Genesis 41
1 Niabot ang higayon pagkahuman sa duha ka mga tuig ang Paraon nagdamgo. Tan-awa, nagbarog siya daplin sa Nilo.
And it came to pass at the end of two years of days, that, Pharaoh, was dreaming, when lo! he was standing by the river (Nile);
2 Tan-awa, pito ka mga baka ang migula gikan sa Nilo, mga himsog ug tambok, ug misabsab sila sa kasagbotan.
and lo! from the river, were coming up seven heifers, comely in appearance and fat in flesh, —and they fed among the rushes.
3 Tan-awa, adunay pito ka mga baka nga misunod paggula gikan sa Nilo, mga maot ug niwang. Nagbarog sila duol sa ubang mga baka nga anaa daplin sa suba.
And lo! seven heifers more coming up after them out of the river, uncomely in appearance and lean in flesh, —and they came and stood beside the heifers, by the lip of the river.
4 Unya gilamoy sa maot ug niwang nga mga baka ang pito ka mga baka nga himsog ug tambok. Unya nakamata ang Paraon.
Then did the heifers that were uncomely in appearance, and lean in flesh, eat up, the seven heifers that were comely in appearance and fat. So Pharaoh awoke.
5 Unya natulog siya ug nagdamgo sa ikaduha nga higayon. Tan-awa, pito ka mga uhay sa trigo ang mitubo sa usa ka punoan, timgas ug maayo.
And he fell asleep, and dreamed a second time, when lo! seven ears, coming up on one stalk fat and good;
6 Tan-awa, miturok sunod kanila ang pito ka mga uhay sa trigo, mga niwang ug nasawot tungod sa hangin sa sidlakan.
and lo! seven ears, lean and shrivelled by an east wind, coming up after them.
7 Gilamoy sa pito ka niwang nga mga uhay sa trigo ang timgas ug bus-ok nga mga lugas. Unya nakamata ang Paraon, ug, tan-awa, damgo lamang kini.
Then did the lean ears swallow up the seven fat and full ears. So Pharaoh awoke and lo! it was a dream.
8 Niabot ang higayon sa kabuntagon nga ang iyang espiritu nasamok. Gipadala ug gipatawag niya ang tanang mga salamangkero ug maalamon nga mga tawo sa Ehipto. Gisaysay sa Paraon kanila ang iyang mga damgo, apan wala gayoy nakahubad niini ngadto sa Paraon.
And it came to pass in the morning, that his spirit became restless, so he sent and called for all the sacred scribes of Egypt and all her wise men, —and Pharaoh related to them his dreams, but there was no one that could interpret them. to Pharaoh.
9 Unya ang pangulo sa tigdala ug kupa nag-ingon sa Paraon, “Karong adlawa naghunahuna ako sa akong mga sayop.
Then spake the chief of the butlers with Pharaoh saying, My faults, would, I, mention this day.
10 Nasuko ang Paraon sa iyang mga sulugoon, ako ug ang pangulo sa tigbuhat ug tinapay gibutang sa bilanggoan sa balay sa kapitan sa guwardiya.
Pharaoh, was wroth with his servants, —and put them in the ward of the house of the chief of the royal executioners, me, and the chief of the bakers.
11 Nagdamgo kami sa sama nga gabii, siya ug ako. Nagdamgo kami ug ang matag-usa kanamo managlahi ang kahulogan sa mga damgo.
Then must we needs dream, a dream in one night, I and he, —each man, according to the interpretation of his dream, did we dream.
12 Aduna kami kauban didto nga usa ka batan-ong lalaki nga Hebrohanon, sulugoon sa kapitan sa mga guwardiya. Gisugilon namo kaniya ug gihubad niya alang kanamo ang among mga damgo. Iyang gihubad sa matag-usa kanamo sumala sa nagkadaiyang damgo.
And, there with us, was a young man, a Hebrew servant to the chief of the royal executioners, and we related to him, and he interpreted to us our dreams, —to each man—according to his dream, did he interpret,
13 Niabot ang higayon nga nahitabo gayod ang iyang gihubad kanamo. Gipabalik ako sa Paraon sa akong katungdanan, apan ang laing usa iyang gipabitay.”
And it came to pass as he interpreted to us, so, it happened, —me, he restored to mine office but him, he hanged.
14 Unya nagsugo ang Paraon ug gipatawag si Jose. Gikuha dayon nila si Jose pagawas gikan sa bilanggoan. Namalbas siya ug nagpaopaw, nag-ilis sa iyang bisti, ug miadto siya sa Paraon.
Then sent Pharaoh and summoned Joseph, and they hastened him out of the dungeon, —so he shaved himself and changed his garments, and came in unto Pharaoh.
