Job 28
1 Sigurado gayod nga adunay minahan sa plata, ang dapit diin nila ginalunsay ang bulawan.
There are silver mines and places where gold is refined.
2 Ginakuha ang puthaw gikan sa yuta; Pulpogon nila ang bato ug tunawon aron mogawas ang tumbaga gikan sa bato.
Iron is extracted from the earth and copper is smelted from its ore.
3 Ang tawo modala ug suga sa ngitngit nga dapit ug magapangita, sa kinalayoan nga kinutoban, ang mga bato sa hilit ug baga nga kangitngit.
Miners take lamps into the darkness underground and search for ore as far as they can go in the shadows and the gloom.
4 Giablihan niya ang sigpit nga lungag layo sa puy-anan sa mga tawo, dapit nga wala matultoli ni bisan kinsang tiil. Magkumbitay siya layo gikan sa mga tawo; nagalabyog siya padulong ug pabalik.
They dig a mineshaft far from where people live or anyone ever goes. They swing from ropes that hang in the pits.
5 Alang sa yuta, gikan niini ang tinapay, apan ingon nga gibaliktad kini pinaagi sa kalayo.
Bread comes from the earth, but underneath it looks as if it has been turned upside-down by fire.
6 Sa mga bato niini ang dapit kung asa makita ang safiro, ug ang abog niini adunay bulawan.
Here the rocks contain lapis lazuli and the dust contains gold.
7 Walay dumadagit nga langgam ang nasayod niini nga dalan, ni wala kini nakita sa mata sa banog.
No birds of prey can see these paths, no falcon's eye can perceive.
8 Ang magarbohon nga mga mananap wala nilakaw niini nga dalan, ni ang bangis nga liyon wala nakaagi didto.
No wild beasts have passed that way; the lion has not walked there.
9 Gigunitan sa tawo ang gahi nga bato; gilintuwad niya ang mga bukid hangtod sa mga gamot.
Miners attack the hard rock; they overturn the roots of mountains.
10 Nagkalot siyag kanal taliwala sa mga bato; ang iyang mga mata nakakita sa mga bililhong mga butang didto.
They tunnel through the rock, looking carefully for every precious stone.
11 Sampongan niya ang mga tubod aron nga dili kini makaagas; kung unsa ang nakatago didto dalahon niya sa kahayag.
They dam the sources of the rivers, and bring to light what is hidden.
12 Asa man makaplagan ang kaalam? Asa man ang dapit sa panabot?
But where can wisdom be found? Where is the place to gain understanding?
13 Wala nasayod ang tawo sa kantidad niini; ni makita kini sa yuta sa mga buhi.
Human beings do not know the way to wisdom; it is not found among the living.
14 Ang lawom nga mga tubig ilalom sa yuta moingon, 'Wala kini kanako'; ang dagat moingon, 'Wala kini uban kanako.'
The deep waters say, ‘It's not here,’ and the sea says, ‘It's not here either.’
15 Dili kini makuha pinaagi sa bulawan; ni ang plata timbangon aron mahimong makatupong sa kantidad niini.
It cannot be bought with gold; nor can it be purchased with silver.
16 Dili kini bililhon uban ang bulawan sa Ophir, uban ang bililhon nga onyx o safiro.
Its value cannot be measured, even with the gold of Ophir; it is more precious than onyx or lapis lazuli.
17 Ang bulawan ug kristal dili makatupong sa bili niini; ni ibaylo kini alang sa mga alahas nga hinimo sa lunsay nga bulawan.
Gold or fine glass cannot compare with wisdom; it cannot be exchanged for gold jewelry.
18 Wala pa naingon ang kabililhon sa mga coral o haspe; sa pagkatinuod, ang kantidad sa kaalam labaw pa kay sa mga rubi.
Coral and crystal are not worth mentioning; the price of wisdom is far above rubies.
19 Ang topaz sa Ethiopia wala nakatandi niini; ni kini mahimong sama ka bililhon sa lunsay nga bulawan.
Topaz from Ethiopia can't compare with it; it cannot be bought with the purest gold.
20 Asa man gikan ang kaalam? Asa man ang dapit sa panabot?
So where does wisdom come from? Where is the place to gain understanding?
21 Ang kaalam dili makita sa mga mata sa tanang buhing butang ug dili makita sa mga langgam sa kalangitan.
Wisdom is hidden from the sight of all living things, even the birds of the air cannot see it.
22 Ang Pagkaguba ug Kamatayon moingon, 'Nadungog namo ang hungihong mahitungod niini sa among mga dalunggan.'
Abaddon and Death say, ‘We've only heard a rumor of it.’
23 Nakasabot ang Dios niini nga paagi; nakakita siya niini nga dapit.
Only God understands the path to wisdom; he knows where it is found.
24 Kay siya nagtan-aw sa kinatumyan sa yuta ug nakakita ang tanan nga anaa sa ilalom sa kalangitan.
For he looks to the very end of the earth; he sees everything under heaven.
25 Kaniadto, gihimo niya ang hangin ug gibahinbahin ang katubigan pinaagi sa taksanan.
He decided how strong the wind should blow, and regulated the waters.
26 Naghimo siya ug balaod sa mga ulan ug agianan sa kilat ug dalugdog.
He set a limit for the rain and made a path for the lightning.
27 Unya nakita niya ang kaalam ug nagpasayod niini; gipahiluna niya kini, tinuod, ug gisuta niya kini.
Then he considered wisdom. He examined it, gave it his approval, and declared it good.
28 Miingon siya ngadto sa mga tawo, 'Tan-awa, ang kahadlok sa Ginoo—mao ang kaalam; ang pagpahilayo sa daotan mao ang panabot.”
He said to humankind, ‘To reverence the Lord is wisdom, and to turn away from evil is understanding.’”
