgive his sins and the sins of his family/his sins and the sins of his family will be forgiven).
7 Unya dad-on niya ang duha ka kanding ug ipahimutang kini sa atubangan ni Yahweh diha sa ganghaan sa tolda nga tagboanan.
Then he must bring the two male goats to me at the entrance to the Sacred Tent.
8 Unya kinahanglan magripa si Aaron alang sa duha ka kanding, ang usa nga ripa alang kang Yahweh, ug ang usa aron buhian ang kanding.
He must (cast lots/throw down stones that have been marked) to determine which goat will be [sacrificed] to me, and which will be the goat that will be set free.
9 Unya kinahanglan dad-on ni Aaron ang kanding nga naripa alang kang Yahweh, ug ihalad kana nga kanding ingon nga halad alang sa sala.
Aaron must bring to me the goat that was chosen to be sacrificed. It will be an offering for the people’s sins.
10 Apan ang kanding nga naripa nga buhian kinahanglan dad-on nga buhi sa atubangan ni Yahweh, alang sa kapasayloan sa sala pinaagi sa pagbuhi niini ingon nga binuhian nga kanding didto sa kamingawan.
Aaron must also bring to me the other goat, but it is not to be killed. It will be freed while it is still alive. As a result of Aaron sending it into the desert, the people’s sins will be forgiven.
11 Unya kinahanglan dad-on ni Aaron ang torong baka alang sa halad sa sala, nga alang sa iyang kaugalingon. Kinahanglan maghimo siya ug kapasayloan sa sala alang sa iyang kaugalingon ug alang sa iyang panimalay, busa kinahanglan ihawon niya ang torong baka ingon nga halad sa sala alang sa iyang kaugalingon.
“Then Aaron must bring the young bull to me, to be an offering/sacrifice for himself and for his family. He must slaughter that bull to be an offering for their sins, [and he must drain the blood into a basin].
12 Kinahanglan magkuha si Aaron ug sudlanan nga puno sa mga baga gikan sa halaran sa atubangan ni Yahweh, mohakop siya ug mahumot nga insensong pinong pagkadugmok, ug dad-on kining mga butanga sulod sa tabil.
Then he must take some burning coals from the [bronze] altar and put them in the incense burner. Then he must fill his hands with fragrant finely-ground incense. Then he must take the incense and the incense burner inside the curtain into the Very Holy Place [of the Sacred Tent].
13 Didto ibutang niya ang insenso sa kalayo sa atubangan ni Yahweh aron nga malukop sa aso sa insenso ang tabon ibabaw sa kasugoan sa kasabotan. Buhaton gayod niya kini aron dili siya mamatay.
There he must put the incense on the burning coals, with the result that a cloud of burning incense will rise up over the lid of the sacred chest. If he obeys these instructions, he will not die [like Korah’s two sons did because of offering incense incorrectly] (OR, [because of being in God’s presence]).
14 Unya kinahanglan magkuha siya ug dugo sa torong baka ug iwisikwisik kini gamit ang iyang tudlo atubangan sa tabon. Kinahanglan iwisikwisik niya ang ubang dugo gamit ang iyang tudlo kapito ka higayon atubangan sa tabon.
Then he must dip his finger into [the basin] and sprinkle some blood on the lid of the sacred chest, and also sprinkle some blood seven times against the front of the chest.
15 Unya kinahanglan ihawon niya ang kanding alang sa halad sa sala sa mga tawo ug dad-on ang dugo niini sulod sa tabil. Didto kinahanglan buhaton usab niya ang pagwisikwisik sa dugo sama sa iyang gibuhat sa dugo sa torong baka: kinahanglan iwisikwisik niya kini didto sa tabon ug sa atubangan niini.
[“Aaron must then go outside the Sacred Tent] and slaughter the goat to be an offering for the sins of the people. Then he must bring its blood into the Very Holy Place behind the curtain. There he must sprinkle [some of] that blood on the lid of the sacred chest and against the front of the chest, like he did with the bull’s blood.
16 Kinahanglan magbuhat siya ug paghinlo alang sa balaang dapit tungod sa mahugaw nga mga buhat sa katawhan sa Israel, ug tungod sa ilang paglapas ug sa tanan nilang mga sala. Buhaton usab niya kini alang sa tolda nga tagboanan, diin nagpuyo si Yahweh taliwala kanila, diha sa atubangan sa ilang hugaw nga binuhatan.
