Exodo 18

1 Nadungog ni Jetro, nga pari sa Midian, nga ugangang lalaki ni Moises, ang tanang nabuhat sa Dios kang Moises ug sa Israel nga iyang katawhan. Nadungog niya nga gipagawas ni Yahweh ang Israel gikan sa Ehipto.

And Jethro the priest of Midian, Moses' father-in-law, heard of all that God had done to Moses, and to Israel his people; that Jehovah had brought Israel out of Egypt.

2 Gidala ni Jetro, nga ugangang lalaki ni Moises, si Zipora, nga asawa ni Moises, human niya siya papaulia sa iyang panimalay,

And Jethro, Moses' father-in-law, took Zipporah, Moses' wife, after he had sent her back,

3 ug ang iyang duha ka mga anak nga lalaki; ang ngalan sa usa ka anak nga lalaki mao si Gershom, kay miingon si Moises, “Dumoduong ako sa usa ka langyaw nga dapit.”

and her two sons, of whom the name of the one was Gershom — for he said, I have been a sojourner in a foreign land,

4 Ang ngalan sa lain mao si Eliezer, kay miingon si Moises, “Ang Dios sa akong katigulangan mao ang akong magtatabang. Giluwas niya ako gikan sa espada sa Faraon.”

— and the name of the other, Eliezer — For the God of my father has been my help, and has delivered me from the sword of Pharaoh.

5 Si Jetro, nga ugangang lalaki ni Moises, miadto uban sa mga anak nga lalaki ni Moises ug sa iyang asawa ngadto kang Moises didto sa kamingawanan nga anaa sa bukid sa Dios diin nagkampo siya.

And Jethro, Moses' father-in-law, came to Moses with his sons and his wife into the wilderness, where he encamped at the mountain of God.

6 Miingon siya ngadto kang Moises, “Ako, nga imong ugangan nga si Jetro, moanha kanimo uban sa imong asawa ug sa imong duha ka mga anak nga lalaki.”

And he sent word to Moses: I, thy father-in-law Jethro, am come to thee, and thy wife, and her two sons with her.

7 Migawas si Moises aron sa paghimamat sa iyang ugangan nga lalaki, miyukbo, ug mihalok kaniya. Nagkumostahay sila sa kahimtang sa matag-usa unya misulod ngadto sa tolda.

And Moses went out to meet his father-in-law, and did obeisance, and kissed him; and they asked each other [after] their welfare, and went into the tent.

8 Gisultihan ni Moises ang iyang ugangan nga lalaki sa tanan nga gibuhat ni Yahweh ngadto sa Faraon ug sa mga Ehiptohanon alang sa Israel, mahitungod sa tanang kalisdanan nga miabot kanila sa ilang dalan, ug kung giunsa sila pagluwas ni Yahweh.

And Moses told his father-in-law all that Jehovah had done to Pharaoh and to the Egyptians for Israel's sake; all the trouble that had befallen them on the way, and [how] Jehovah had delivered them.

9 Nagmaya si Jetro sa tanang maayo nga gibuhat ni Yahweh alang sa Israel, niana giluwas niya sila gikan sa kamot sa mga Ehiptohanon.

And Jethro rejoiced for all the goodness that Jehovah had done to Israel; that he had delivered them out of the hand of the Egyptians.

10 Miingon si Jetro, “Pagadayegon si Yahweh, tungod kay giluwas niya kamo gikan sa kamot sa mga Ehiptohanon ug gikan sa kamot sa Faraon, ug gipalingkawas ang katawhan gikan sa kamot sa mga Ehiptohanon.

And Jethro said, Blessed be Jehovah, who has delivered you out of the hand of the Egyptians, and out of the hand of Pharaoh; who has delivered the people from under the hand of the Egyptians.

11 Karon akong nasayran nga mas labaw pa si Yahweh kaysa sa tanang mga dios, tungod kay sa dihang gidaogdaog ug maayo sa mga Ehiptohanon ang mga Israelita, giluwas sa Dios ang iyang katawhan.”

Now I know that Jehovah is greater than all gods; for in the thing in which they acted haughtily [he was] above them.

12 Nagdala ug halad nga sinunog ug mga halad alang sa Dios, si Jetro, nga ugangan nga lalaki ni Moises. Miadto si Aaron ug ang tanang mga kadagkoan sa Israel aron sa pagpangaon atubangan sa Dios uban sa ugangan nga lalaki ni Moises.

And Jethro, Moses' father-in-law, took a burnt-offering and sacrifices for God; and Aaron came, and all the elders of Israel, to eat bread with Moses' father-in-law in the presence of God.

13 Pagkasunod nga adlaw milingkod si Moises aron sa paghusay sa katawhan. Mitindog palibot kaniya ang katawhan gikan sa buntag hangtod sa kagabhion.

And it came to pass on the morrow, that Moses sat to judge the people; and the people stood by Moses from the morning to the evening.

