Job 12
1 Unya mitubag si Job ug miingon,
Then Job said [to his three friends],
2 “Sa walay pagduhaduha kamo mao ang katawhan; ang kaalam mamatay uban kaninyo.
“You (talk as though/You think) [SAR] that you are the people [whom everyone should listen to], and that when you die, there will be no more wise people.
3 Apan aduna akoy salabutan sama usab kaninyo; dili ako ubos kaninyo. Oo matuod gayod, kinsa ba ang wala makahibalo niining mga butanga?
But I have as much good sense as you do; I am (not less wise than/certainly as wise as [LIT]) you. Certainly everyone knows [RHQ] all that you have said.
4 Usa na ako ka tawo nga nahimong kataw-anan sa akong silingan—ako nga nagtawag sa Dios ug mitubag siya kanako! Ako nga usa ka matarong ug hingpit nga tawo—gihimo na ako karong kataw-anan.
My friends all laugh at me now. Previously I habitually requested God to help me, and he answered/helped me. I am righteous, a very godly man [DOU], but everyone laughs at me.
5 Sa hunahuna sa tawo nga anaa sa kaharuhay, adunay pagtamay alang sa kaalautan; naghunahuna siya ug pamaagi nga makapadala ug dugang pang kaalautan alang niadtong mga tiil nga nangadalin-as.
Those [like you] who have no troubles make fun of me; they cause those [like me] who are already suffering to have more troubles.
6 Ang mga balongbalong sa mga tulisan nagmalamboon, ug kadtong nagpasuko sa Dios mibati nga luwas; ang ilang kaugalingong mga kamot mao ang ilang mga dios.
Bandits live peacefully, and no one threatens those who cause God to become angry; their own strength is the god [that they worship].
7 Apan pangutan-a karon ang mga mananap, ug sila magatudlo kanimo; pangutan-a ang mga langgam sa kalangitan ug sila magasulti kanimo.
“But ask the wild animals [what they know about God], and [if they could speak] they would teach you. [If you could] ask the birds, they would tell you.
8 O pakigsulti sa yuta, ug sila magatudlo kanimo; ang isda sa kadagatan mopahayag kanimo.
[If you could] ask the creatures [that crawl] on the ground, or the fish in the sea, they would tell you [about God].
9 Asa man niining tanang mga mananap ang wala masayod nga ang kamot ni Yahweh mao ang nagbuhat niini—naghatag kanila sa kinabuhi—
All of them certainly know [RHQ] that it is Yahweh who has made them with his hands.
10 kang Yahweh, kansang mga kamot anaa ang kinabuhi sa matag buhing binuhat ug ang gininhawa sa tanang katawhan?
He directs the lives of all living creatures; he gives breath to all [us] humans [to enable us to remain alive].
11 Dili ba ang igdulungog man ang nagaila sa mga pulong sama sa dila nga nagatilaw sa pagkaon?
And when we [SYN] hear what other people [like you] say, we [RHQ] think carefully about what they say [to determine what is good and what is bad], like we [SYN] taste food [to determine what is good and what is bad].
12 Anaa sa mga tawong tigulang ang kaalam; ang kataas sa mga adlaw mao ang salabutan.
Old people are [often] very wise, and because of having lived many years, they understand much,
13 Sa Dios anaa ang kaalam ug kagahom; aduna siyay maayong mga panghunahuna ug panabot.
but God is wise and very powerful; he has good sense and understands [everything].
14 Tan-awa, nagalumpag siya, ug dili na kini matukod pag-usab; kung bilanggoon niya ang usa tawo, wala nay makapalingkawas.
If he tears [something] down, no one can rebuild it; if he puts someone in prison, no one can open [the prison doors to allow that person to escape].
15 Tan-awa, kung pugngan niya ang katubigan, mahubas sila; ug kung buhian niya sila, molunop sa kayutaan.
When he prevents rain from falling, everything dries up. When he causes a lot of rain to fall, [the result is that] there are floods.
16 Kaniya ang kusog ug ang kaalam; ang mga tawo nga nalimbongan ug ang malimbungon managsama man nga anaa sa iyang gahom.
He is the one who is truly strong and wise; he rules over those who deceive others and those whom they deceive.
17 Nagpalakaw siya sa mga magtatambag nga nagtiniil diha kasub-anan; ang mga maghuhukom iyang himoong buang.
He [sometimes] causes [the king’s] officials to no longer be wise, and he causes judges to become foolish.
18 Gitanggal niya ang kadina sa katungdanan gikan sa mga hari; giputos niya ang ilang mga hawak sa panapton.
He takes from kings the robes that they wear and puts loincloths around their waists, [causing them to become slaves].
19 Nagpalakaw siya sa mga pari nga magtiniil diha sa kagul-anan ug nagpukan sa mga tawong gamhanan.
He takes from priests the sacred clothes that they wear, [with the result that they no longer can do their work], and takes power from those who rule others.
20 Gipahilom niya ang mga tawo nga masaligan ug gikuha ang salabutan sa mga tigulang.
He [sometimes] causes those whom others trust to be unable to speak, and he causes old men to no longer have good sense.
21 Pagabubuan niya sa pagtamay ang mga prinsipe ug pagatanggalon ang bakos sa mga tawong kusgan.
He causes those who have authority to be despised, and he causes those who are powerful to no longer have any power/strength.
22 Magpadayag siya sa mga halalom nga mga butang gikan sa kangitngit ug dad-on ngadto sa kahayag ang mga landong kung asa nahimutang ang mga tawong patay.
He causes things that are hidden in the darkness to be revealed.
23 Magapalig-on siya sa kanasoran, ug magalaglag usab siya kanila; padakuon niya ang mga kanasoran, ug ihatod usab niya sila ingon nga mga binilanggo.
He causes some nations to become very great, and [later] he destroys them; he causes the territory of some nations to become much larger, and [later] he causes them to be defeated and their people to be scattered.
24 Kuhaon niya ang salabutan gikan sa mga pangulo sa katawhan sa kalibotan; palatagawon niya sila sa kamingawan nga walay agianan.
He causes [some] rulers to become foolish/stupid, and then he causes them to wander around, lost, in an barren desert.
25 Nagpangapkap sila sa kangitngit nga walay kahayag; gipasukarap niya sila sama sa tawong hubog.
They grope around in the darkness, without any light, and he causes them to stagger like [SIM] people who are drunk.”
