Ecclesiastes 2
1 Miingon ako sa akong kasingkasing, “Dali karon, sulayan ko ikaw pinaagi sa kalipay. Busa pagpahimulos sa kalipay.” Apan tan-awa, lumalabay lamang usab kini nga huyuhoy sa hangin.
I said in my heart, I will give you joy for a test; so take your pleasure — but it was to no purpose.
2 Miingon ako mahitungod sa pagkatawa, “Binuang kini,” ug mahitungod sa kalingawan, “Unsa may pulos niini?”
Of laughing I said, It is foolish; and of joy — What use is it?
3 Gisusi ko sa akong kasingkasing kung unsaon pagtagbaw ang akong mga tinguha pinaagi sa bino. Gitugotan ko ang akong hunahuna sa paggiya kanako pinaagi sa kaalam bisan tuod ug nagkupot pa ako sa pagkabuangbuang. Buot kong makita kung unsa ang maayong buhaton sa mga tawo ilalom sa langit panahon sa mga adlaw sa ilang kinabuhi.
I made a search with my heart to give pleasure to my flesh with wine, still guiding my heart with wisdom, and to go after foolish things, so that I might see what was good for the sons of men to do under the heavens all the days of their life.
4 Nagbuhat ako ug bantogang mga butang. Nagtukod ako ug mga balay alang sa akong kaugalingon ug nagtanom ug mga paras.
I undertook great works, building myself houses and planting vine-gardens.
5 Naghimo ako ug mga tanaman ug mga suroyanan alang sa akong kaugalingon; diha niini gitanom ko ang tanang matang sa kahoy nga mamungag prutas.
I made myself gardens and fruit gardens, planting in them fruit-trees of all sorts.
6 Nagbuhat akog mga punong sa tubig aron sa pagpatubig sa lasang diin nagatubo ang mga kahoy.
I made pools to give water for the woods with their young trees.
7 Nagpalit ako ug mga ulipon nga lalaki ug mga ulipon nga babaye; aduna akoy mga ulipon nga natawo diha sa akong palasyo. Aduna usab akoy dakong pundok sa mga baka ug mga karnero, labaw pa kaysa bisan kinsang hari nga nagdumala una kanako sa Jerusalem.
I got men-servants and women-servants, and they gave birth to sons and daughters in my house. I had great wealth of herds and flocks, more than all who were in Jerusalem before me.
8 Nagtigom usab akog plata ug bulawan alang sa akong kaugalingon, ang mga bahandi sa mga hari ug mga probinsya. Nakakuha ko ug mga mang-aawit nga lalaki ug babaye alang sa akong kaugalingon, ug mga kalipay gikan sa kaanakan sa katawhan, mga kabit ug mga asawa.
I got together silver and gold and the wealth of kings and of countries. I got makers of song, male and female; and the delights of the sons of men — girls of all sorts to be my brides.
9 Busa nahimo akong mas bantogan ug mas dato kaysa tanan nga nahiuna kanako sa Jerusalem, ug ang akong kaalam nagpabilin kanako.
And I became great; increasing more than all who had been before me in Jerusalem, and my wisdom was still with me.
10 Bisan unsa nga gitinguha sa akong mga mata, wala ko pugngi ang akong kaugalingon gikan niini. Wala ko gipugngan ang akong kasingkasing gikan sa bisan unsang kalipay, tungod kay naglipay ang akong kasingkasing sa tanan nakong kahago ug ang kalipay maoy akong ganti alang sa tanan nakong buhat.
And nothing which was desired by my eyes did I keep from them; I did not keep any joy from my heart, because my heart took pleasure in all my work, and this was my reward.
11 Unya gitan-aw ko ang tanang buhat nga nahimo sa akong mga kamot, ug sa buhat nga akong nahimo, apan sa gihapon, ang tanan aso lamang ug usa ka sulay sa pagbantay sa hangin. Walay makuha niini ilalom sa adlaw.
Then I saw all the works which my hands had made, and everything I had been working to do; and I saw that all was to no purpose and desire for wind, and there was no profit under the sun.
12 Unya milingi ako aron sa pag-ila sa kaalam, ug sa pagkabuangbuang ug pagkawalay pulos usab. Kay unsa man ang mabuhat sa sunod nga hari nga moabot human sa usa ka hari, nga wala pa nabuhat?
And I went again in search of wisdom and of foolish ways. What may the man do who comes after the king? The thing which he has done before.