14 Sa dihang nakita sa ugangan nga lalaki ni Moises ang tanang niyang gibuhat sa katawhan, miingon siya, “Unsa man kining imong ginabuhat sa katawhan? Nganong ikaw lang man ang naglingkod ug ang tanang katawhan nagtindog sa imong atubangan gikan sa buntag hangtod sa kagabhion?

And Moses' father-in-law saw all that he did with the people, and said, What is this thing which thou art doing with the people? why dost thou sit alone, and all the people are standing by thee from morning to evening?

15 Miingon si Moises sa iyang ugangan nga lalaki, “Moduol ang mga tawo kanako aron mangayo ug giya sa Dios.

And Moses said to his father-in-law, Because the people come to me to enquire of God.

16 Kung aduna silay panaglalis, moduol sila kanako. Ako ang mohusay sa usa ka tawo tali sa uban, ug tudloan ko sila sa kasugoan ug mga balaod sa Dios.”

When they have a matter, they come to me, and I judge between one and another; and I make known [to them] the statutes of God, and his laws.

17 Miingon ang ugangan nga lalaki ni Moises ngadto kaniya, “Dili gayod maayo ang imong ginabuhat.

And Moses' father-in-law said to him, The thing that thou art doing is not good.

18 Sigurado gayod nga mahago ang imong kaugalingon, ikaw ug ang katawhan nga uban kanimo. Kini nga palas-anon hilabihan kabug-at alang kanimo. Dili ka makahimo niini kung ikaw lamang.

Thou wilt be quite exhausted, both thou and this people that is with thee; for the thing is too heavy for thee: thou canst not perform it alone.

19 Paminaw kanako. Tambagan ko ikaw, ug mag-uban ang Dios kanimo, tungod kay ikaw man ang tigpataliwala sa katawhan ngadto sa Dios, ug dad-on mo ang ilang mga panaglalis ngadto kaniya.

Hearken now to my voice: I will give thee counsel, and God shall be with thee. Be thou for the people with God, and bring the matters before God;

20 Kinahanglan nga tudloan nimo sila sa iyang mga kasugoan ug mga balaod. Kinahanglan ipakita mo kanila ang dalan nga angayng laktan ug bulohaton nga angayng buhaton.

and teach them the statutes and the laws, and make known to them the way in which they must walk, and the work that they must do.

21 Dugang pa, kinahanglan nga magpili ka ug angayan nga mga tawo gikan sa tanang katawhan, mga tawo nga nagtahod sa Dios, mga tawo nga matarong nga nagasalikway sa dili pagkamakiangayon. Kinahanglan ibutang mo sila sa pagdumala sa katawhan, aron mahimong mga pangulo sa pagdumala sa liboan, gatosan, tag-singkwenta, ug tag-napulo.

But do thou provide among all the people able men, such as fear God, men of truth, hating covetousness; and place [them] over them, chiefs of thousands, chiefs of hundreds, chiefs of fifties, and chiefs of tens,

22 Maghusay sila sa katawhan sa tanang sayon lamang nga mga kaso, apan ang mga lisod nga mga kaso pagadad-on nila kanimo. Alang sa tanang sayon nga mga kaso, makahimo sila sa paghusay niana sa ilang kaugalingon. Niana nga paagi mas mosayon kini alang kanimo, ug yayongan nila ang palas-anon uban kanimo.

that they may judge the people at all times; and it shall be [that] they shall bring to thee every great matter, and that they shall judge every small matter, and they shall lighten [the task] on thee, and they shall bear [it] with thee.

23 Kung buhaton mo kini, ug kung nagmando ang Dios nga buhaton mo gayod kini, nan makalahutay ka, ug makapamauli ang tibuok katawhan sa ilang panimalay nga adunay katagbawan.”

If thou do this thing, and God command thee [so], thou wilt be able to endure, and all this people shall also go to their place in peace.

24 Busa gipatalinghogan ni Moises ang mga pulong sa iyang ugangan nga lalaki ug gibuhat ang tanan nga iyang gisulti.

And Moses hearkened to the voice of his father-in-law, and did all that he had said.

25 Nagpili si Moises ug mga tawo nga makadumala gikan sa tibuok Israel ug gihimo silang mga pangulo alang sa katawhan, mga pangulo nga magdumala sa liboan, gatosan, tag-singkwenta, ug tag-napulo.

And Moses chose able men out of all Israel, and made them heads over the people, chiefs of thousands, chiefs of hundreds, chiefs of fifties, and chiefs of tens.

26 Naghusay sila sa kasagaran nga mga panaglalis sa mga tawo. Ginadala nila ngadto kang Moises ang lisod nga mga kaso, apan sila sa ilang mga kaugalingon ang mohusay sa tanang sayon nga mga kaso.

And they judged the people at all times: the hard matters they brought to Moses, but every small matter they judged.

27 Unya gitugotan ni Moises sa paglakaw ang iyang ugangan nga lalaki, ug mibalik si Jetro sa iyang kaugalingon nga yuta.

And Moses sent away his father-in-law, and he departed into his land.