15 Miingon ang Paraon ngadto kang Jose, “Aduna akoy damgo, apan walay makahubad niini. Apan nadungog ko ang mahitungod kanimo, nga sa dihang madungog nimo ang damgo makahubad ka niini.”
And Pharaoh said unto Joseph, A dream, have I dreamed, but none can interpret it, —but, I, have heard say concerning thee, that on hearing a dream, thou canst interpret it.
16 Mitubag si Jose sa Paraon, nga nag-ingon, “Dili kini gikan kanako. Motubag ang Dios sa Paraon nga adunay pabor.”
And Joseph answered Pharaoh saying, Not to me, doth it pertain! May, God grant in answer, the prosperity of Pharaoh!
17 Gisuginlan sa Paraon si Jose, “Tan-awa, sa akong damgo, nagbarog ako daplin sa suba sa Nilo.
Then spake Pharaoh unto Joseph, —In my dream, there was I, standing on the lip of the river;
18 Tan-awa, pito ka mga baka ang migula gikan sa Nilo, mga tambok ug himsog, ug nagsabsab sila sa kasagbotan.
When lo! out of the river, were coming up seven heifers, fat in flesh and comely in form, —and they fed among the rushes.
19 Tan-awa, adunay laing pito ka mga baka ang misunod paggula, mga luyahon, maot kaayo, ug niwang. Wala pa ako makakita sa tibuok yuta sa Ehipto nga sama nila ka maot.
And lo! seven other heifers, coming up after them, poor and very uncomely in form and lean in flesh, —I had never seen such in all the land of Egypt, for uncomeliness.
20 Gikaon sa mga niwang ug maot nga mga baka ang nahaunang pito ka tambok nga mga baka.
Then did the lean and uncomely heifers eat up the first seven fat heifers;
21 Sa dihang nakaon na nila sila, dili masayran nga ila nang nakaon sila, sanglit mga niwang gihapon sila sama kaniadto. Unya nakamata ako.
and they passed into their stomach yet could it not be known that they had passed into them, their appearance, being uncomely, as at the beginning. So I awoke.
22 Nakita ko sa akong damgo, ug, tan-awa, adunay pito ka mga uhay ang mitubo gikan sa usa ka punoan, bus-ok ug timgas.
Then looked I in my dream, —And lo! seven ears, coming up on one stalk, full and good;
23 Tan-awa, adunay laing pito ka mga uhay ang mitubo sunod kanila, nga nalawos, niwang ug nasawot tungod sa hangin sa sidlakan.
And lo! seven ears, withered lean shrivelled by an east wind growing up after them.
24 Gilamoy sa pito ka niwang nga mga uhay ang pito ka timgas nga mga uhay. Gisaysay nako kining mga damgo ngadto sa mga salamangkero, apan walay usa nga nakapasabot kanako niini.”
Then did the lean ears swallow up, the seven good ears. So I told [these things] unto the sacred scribes, but there was none that could explain [them] to me.
25 Miingon si Jose sa Paraon, “Ang mga damgo sa Paraon managsama lang. Kung unsa man ang pagabuhaton sa Dios, iyang gipadayag ngadto sa Paraon.
Then said Joseph unto Pharaoh, The dream of Pharaoh, is, one. What God is about to do hath he announced to Pharaoh.
26 Ang pito ka maayong mga baka mao ang pito ka mga katuigan, ug ang pito ka maayong mga uhay mao ang pito ka mga katuigan. Managsama lang ang mga damgo.
The seven good heifers, are, seven years, and, the seven good ears are, seven years, —the dream, is, one.
27 Ug ang laing pito ka niwang ug maot nga mga baka nga mitungha sunod kanila mao ang pito ka mga katuigan, ug ang pito usab ka niwang nga mga uhay nga nasawot sa hangin gikan sa sidlakan mao ang pito ka mga katuigan sa kagutom.
And the seven lean and uncomely heifers that were coming up after them, are seven years, and the seven lean ears, shrivelled by an east wind, will turn out to be—seven years of famine.
28 Mao kanang mga butanga ang akong masaysay ngadto sa Paraon. Kung unsa man ang pagabuhaton sa Dios gipadayag niya kini ngadto sa Paraon.
The very word that I spake unto Pharaoh, what, God, is about to do, hath he showed unto Pharaoh.
29 Tan-awa, pito ka mga katuigan sa kadagaya ang moabot sa tibuok yuta sa Ehipto.
Lo! seven years, coming in, —of great plenty, in all the land of Egypt.
30 Pito usab ka mga katuigan sa kagutom ang moabot sunod niana, ug ang tanang kadagaya mahikalimtan sa yuta sa Ehipto, ug ang hulaw modaot sa tibuok yuta.
