Exodo 23
1 Ayaw kamo pagbalita ug bakak mahitungod kang bisan kinsa. Ayaw pagtipon sa mga tawong daotan aron magsaksi ug bakak.
Thou shalt not receiue a false tale, neyther shalt thou put thine hande with the wicked, to be a false witnes.
2 Ayaw kamo pagpahiuyon sa panon sa katawhan nga nagabuhat ug daotan, ni magpamatuod kamo samtang tuison ang hustisya aron matuman ang panon sa katawhan.
Thou shalt not follow a multitude to do euil, neither agree in a controuersie to decline after many and ouerthrowe the trueth.
3 Ayaw dapigi ang tawong kabos kung husayon siya.
Thou shalt not esteeme a poore man in his cause.
4 Kung makita ninyo ang torong baka o asno sa inyong kaaway nga nasaag, dad-a kini balik kaniya.
If thou meete thine enemies oxe, or his asse going astray, thou shalt bring him to him againe.
5 Kung makita ninyo nga natumba ang asno sa usa ka tawo nga nagdumot kaninyo ug nadat-ugan sa iyang karga, ayaw biyai kanang tawhana. Kinahanglan tabangan ninyo siya uban ang iyang asno.
If thou see thine enemies asse lying vnder his burden, wilt thou cease to helpe him? thou shalt helpe him vp againe with it.
6 Ayaw ninyo tuisa ang katarong kung kinahanglan unta maadto sa mga tawong kabos ang hukom sa husay.
Thou shalt not ouerthrowe the right of thy poore in his sute.
7 Ayaw pakig-ipon sa mga tawong nagabuhat ug bakak nga mga pasangil, ug ayaw patya ang walay sala o matarong, kay dili ko labanan ang daotan.
Thou shalt keepe thee farre from a false matter, and shalt not slaye the innocent and the righteous: for I will not iustifie a wicked man.
8 Ayaw pagdawat ug suborno, kay ang suborno makabuta niadtong makakita, ug motuis sa matuod nga mga pulong sa mga tawo.
Thou shalt take no gift: for the gift blindeth the wise, and peruerteth the wordes of the righteous.
9 Ayaw daogdaoga ang mga langyaw, sanglit nasayod man kamo sa kinabuhi sa langyaw, kay mga langyaw man kamo sa yuta sa Ehipto.
Thou shalt not oppresse a stranger: for ye knowe the heart of a stranger, seeing yee were strangers in the land of Egypt.
10 Sulod sa unom ka tuig magapugas kamo sa inyong yuta ug magtigom sa abot niini.
Moreouer, sixe yeres thou shalt sowe thy land, and gather the fruites thereof,
11 Apan sa ikapito ka tuig biyai ninyo kini nga wala daroha ug wala atimana, aron nga ang mga kabos nga anaa uban sa inyong mga tawo makakaon. Sa ilang salin, makakaon usab ang ihalas nga mga mananap. Buhata usab ninyo kini sa inyong mga kaparasan ug kaolibohan.
But the seuenth yeere thou shalt let it rest and lie still, that the poore of thy people may eat, and what they leaue, the beastes of the fielde shall eate. In like maner thou shalt doe with thy vineyard, and with thine oliue trees.
12 Sulod sa unom ka adlaw pagabuhaton ninyo ang inyong buluhaton, apan sa ikapito ka adlaw kinahanglan magpahulay kamo. Buhata kini aron nga makapahulay ang inyong torong baka ug asno, ug aron makapahulay ug mabaskog usab ang anak nga lalaki sa inyong ulipong babaye ug si bisan kinsa nga langyaw.
Sixe dayes thou shalt do thy worke, and in the seuenth day thou shalt rest, that thine oxe, and thine asse may rest, and the sonne of thy maide and the stranger may be refreshed.
13 Pagmatngon sa tanan nga gisulti ko kaninyo. Ayaw isulti ang ngalan sa laing mga dios, ni madungog ang ilang mga ngalan gikan sa inyong baba.
And ye shall take heede to all things that I haue sayde vnto you: and ye shall make no mention of the name of other gods, neither shall it be heard out of thy mouth.
14 Maglakaw kamo aron sa pagsaulog sa kasaulogan alang kanako makatulo sa matag tuig.
Three times thou shalt keepe a feast vnto me in the yeere.
15 Matngonan ninyo ang Kasaulogan sa Tinapay nga Walay Patubo. Ingon sa gimando ko kaninyo, magakaon kamo ug tinapay nga walay patubo sulod sa pito ka adlaw. Niadtong panahona, mag-atubang kamo kanako sa bulan sa Abib, nga gitakdo gayod niini nga katuyoan. Nga anaa niini nga bulan migawas kamo gikan sa Ehipto. Apan dili kamo moadto kanako nga walay dala.
Thou shalt keepe the feast of vnleauened bread: thou shalt eate vnleauened bread seue dayes, as I commanded thee, in the season of the moneth of Abib: for in it thou camest out of Egypt: and none shall appeare before me emptie:
16 Bantayan ninyo ang Kasaulogan sa Abot, ang unang bunga sa inyong mga paghago nga inyong gipugas sa inyong mga uma. Ug bantayan usab ninyo ang Kasaulogan sa Pagtapok sa kataposan sa tuig, sa dihang tigomon ninyo ang abot nga gikan sa inyong mga uma.
The feast also of the haruest of the first fruites of thy labours, which thou hast sowen in the fielde: and the feast of gathering fruites in the ende of the yere, when thou hast gathered in thy labours out of the fielde.
