Genesis 27
1 Sa pagkatigulang na ni Isaac ug mihalap na ang panan-aw sa iyang mga mata nga dili na siya makakita, gitawag niya si Esau, ang iyang kamagulangan nga anak, ug miingon kaniya, “Anak ko.” Mitubag siya kaniya, “Ania ako.”
When Isaac was old, he became almost blind. One day he summoned Esau, his firstborn/older son,
2 Miingon siya, “Tan-awa, tigulang na ako. Wala ako masayod sa adlaw sa akong kamatayon.
and said to him, “My son?” Esau replied, “Here I am!”
3 Busa kuhaa ang imong hinagiban, ang imong baslayan ug ang imong pana, ug lakaw sa kapatagan ug pangayam alang kanako.
Isaac said, “Listen to me. I am very old, and I do not know when I will die. So now take your bow and quiver full of arrows and go out into the countryside, and hunt for a wild animal for me.
4 Lutoi ako ug lamian nga pagkaon, ang ampay nakong pagkaon, ug dad-a kini kanako aron nga makakaon ako niini ug mapanalanginan ko ikaw sa dili pa ako mamatay.”
Kill one and prepare the kind of tasty meat that I like. Then bring it to me so that after I eat it, I can give you a blessing before I die.”
5 Karon nakadungog si Rebeca sa pagpakigsulti ni Isaac kang Esau nga iyang anak. Miadto si Esau sa kapatagan aron mangayam ug aron nga iyang madala pabalik.
Rebekah was listening as Isaac said that to his son, Esau. So when Esau left the tent to go to the countryside to hunt for a wild animal in order to kill it and bring it back,
6 Nakigsulti si Rebeca kang Jacob nga iyang anak ug miingon, “Tan-awa, nadungog ko ang imong amahan nga nakigsulti kang Esau nga imong igsoon. Miingon siya,
Rebekah said to her son, Jacob, “Listen to me. I heard your father talking to your brother, Esau, saying,
7 'Dad-an mo ako ug inayam ug lutoi ako ug lamiang pagkaon, aron makakaon ako niini ug mapanalanginan ko ikaw diha sa presensya ni Yahweh sa dili pa ako mamatay.'
‘Go and kill some wild animal and bring it here, and prepare the meat in a tasty way, so that I may eat it, and then before I die I can give you my blessing while Yahweh is listening.’
8 Busa karon, akong anak nga lalaki, tumana ang akong tingog sumala sa akong isugo kanimo.
So now, my son, do what I am telling you.
9 Adto sa mga kahayopan, ug dad-i ako ug duha ka maayong mga nating kanding; ug magluto ako ug lamiang pagkaon gikan niini alang sa imong amahan, ingon nga iyang ampay.
Go out to the flock and [kill] two nice young goats and bring [the meat] to me. Then I will prepare some tasty food for your father, the way he likes it.
10 Dad-on mo kini sa imong amahan, aron makakaon siya niini, aron nga sa ingon niana mapanalanginan ka niya sa dili pa siya mamatay.”
Then you can take it to your father, in order that he can eat it, and then, before he dies, he will give his blessing to you, [and not to your older brother].”
11 Miingon si Jacob kang Rebeca nga iyang inahan, “Tan-awa, si Esau nga akong igsoon balhibuon man nga tawo, ug ako hamis nga tawo.
But Jacob said to his mother Rebekah, “But my brother Esau’s skin has hair all over it, and my skin is not like that! My skin is smooth!
12 Tingali hikapon ako sa akong amahan, ug mahibaloan ako ingon nga usa ka malimbungon. Modangat hinuon kanako ang tunglo ug dili ang panalangin.”
What will happen if my father touches me? He will realize that I am tricking him, and as a result (I will be cursed/he will say that God will do bad things to) me, not a blessing!”
13 Ang iyang inahan miingon kaniya, “Akong anak, pasagdihi nga mahulog kanako ang bisan unsang tunglo. Tumana lamang ang akong tingog, lakaw, ug dad-a sila kanako.”
His mother replied, “If that happens, let the curse be on me. You do what I am telling you. Go and get the goats for me!”
14 Busa milakaw si Jacob ug mikuha ug nating mga kanding ug gidala niya kini sa iyang inahan, ug nagluto ang iyang inahan ug lamian nga pagkaon, sama sa ampay sa iyang amahan.