Then shall arise seven years of famine, after them, so shall be forgotten all the plenty in the land of Egypt, —and the famine shall consume the land;
31 Ang kadagaya dili mahinumdoman sa yuta, tungod sa mosunod nga kagutom nga hilabihan kaayo.
neither shall the plenty in the land be discernible, because of that famine coming after, —for it shall be, very severe.
32 Gibalik pag-usab ang damgo ngadto sa Paraon tungod kay kining mga butanga namugna na sa Dios, ug sa dili madugay buhaton kini sa Dios.
And for that there was a repeating of the dream unto Pharaoh, twice, it is because the thing, is established, from God, and God is hastening to do it.
33 Karon kinahanglan nga mangita ang Paraon ug tawong adunay pagsabot, ug maalamon, ug tugyanan siya sa tibuok kayutaan sa Ehipto.
Now, therefore, let Pharaoh look out a man discreet and wise, —and set him over the land of Egypt.
34 Tugoti nga buhaton kini sa Paraon: tugoti nga mopili siya ug tigdumala sa tibuok kayutaan. Tugoti sila nga kuhaon ang ikalima nga bahin sa abot sa Ehipto sulod sa pito ka mga katuigan sa kadagaya.
Let Pharaoh do this, that he may appoint overseers over the land, —so shall he take up a fifth of the land of Egypt, during the seven years of plenty.
35 Ipatigom kanila ang tanang pagkaon sa umaabot nga maayong mga katuigan. Tugoti sila nga tipigan ang trigo ilalom sa pagbuot sa Paraon alang sa pagkaon sa mga siyudad. Pabantayi kini kanila.
And let them gather up all the food of these seven good years that are coming in, —and let them heap up corn under the hand of Pharaoh as food in cities so shall they keep it.
36 Ang pagkaon maoy mosangkap alang sa yuta sulod sa pito ka mga katuigan sa kagutom nga modangat sa yuta sa Ehipto. Niini nga paagi ang yuta dili madaot sa kagutom.”
So shall the food become a store for the land, for the seven years of famine which shall come about in the land of Egypt, —and the land shall not be cut off in the famine.
37 Kini nga tambag maayo sa mga mata sa Paraon ug sa mga mata sa tanan niyang mga sulugoon.
And the thing was good in the eyes of Pharaoh, —and in the eyes of all his servants;
38 Miingon ang Paraon sa iyang mga sulugoon, “Makakaplag pa ba kita ug tawo nga sama niini, kansang adunay Espiritu sa Dios?”
and Pharaoh said unto his servants, —Can we find such a one, a man in whom is the Spirit of God?
39 Unya miingon ang Paraon ngadto kang Jose, “Tungod kay kining tanan gipakita man sa Dios kanimo, wala nay laing adunay pagsabot ug maalamon sama kanimo.
So Pharaoh said unto Joseph, After God hath made known unto thee all this, there is no one discreet and wise like thee.
40 Himuon ko ikaw nga piniyalan sa akong panimalay, ug sumala sa imong pulong madumalahan nimo ang tanan nakong katawhan. Diha lamang sa trono ako ang mas labaw kaysa kanimo.”
Thou, shalt be over my house, and on thy mouth, shall all my people kiss, —only as to the throne, will I be greater than thou.
41 Miingon ang Paraon ngadto kang Jose, “Tan-awa, piyalan ko ikaw sa tibuok kayutaan sa Ehipto.”
And Pharaoh said unto Joseph, —See, I have set thee over all the land of Egypt.
42 Gikuha sa Paraon ang pangsilyo nga singsing sa iyang tudlo ug gibutang niya kini sa tudlo ni Jose. Gisul-oban niya siya ug bisti, hinimo sa nindot nga panapton nga lino, ug gibutangan niya siya ug bulawang kwentas.
So Pharaoh took his ring from off his hand and put it upon Joseph’s hand, —and clothed him in garments of fine linen, and put the chain of gold upon his neck;
43 Gipasakay niya siya sa ikaduha nga karwahe nga iyang gipanag-iya. Misinggit ang mga tawo nga nag-una kaniya, “Pangluhod kamo.” Gipiyalan siya sa Paraon sa tibuok yuta sa Ehipto.
and made him ride in the second chariot which belonged to him, and they cried out before him. Bow the knee! thus setting him over all the land of Egypt.
44 Nag-ingon ang Paraon ngadto kang Jose, “Ako ang Paraon, ug gawas kanimo, wala nay lain pang tawo ang makataas sa iyang kamot o sa iyang tiil sa tibuok yuta sa Ehipto.”
And Pharaoh said unto Joseph. I, am Pharaoh, Without thee, therefore shall no man raise his hand or his foot in all the land of Egypt.
