Ecclesiastes 8
1 Kinsa man ang maalamon nga tawo? Kinsa man ang nasayod sa pasabot sa mga panghitabo sa kinabuhi? Ang kaalam nga anaa sa tawo makapadan-ag sa iyang dagway, ug ang kaisog sa iyang panagway mausab.
Who [is] as the wise? and who knoweth the interpretation of a thing? The wisdom of man causeth his face to shine, and the hardness of his face is changed.
2 Tambagan ko ikaw nga magtuman sa mando sa hari tungod sa panumpa sa Dios sa pagpanalipod kaniya.
I pray thee, the commandment of a king keep, even for the sake of the oath of God.
3 Ayaw pagdali sa paghawa sa iyang presensya, ug ayaw pagbarog sa pagtabang sa sayop nga mga butang, kay buhaton sa hari kung unsa ang iyang mga gitinguha.
Be not troubled at his presence, thou mayest go, stand not in an evil thing, for all that he pleaseth he doth.
4 Ang pulong sa hari maoy matuman, busa kinsa man ang mosulti ngadto kaniya, “Unsa man ang imong gibuhat?”
Where the word of a king [is] power [is], and who saith to him, 'What dost thou?'
5 Si bisan kinsa ang magtipig sa mga mando sa hari makalikay sa kadaot. Ang kasingkasing sa maalamon nga tawo makaila sa husto nga hukom ug panahon sa pagbuhat.
Whoso is keeping a command knoweth no evil thing, and time and judgment the heart of the wise knoweth.
6 Kay ang matag butang adunay hustong tubag ug panahon aron sa pagtubag, tungod kay hilabihan ang mga kasamok sa tawo.
For to every delight there is a time and a judgment, for the misfortune of man is great upon him.
7 Walay usa nga nasayod kung unsa ang mahitabo sa sunod. Kinsa man ang makasulti kaniya kung unsa ang moabot?
For he knoweth not that which shall be, for when it shall be who declareth to him?
8 Walay usa nga magdumala sa iyang gininhawa ingon nga makapahunong siya sa gininhawa, ug walay usa nga adunay gahum sa iyang kamatayon. Walay usa sa kasundalohan nga mahimulag atol sa gubat, ug ang pagkadautan dili makaluwas niadtong iyang mga giulipon.
There is no man ruling over the spirit to restrain the spirit, and there is no authority over the day of death, and there is no discharge in battle, and wickedness delivereth not its possessors.
9 Nakaamgo ako niining tanan; Kinasingkasing kong gituman ang tanang matang sa buhat nga gipabuhat matag adlaw. Adunay panahon diin ang usa ka tawo adunay gahom sa pagdaugdaug sa laing tawo aron sa pagpasakit niini.
All this I have seen so as to give my heart to every work that hath been done under the sun; a time that man hath ruled over man to his own evil.
10 Busa nakita ko ang daotan nga gilubong diha sa kadaghanan. Gikuha sila gikan sa balaang dapit ug gilubong ug gidayeg sa mga tawo sa siyudad diin nagbuhat sila sa ilang daotan nga mga binuhatan. Kini usab walay kapuslanan.
And so I have seen the wicked buried, and they went in, even from the Holy Place they go, and they are forgotten in the city whether they had so done. This also [is] vanity.
11 Kung ang hukom batok sa daotang binuhatan wala gipatuman dayon, makapadani kini sa mga kasingkasing sa katawhan mga magbuhat ug daotan.
Because sentence hath not been done [on] an evil work speedily, therefore the heart of the sons of man is full within them to do evil.
12 Bisan pa kung ang makasasala magbuhat ug daotan sa gatosan ka higayon ug padayon nga mabuhi sa taas nga panahon, apan nasayod ako nga maayo ang mahitabo niadtong nagtahod sa Dios, nga nagpasidungog sa iyang presensya uban kanila.
Though a sinner is doing evil a hundred [times], and prolonging [himself] for it, surely also I know that there is good to those fearing God, who fear before Him.
13 Apan dili mahimong maayo ang mahitabo sa daotang tawo; ang iyang kinabuhi dili malugwayan. Ang iyang mga adlaw sama sa naglupad nga anino tungod kay wala siya nagpasidungog sa Dios.
And good is not to the wicked, and he doth not prolong days as a shadow, because he is not fearing before God.
14 Adunay lain pang walay pulos nga aso—usa ka butang nga nahimo sa kalibotan. Mga butang nga mahitabo ngadto sa matarong nga mga tawo sama nga mahitabo ngadto sa daotan nga mga tawo, ug mga butang nga mahitabo ngadto sa daotan nga mga tawo sama nga mahitabo kini ngadto sa matarong nga mga tawo. Magsulti ako nga kini usab walay pulos sama sa aso.
There is a vanity that hath been done upon the earth, that there are righteous ones unto whom it is coming according to the work of the wicked, and there are wicked ones unto whom it is coming according to the work of the righteous. I have said that this also [is] vanity.
15 Busa nagsugyot ako ug kalipay, tungod kay ang tawo wala nay maayong buhaton ilalom sa adlaw gawas sa pagkaon ug pag-inom ug pagmalipayon. Kalipay kini nga magduyog kaniya sa iyang pagpaningkamot sa tanang mga adlaw sa iyang kinabuhi nga gihatag sa Dios kaniya ilalom sa adlaw.
And I have praised mirth because there is no good to man under the sun except to eat and to drink, and to rejoice, and it remaineth with him of his labour the days of his life that God hath given to him under the sun.
16 Sa dihang gigamit nako ang akong kasingkasing aron sa pagpakigsayod ug sa pagsabot sa buhat nga nahitabo sa kalibotan, mga buhat nga kanunay nahimo nga walay tulog sa kagabhion o sa adlaw,
When I gave my heart to know wisdom and to see the business that hath been done on the earth, (for there is also a spectator in whose eyes sleep is not by day and by night),
17 unya akong gihunahuna ang tanang mga buhat sa Dios, ug nga ang tawo dili makasabot sa buhat nga nahimo ilalom sa adlaw. Bisan unsaon sa pagpaningkamot sa tawo aron makakaplag ug katubagan, dili niya kini makaplagan. Bisan pa ug ang maalamon nga tawo nagtuo nga nasayod siya, apan wala gayod siya nasayod.
then I considered all the work of God, that man is not able to find out the work that hath been done under the sun, because though man labour to seek, yet he doth not find; and even though the wise man speak of knowing he is not able to find.