So Jacob went and killed two goats and brought them to his mother. Then [with the meat] his mother prepared some tasty food, just the way his father liked.
15 Gikuha ni Rebeca ang labing maanindot nga bisti ni Esau, ang kinamagulangan niyang anak nga lalaki, nga anaa na sa iyang pinuy-anan, ug gipasul-ob kini kang Jacob, nga iyang kinamanghorang anak.
Then Rebekah took her older son Esau’s clothes that were with her in the tent, and she put them on her younger son Jacob.
16 Gibutangan niya ug balhibo sa nating kanding ang iyang mga kamot ug sa hamis nga bahin sa iyang liog.
She also put the skins of the young goats on his hands and the smooth part of his neck.
17 Gihatag niya ang lamian nga pagkaon ug ang tinapay nga iyang gihikay ngadto sa kamot ni Jacob nga iyang anak.
Then she handed him some bread and the tasty food that she had prepared.
18 Miadto si Jacob sa iyang amahan ug miingon, “Akong amahan.” Mitubag siya, “Ania na ako; kinsa ka man, anak ko?”
Jacob took it to his father and said, “My father!” Isaac replied, “I’m here; which of my sons are you?”
19 Mitubag si Jacob sa iyang amahan, “Ako si Esau ang imong kamagulangang anak; gibuhat ko na ang imong gisulti kanako. Karon, bangon ug kaon sa akong inayaman, aron mapanalanginan mo na ako.”
Jacob said to his father, “I am Esau, your firstborn son. I did what you told me to do. Sit up and eat some of the meat so that you can then bless me.”
20 Miingon si Isaac sa iyang anak nga lalaki, “Giunsa mo man pagkakaplag niini nga dali ka ra man kaayo, akong anak?” Mitubag siya, “Tungod kay si Yahweh nga imong Dios nagdala niini kanako.”
But Isaac asked his son, “My son, how is it that you were able to find and kill an animal so quickly?” Jacob replied, “Because Yahweh, whom you worship, enabled me to be successful.”
21 Miingon si Isaac kang Jacob, “Paduol ngari kanako, aron hikapon ko ikaw, akong anak, ug aron akong mahibaloan kung ikaw ba gayod ang akong tinuod nga anak nga si Esau o dili.”
Isaac said to Jacob, “Come near to me, my son, so that I can touch you and determine whether you are really my son Esau.”
22 Mipaduol si Jacob kang Isaac nga iyang amahan; ug gihikap siya ni Isaac ug miingon, “Ang tingog mao ang tingog ni Jacob, apan ang mga kamot mao ang mga kamot ni Esau.”
So Jacob went close to him. Isaac. Isaac touched him and said, “Your voice sounds like Jacob, but your hands feel hairy, like the hands of your older brother, Esau.”
23 Wala na mailhi ni Isaac si Jacob, tungod kay ang iyang mga kamot balhiboon man, sama sa mga kamot sa iyang igsoon nga si Esau, busa gipanalanginan siya ni Isaac.
Isaac did not recognize Jacob, [because he was blind] and because Jacob’s hands were now hairy, like those of his older brother, Esau. So Isaac prepared to bless Jacob.
24 Miingon siya, “Ikaw ba gayod ang akong anak nga si Esau?” Ug mitubag siya, “Oo, ako.”
But first Isaac asked, “Are you really my son Esau?” Jacob replied, “Yes, I am.”
25 Miingon si Isaac, “Ipaduol ang pagkaon dinhi kanako, ug kaonon ko na ang imong inayaman, aron mapanalanginan ko ikaw.” Gipaduol ni Jacob ang pagkaon ngadto kaniya. Mikaon si Isaac, ug gidad-an siya ni Jacob ug bino, ug miinom siya.
Isaac said, “My son, bring me some of the meat that you have cooked, so that I may eat it and then give you my blessing.” So Jacob brought him some, and he ate it. Jacob also brought him some wine, and he drank it.
26 Unya ang iyang amahan nga si Isaac miingon kaniya, “Karon paduol kanako ug haloki ako, akong anak.”
Then Isaac said to him, “My son, come here and kiss me.”