By doing that, he will purify the Very Holy Place. And he must sprinkle more of the blood on the Sacred Tent, because the tent is in the midst of the camp of the Israeli people who have become unacceptable to me [because of their sins].
17 Kinahanglan walay tawo nga anaa sulod sa tolda nga tagboanan sa dihang mosulod si Aaron aron sa pagbalaan sulod sa labing balaang dapit, ug hangtod nga mogawas na siya ug mahuman na sa pagbuhat sa kapasayloan alang sa iyang kaugalingon ug sa iyang panimalay, ug alang sa tibuok katawhan sa Israel.
When Aaron goes into the Very Holy Place [in the Sacred Tent] to purify it, no one else is permitted to enter [the other part of] the Sacred Tent. Only after Aaron has performed rituals to enable me to forgive him and his family, and all the Israeli people, is any priest permitted to enter the Sacred Tent.
18 Kinahanglan mogawas siya sa halaran nga atua sa atubangan ni Yahweh ug buhaton ang pagbalaan alang niini, ug dad-on niya ang nahibiling dugo sa torong baka ug dugo sa kanding ug ipahid kini palibot sa mga sungaysungay sa halaran.
“Then Aaron must go outside the tent to purify my altar. He must do this by smearing some of the blood from the bull and some of the blood from the goat on each of the projections at the corners of the altar.
19 Kinahanglan iwisikwisik niya ang ubang dugo niini gamit ang iyang tudlo kapito ka higayon aron sa paghinlo niini ug sa paglain niini alang kang Yahweh, pagpalayo sa mahugaw nga binuhatan sa katawhan sa Israel.
Then Aaron must dip his finger into the [basin of] blood and sprinkle some of the blood over the altar seven times. By doing that, he will cleanse it from being unholy [because of the sins] of the Israeli people, and it will become holy again.
20 Sa dihang mahuman na siya sa pagbalaan sa labing balaan nga dapit, sa tolda nga tagboanan, ug sa halaran, kinahanglan nga ihalad niya ang buhing kanding.
“When Aaron has finished purifying the Very Holy Place [inside the Sacred Tent] and all of the Sacred Tent and the altar, he must bring the goat that was chosen to be set free.
21 Kinahanglan nga itapion ni Aaron ang iyang mga kamot ibabaw sa ulo sa buhing kanding ug isulti niya ngadto sa buhing kanding ang tanang pagkadaotan sa katawhan sa Israel, ang tanan nilang pagsupak, ug ang tanan nilang mga sala. Unya ibutang niya kadtong pagpakasala ibabaw sa ulo sa kanding ug ipadala kini ngadto sa kamingawan pinaagi sa tawo nga andam sa paggiya sa kanding.
He must put both of his hands on the head of the goat and confess all the sins [DOU] of the Israeli people. By doing that, he will put [the guilt of] their sins on the head of the goat. Then he must give the goat to a man who is chosen, and that man will send the goat out into the desert.
22 Pagadad-on sa kanding ang tanang pagkadaotan sa mga tawo ngadto sa awaaw nga dapit. Didto sa kamingawan, kinahanglan buhian sa tawo ang kanding.
[It is as though] the goat will carry away into the desert [the guilt for] the sins of all the people.
23 Unya kinahanglan nga mosulod pagbalik si Aaron didto sa tolda nga tagboanan ug huboon niya ang linong mga bisti nga iyang gisul-ob sa dili pa mosulod didto sa labing balaang dapit, ug didto ibilin niya kadtong mga bistiha.
“When Aaron approaches the Sacred Tent, he must take off the linen clothes that he wore when he [previously] entered the Very Holy Place, and he must leave those clothes there.
24 Kinahanglan nga maligo siya didto sa balaang dapit, ug isul-ob ang naandan niyang mga bisti; unya mogawas siya ug ihalad niya ang halad sinunog ug ang halad sinunog alang sa katawhan, ug niini nga paagi magbuhat siya ug kapasayloan alang sa iyang kaugalingon ug alang sa katawhan.