17 Ang tanan ninyong mga lalaki mag-atubang kang Ginoong Yahweh makatulo sa matag tuig.
These three times in the yeere shall all thy men children appeare before the Lord Iehouah.
18 Ayaw gayod ninyo ihalad ang dugo gikan sa mga hinalad nga alang kanako uban ang tinapay nga adunay patubo. Ang tambok nga gikan sa mga halad diha sa akong kasaulogan kinahanglan dili ibilin nga mabuntagan.
Thou shalt not offer the blood of my sacrifice with leauened bread: neyther shall the fatte of my sacrifice remayne vntill the morning.
19 Pagadad-on ninyo ang unang abot sa inyong yuta ngadto sa akong balay, sa balay ni Yahweh nga inyong Dios. Ayaw pagalat-i ang nating kanding gikan sa gatas sa inahan niini.
The first of the first fruites of thy lande thou shalt bring into the house of the Lord thy God: yet shalt thou not seeth a kid in his mothers milke.
20 Magpadala ako ug anghel diha sa inyong unahan aron sa pagbantay sa inyong dalan, ug aron sa pagdala kaninyo ngadto sa dapit nga akong giandam.
Behold, I send an Angel before thee, to keepe thee in the way, and to bring thee to the place which I haue prepared.
21 Pamati kamo kaniya ug pagtuman kaniya. Ayaw siya hagita, kay dili kamo niya pasayloon sa inyong mga kalapasan. Ang akong ngalan anaa kaniya.
Beware of him, and heare his voyce, and prouoke him not: for he will not spare your misdeedes, because my name is in him.
22 Kung magtuman gayod kamo sa iyang tingog ug magbuhat sa tanan niyang isulti kaninyo, nan mamahimo akong kaaway sa inyong mga kaaway ug tigpanimalos sa mga nagapanimalos kaninyo.
But if thou hearken vnto his voyce, and do all that I speake, the I wil be an enemie vnto thine enemies, and will afflict them that afflict thee.
23 Mag-una ang akong anghel kaninyo ug dad-on kamo ngadto sa mga Amonihanon, sa mga Hitihanon, sa mga Perisihanon, sa mga Canaanhon, sa mga Hibitihanon, ug sa mga Jebusihanon. Laglagon ko sila.
For mine Angel shall go before thee, and bring thee vnto the Amorites, and the Hittites, and the Perizzites, and the Canaanites, the Hiuites, and the Iebusites, and I will destroy them.
24 Ayaw gayod kamo pagyukbo sa ilang mga dios, magsimba kanila, o magbuhat sa ilang gipangbuhat. Hinuon, laglagon ninyo sila sa hingpit ug dugmokon ang ilang mga haligi nga bato.
Thou shalt not bow downe to their gods, neither serue them, nor doe after the workes of them: but vtterly ouerthrowe them, and breake in pieces their images.
25 Magsimba kamo kang Yahweh nga inyong Dios, ug panalanginan niya ang inyong tinapay ug tubig. Ug pagawagtangon ko ang balatian diha kaninyo.
For ye shall serue the Lord your God, and he shall blesse thy bread and thy water, and I will take all sickenes away from the middes of thee.
26 Wala gayoy babaye nga dili makaanak o makuhaan sa inyong yuta. Lugwayan ko ang inyong kinabuhi.
There shall none cast their fruite nor be baren in thy lande: the number of thy dayes will I fulfill.
27 Ipadangat ko pag-una ang akong kahadlok ngadto sa kayutaan nga inyong adtoan. Patyon ko ang mga tawo nga inyong ikatagbo. Ipakalagiw ko ang inyong mga kaaway kaninyo tungod sa kahadlok.
I will send my feare before thee, and will destroy all the people among whome thou shalt go: and I will make all thine enemies turne their backes vnto thee:
28 Magpadala ako ug mga tambuboan sa inyong unahan nga maoy mopahawa sa mga Hibitihanon, mga Canaanhon, ug mga Hitihanon sa inyong atubangan.
And I will sende hornets before thee, which shall driue out the Hiuites, the Canaanites, and the Hittites from thy face.
29 Dili ko sila papahawaon sulod sa usa ka tuig, tungod kay mahimong biniyaan ang yuta, ug ang mga ihalas nga mga mananap managhan alang kaninyo.
I will not cast them out from thy face in one yeere, least the land grow to a wildernes: and the beasts of the field multiplie against thee.
30 Hinuon, hinayhinay ko silang pagaabogon gikan sa inyong atubangan hangtod nga mamahimo kamong magmabungahon ug mapanunod ang yuta.
By litle and litle I will driue them out from thy face, vntill thou increase, and inherite the lande.
31 Buhaton ko nga ang inyong utlanan moabot gikan sa Pulang Dagat ngadto sa Dagat sa mga Filistihanon, ug gikan sa kamingawan ngadto sa Suba sa Eufrates. Ihatag ko kaninyo ang kadaogan sa yuta nga pagapuy-an. Papahawaon ninyo sila diha sa inyong atubangan.
And I will make thy coastes from the red sea vnto the sea of the Philistims, and from the desert vnto the Riuer: for I will deliuer the inhabitants of the lande into your hande, and thou shalt driue them out from thy face.
32 Ayaw kamo pagpakigsaad kanila o sa ilang mga dios.
Thou shalt make no couenant with them, nor with their gods:
33 Ayaw sila papuy-a sa inyong yuta, kay tingali makasala kamo batok kanako. Kung magsimba kamo sa ilang mga dios, mamahimo gayod kini nga inyong lit-ag.'”
Neither shall they dwell in thy lande, least they make thee sinne against me: for if thou serue their gods, surely it shall be thy destruction.