27 Miduol si Jacob ug mihalok kaniya, ug napanimahoan ni Isaac ang baho sa iyang mga bisti ug gipanalanginan siya. Miingon siya, “Tan-awa, ang baho sa akong anak sama sa baho sa uma nga gipanalanginan ni Yahweh.
So Jacob came close to him, and his father kissed him on the cheek. Isaac smelled the clothes Jacob was wearing. They smelled like Esau’s clothes. So he said, “Truly, the smell of my son is like the smell of a field that Yahweh has blessed.
28 Hinaot nga pagahatagan ka sa Dios sa bahin sa yamog sa langit, ang bahin sa katambok sa yuta, ug ang daghang trigo ug ang bag-ong bino.
I ask that God will send down to you dew from heaven [to water your fields], and cause you to have abundant crops, good harvests of grain, and grapes for wine.
29 Hinaot nga ang katawhan moalagad kanimo ug ang mga kanasoran moyukbo kanimo. Mahimo kang agalon sa imong mga igsoon, ug hinaot nga ang mga anak sa imong inahan moyukbo kanimo. Ug hinaot nga si bisan kinsa nga motunglo kanimo matinunglo usab; hinaot nga ang matag usa nga mopanalangin kanimo mapanalanginan usab.”
I ask that people of many nations will serve you and bow down to you. I ask that you will rule over your brothers, and that your mother’s descendants will also bow down to you. I ask that God will curse/punish those who (curse you/ask God to do bad things to you), and bless those who bless you.”
30 Sa pagkahuman ni Isaac ug panalangin kang Jacob, mibiya dayon si Jacob sa atubangan sa iyang amahan nga si Isaac, kay miabot na ang iyang igsoon nga si Esau gikan sa iyang pagpangayam.
After Isaac finished blessing Jacob, Jacob was just leaving the room where his father was, when his older brother, Esau, returned from hunting.
31 Nagluto usab siya ug lamiang pagkaon ug gidala niya kini sa iyang amahan. Miingon siya sa iyang amahan, “Bangon na amahan ko ug kaon na sa inayaman sa imong anak, aron nga mapanalanginan mo na ako.”
Esau cooked some tasty meat and brought it to his father. He said to his father, “My father, please sit up and eat some of the meat that I have cooked, so that you can then give me your blessing!”
32 Miingon ang iyang amahan nga si Isaac kaniya, “Kinsa ka man?” Mitubag siya, “Ako ang imong kamagulangang anak nga si Esau.”
His father, Isaac, said to him, “Who are you?” He answered, “I am Esau, your firstborn son!”
33 Nangurog si Isaac pag-ayo ug miingon, “Kinsa man kadtong nangayam niining inayaman ug midala niini kanako? Ako nang gikaon tanan sa wala pa ikaw moabot, ug gipanalanginan ko na siya. Sa pagkatinuod, napanalanginan gayod siya.”
Then Isaac, realizing that it was not Esau who had come earlier, trembled very violently. He said, “Then who is it that brought me some meat from an animal that he had hunted and killed, and I ate it all? He was here just before you came. I blessed him, and I cannot (take back that blessing/declare that those things will not happen to him).”
34 Sa pagkadungog ni Esau sa gipamulong sa iyang amahan, mitiyabaw siya sa makusog ug mihilak pag-ayo, ug miingon siya sa iyang amahan, “Panalangini usab ako, amahan ko.”
When Esau heard those words of his father, he cried loudly. He was very disappointed. He said to his father, “My father, bless me, too!”
35 Si Isaac miingon, “Ang imong igsoon malimbungong mianhi ug mikuha sa imong panalangin.”
But his father said, “Your brother came deceitfully and took your blessing!”
36 Miingon si Esau, “Dili ba nga insakto gayod nga ginganlan siya ug Jacob? Kay kaduha na niya ako malimbongi. Gikuha niya kanako ang katungod sa pagkamagulang, ug tan-awa, karon giilog niya ang akong panalangin.” Ug miingon siya, “Wala ka bay gigahin nga panalangin alang kanako?”
Esau said, “It is right [RHQ] that his name is Jacob, which means ‘cheat,’ because he deceived me two times. The first time he took my rights from being his firstborn son, and this time he took my blessing!” Then he asked, “Do you not have any blessing left for me?”