45 Ginganlan sa Paraon si Jose ug “Zaphenath Paneah.” Gihatag kaniya si Asenat ingon nga iyang asawa, ang anak nga babaye ni Potifera nga pari sa On. Ang katungod ni Jose lukop sa tibuok Ehipto.
And Pharaoh called Joseph’s name Zaphenath-paneah, and gave him Asenath daughter of Poti-phera priest of On, to wife, —and Joseph went forth over the land of Egypt.
46 Nagpanuigon ug 30 si Jose sa dihang nag-alagad siya sa Paraon. Milakaw si Jose gikan sa presensya sa Paraon, ug miadto sa tanang yuta sa Ehipto.
Now, Joseph, was thirty years old, when he took his station, before Pharaoh king of Egypt. So Joseph went forth from before Pharaoh, and passed along through all the land of Egypt.
47 Sa pito ka madagayaon nga mga katuigan ang yuta mihatag sa madagayaon nga abot.
And the land produced, in the seven years of plenty, by handfuls,
48 Gipatigom niya ang tanan nga mga pagkaon sulod sa pito ka mga katuigan nga anaa sa yuta sa Ehipto, ug gibutang ang mga pagkaon sa mga siyudad. Gibutang niya sa kada siyudad ang pagkaon gikan sa mga uma nga nakapalibot niini.
And he gathered up all the food of the seven years in which there was plenty in the land of Egypt, and laid up food in cities—the food of the fields of the city. which were round about it, laid he up within it.
49 Gitipigan ni Jose ang mga trigo nga sama kadaghan sa balas sa dagat, nga mihunong na sila sa pag-ihap, tungod kay dili na nila kini maihap.
Thus did Joseph heap up corn like the sand of the sea making it exceeding abundant, —until one hath left off reckoning, because it cannot be reckoned.
50 Adunay duha ka mga anak nga lalaki si Jose sa wala pa miabot ang mga tuig sa kagutom, kansang gimabnos ni Asenat, ang anak nga babaye ni Potifera nga pari sa On.
Now to Joseph, were born two sons, ere yet came in the year of famine, —whom Asenath daughter of Poti-phera priest of On, bare to him.
51 Ginganlan ni Jose ug Manases, ang kamagulangan niyang anak, kay siya nag-ingon, “Gibuhat sa Dios nga ako makalimot sa tanan nakong mga kalisod ug sa tibuok pamilya sa akong amahan.”
And Joseph called the name of the firstborn Manasseh, —For God hath made me forget all my trouble, and all the house of my father.
52 Ginganlan niya ug Efraim ang ikaduha niyang anak nga lalaki, kay siya nag-ingon, “Gihimo akong magmabungahon sa yuta sa akong kasakitan.”
And, the name of the second, called he Ephraim, For God hath made me fruitful in the land of my humiliation.
53 Nahuman ang pito ka mga katuigan sa kadagaya nga anaa sa yuta sa Ehipto.
Then came to an end the seven years of the plenty, —which was in the land of Egypt;
54 Ug nagsugod na ang pito ka mga katuigan sa kagutom, sumala sa gisaysay ni Jose. Adunay kagutom sa tanang kayutaan, apan adunay pagkaon sa tibuok yuta sa Ehipto.
and the seven years of famine began to come in, according as Joseph had said, —and it came to pass that there was a famine in all the lands, but in all the land of Egypt, there was bread.
55 Sa dihang ang tanang yuta sa Ehipto nakasinati ug kagutom, ang katawhan nagtawag sa makusog sa Paraon alang sa pagkaon. Ang Paraon nag-ingon sa tanang Ehiptohanon, “Adto kamo kang Jose ug buhata ninyo ang iyang isulti.”
Yet was famine felt in all the land of Egypt, and the people made outcry; unto Pharaoh for bread, —and Pharaoh said to all Egypt, —Go ye unto Joseph, that which he saith to you, shall ye do.
56 Ang kagutom mikoyanap sa tibuok yuta. Gipaablihan ni Jose ang tanang balay tipiganan ug gibaligya ngadto sa mga Ehiptohanon. Ang kagutom hilabihan na kaayo sa yuta sa Ehipto.
Now, the famine, was over all the face of the land, —so Joseph opened all [places] wherein it was and sold corn to the Egyptians, and the famine laid fast hold of the land of Egypt.
57 Ang tanan sa kalibotan miabot sa Ehipto aron sa pagpalit ug trigo gikan kang Jose, tungod kay ang kagutom hilabihan na man kaayo sa tibuok kalibotan.
All the earth also, came in to Egypt to buy corn, unto Joseph, —because the famine had laid fast hold on all the earth.