Then he must bathe in a sacred place, put on his regular/ordinary clothes, and sacrifice the animals that will be burned completely on the altar for his own sins and for the sins of the Israeli people. By doing that he will enable me to forgive him and them.
25 Kinahanglan sunogon niya ang tambok sa halad sa sala ibabaw sa halaran.
He must also burn on the altar all the fat of the bull and the goat that were sacrificed.
26 Ug ang tawo nga nagdala sa kanding aron buhian kinahanglan manglaba sa iyang mga bisti ug maligo; human niana, mosulod na siya pagbalik sa kampo.
“The man who was chosen to send the other goat into the desert and free it there must afterwards wash his clothes and bathe. Then he may return to the camp.
27 Ang torong baka nga alang sa halad sa sala ug ang kanding nga halad alang sa sala, kansang dugo nga gidala sa sulod aron sa pagbalaan sa balaang dapit, pagadad-on pagawas sa kampo. Didto sunogon nila ang mga panit, unod, ug ang hugaw niini.
The carcasses of the bull and the goat that were slaughtered to be an offering/sacrifice for the people’s sins, whose blood was taken inside the Very Holy Place to enable Yahweh to forgive the Israeli people, must be carried outside the camp and burned. The hides/skins of the animals, the inner organs, and the dung must also be burned.
28 Ang tawo nga magsunog niadto kinahanglan manglaba sa iyang mga bisti ug maligo; human niana, mosulod na siya pagbalik sa kampo.
The man who burns those things must then wash his clothes and bathe before he returns to the camp.
29 Mao kini ang mga kasugoan alang kaninyo nga sa ikapito ka bulan, sa ikapulo nga adlaw sa maong bulan, kinahanglan magpaubos kamo sa inyong mga kaugalingon ug dili motrabaho, bisan ang mga lumolupyo o mga langyaw nga anaa nagpuyo uban kaninyo.
“On (October/the month after the dry season ends), on the day that I have appointed, you all must (fast/abstain from eating food) and not do any work. This is a rule/law that will never end. It must be obeyed by you people who have been Israelis all your lives, and also by foreigners who are living among you.
30 Tungod kay niana nga adlaw ang kapasayloan pagabuhaton alang kaninyo, aron sa paghinlo kaninyo gikan sa tanan ninyong mga sala aron nga hinlo kamo sa atubangan ni Yahweh.
On that day, Aaron will perform rituals to enable me to forgive you all, and then I will cleanse/free you all from [the guilt of] all your sins and you will become acceptable to me.
31 Mao kini ang Adlaw nga Igpapahulay aron mopahulay kamo. Mao kini ang dili mausab nga kasugoan alang kaninyo.
That will be a day for you to rest and not do any work, like the Sabbath days, and you must (fast/abstain from eating food) all that day. That is a permanent command/law for you all to obey.
32 Ang labaw nga pari ang dihogan ug pilion aron mahimong labaw nga pari sa dapit sa iyang amahan, kinahanglan magbuhat niini nga pagbalaan ug mosul-ob sa lino nga mga bisti, nga mao ang balaang mga bisti.
In future years, [after Aaron has died], this ritual/ceremony to enable me to forgive you all [DOU] will be performed by the Supreme Priest who is anointed [with olive oil] and appointed to serve instead of his ancestor Aaron. He must put on the sacred clothes made of linen
33 Kinahanglan nga ibalaan niya ang labing balaan nga dapit; kinahanglan nga ibalaan niya ang tolda nga tagboanan ug ang halaran, ug kinahanglan magbuhat siya ug kapasayloan alang sa mga pari ug alang sa tibuok katawhan.
and offer sacrifices to purify the Very Holy Place, all of the Sacred Tent, the altar, the priests, and all the Israel people [like Aaron did].
34 Mao kini ang dili mausab nga kasugoan alang kaninyo, sa pagbuhat sa kapasayloan alang sa katawhan sa Israel tungod sa tanan nilang mga sala, makausa sa matag tuig.” Gibuhat kini ingon nga si Yahweh ang nagmando kang Moises.
This will be a permanent command/law for you to obey once every year, to enable me to forgive you Israeli people for the sins that you have committed.” Moses/I obeyed all those instructions/commands that Yahweh had given to him/me.