37 Mitubag si Isaac ug miingon kang Esau, “Paminaw, gihimo ko na siya nga imong agalon, ug gihatag ko na kaniya ang tanan niyang mga igsoon ingon nga iyang mga sulugoon. Ug gihatag ko na kaniya ang trigo ug ang bag-ong bino. Unsa pa man ang akong mabuhat kanimo, akong anak?”
Isaac answered and said to Esau, “I have declared that your younger brother will rule over you, and declared that all his relatives will serve him. And I have said that God will give him plenty of grain and grapes for wine. So, my son, (what can I do for you?/There is nothing more that I can do for you!)” [RHQ]
38 Si Esau miingon sa iyang amahan, “Wala ka na ba diay bisan usa ka panalangin alang kanako, amahan ko? Panalangini ako, bisan ako usab, amahan ko.” Mihilak sa makusog si Esau.
Esau said to his father, “My father, do you have only one blessing? My father, bless me, too!” Then Esau cried very loudly.
39 Mitubag si Isaac nga iyang amahan ug miingon kaniya, “Tan-awa, ang yuta nga imong pagapuy-an halayo sa katambok sa yuta, halayo sa yamog sa kalangitan.
His father Isaac answered and said to him, “The place where you will live will be far from the fertile soil and from the dew that God sends from heaven [to water the fields].
40 Pinaagi sa imong espada ikaw mabuhi, ug alagaran mo ang imong igsoon. Apan kung magmasinupakon ka, uyogon mo ang iyang yugo aron matangtang sa imong liog.”
You will [rob and] kill people [MTY] in order to [get what you need to] live, and you will be as though you are your brother’s slave. But when you decide to rebel against him, you will (free yourself from/no longer be under) his control.”
41 Gikasilagan ni Esau si Jacob tungod sa panalangin nga gihatag sa iyang amahan kaniya. Miingon si Esau sa iyang kasingkasing, “Ang mga adlaw sa pagbangotan alang sa akong amahan nagkaduol na; human niana pagapatyon ko ang akong igsoon nga si Jacob.”
So, because his father had given a blessing to Jacob, and not to him, Esau hated his younger brother. Esau thought to himself, “After my father dies and we finish mourning for him, I will kill Jacob!”
42 Ang mga gipamulong ni Esau nga iyang kamagulangang anak gisugilon ngadto kang Rebeca. Busa gipadala niya ug gipatawag si Jacob nga iyang kamanghorang anak ug miingon kaniya, “Tan-awa, ang imong igsoon nga si Esau naghupay sa iyang kaugalingon mahitungod kanimo pinaagi sa paglaraw sa pagpatay kanimo.
But Rebekah found out what her older son, Esau, was thinking. So she summoned her younger son, Jacob, and said to him, “Listen to me. Your older brother, Esau, is [comforting himself by] planning to kill you, to get revenge because of your deceiving your father.
43 Busa karon, akong anak, tumana ako ug kalagiw didto sa akong igsoong lalaki nga si Laban, sa Haran.
So now, my son, listen carefully to what I am telling you. Escape quickly and go and stay with my brother Laban, in Haran [town].
44 Pagpuyo uban kaniya sa makadiyot, hangtod nga mahupay ang kapungot sa imong igsoon,
Stay with him a while, until your older brother is no longer angry.
45 hangtod nga mawala ang kasuko sa imong igsoon kanimo, ug nga iyang makalimtan ang imong gibuhat kaniya. Unya pahibal-on ko ikaw ug pabalikon didto. Nganong kinahanglan mang mangawala kamong duha kanako sa usa ka adlaw?
When he forgets what you did to him, I will send a message to you, to tell you to return from there. If Esau kills you, [others will kill him, and] then both my sons would die at the same time!” [RHQ]
46 Miingon si Rebeca kang Isaac, “Gikapoy na ako sa kinabuhi tungod sa mga anak nga babaye ni Heth. Kung mangasawa si Jacob gikan sa mga anak nga babaye ni Heth, sama niining mga babayhana, ug sa ubang mga anak sa maong yuta, unsa may kaayohan sa akong kinabuhi?”
Rebekah also said to Isaac, “These [foreign] women whom Esau has married, who are descendants of Heth, are making my life miserable. I would prefer to die than to see Jacob marry a woman from the descendants of Heth in this area!”