13 Unya nasabtan ko nga bintaha ang kaalam kaysa pagkabuangbuang, sama lamang nga ang kahayag mas maayo kaysa kangitngit.
Then I saw that wisdom is better than foolish ways — as the light is better than the dark.
14 Ang maalamon nga tawo mogamit sa iyang mga mata nga anaa sa iyang ulo aron sa pagtan-aw kung asa siya padulong, apan ang buangbuang magalakaw diha sa kangitngit, bisan tuod ug nasayod ako nga managsamang kapaingnan ang gitagana alang sa matag usa.
The wise man's eyes are in his head, but the foolish man goes walking in the dark; but still I saw that the same event comes to them all.
15 Unya miingon ako sa akong kasingkasing, “Kung unsa ang mahitabo sa buangbuang, mao usab ang mahitabo kanako. Busa unsa man ang kalahian kung ako maalamon kaayo?” Nakahukom ako sa akong kasingkasing, “Sama lamang usab kini sa aso.”
Then said I in my heart: As it comes to the foolish man, so will it come to me; so why have I been wise overmuch? Then I said in my heart: This again is to no purpose.
16 Kay ang maalamon, sama sa buangbuang, dili mahinumdoman sa dugay nga panahon. Sa mga adlaw nga moabot ang tanang butang mahikalimtan lamang. Mamatay ang maalamon nga tawo sama lamang nga mamatay ang buangbuang.
Of the wise man, as of the foolish man, there is no memory for ever, seeing that those who now are will have gone from memory in the days to come. See how death comes to the wise as to the foolish!
17 Busa gikasilagan ko ang kinabuhi tungod kay ang tanang buhat nga nahimo ilalom sa adlaw daotan nganhi kanako. Tungod kay ang tanang butang aso lamang ug usa ka sulay sa pagbantay sa hangin.
So I was hating life, because everything under the sun was evil to me: all is to no purpose and desire for wind.
18 Gidumtan ko ang tanan nakong nakab-ot nga akong nahimo ilalom sa adlaw tungod kay igabilin ko lamang kini ngadto sa tawo nga mopuli kanako.
Hate had I for all my work which I had done, because the man who comes after me will have its fruits.
19 Ug kinsa man ang nasayod kung maalamon siya nga tawo o buangbuang? Apan mahimo siya nga modumala sa tanang butang nga gitukod sa akong paghago ug kaalam ilalom sa adlaw. Aso lamang usab kini.
And who is to say if that man will be wise or foolish? But he will have power over all my work which I have done and in which I have been wise under the sun. This again is to no purpose.
20 Busa nawad-an ug paglaom ang akong kasingkasing sa tanang buhat nga akong nahimo ilalom sa adlaw.
So my mind was turned to grief for all the trouble I had taken and all my wisdom under the sun.
21 Kay tingalig adunay nagbuhat uban ang kaalam, uban ang kahibalo, ug katakos, apan ibilin lamang niya kining tanan ngadto sa tawo nga wala gayod nagbuhat bisan usa niini. Aso lamang usab kini ug dakong kadaot.
Because there is a man whose work has been done with wisdom, with knowledge, and with an expert hand; but one who has done nothing for it will have it for his heritage. This again is to no purpose and a great evil.
22 Kay unsa man ang makuha sa tawo nga naghago pag-ayo ug naningkamot diha sa iyang kasingkasing aron sa paghingpit sa iyang mga buhat ilalom sa adlaw?
What does a man get for all his work, and for the weight of care with which he has done his work under the sun?
23 Matag adlaw ang iyang bulohaton sakit ug makahasol, busa panahon sa kagabhion dili makakaplag ug kapahulayan ang iyang kalag. Aso lamang usab kini.
All his days are sorrow, and his work is full of grief. Even in the night his heart has no rest. This again is to no purpose.
24 Wala nay laing maayo nga buhaton ang si bisan kinsa gawas sa pagkaon ug pag-inom ug pagkatagbaw kung unsa ang maayo diha sa iyang mga buhat. Nakita ko nga kini nga kamatuoran naggikan sa kamot sa Dios.
There is nothing better for a man than taking meat and drink, and having delight in his work. This again I saw was from the hand of God.
25 Kay si kinsa man ang makakaon o kinsa man ang makabaton ug bisan unsa nga kalipay kung wala ang Dios?
Who may take food or have pleasure without him?
26 Kay ngadto ni bisan kinsa nga nakapahimuot kaniya, nagahatag ang Dios ug kaalam, kahibalo, ug kalipay. Bisan paman niini, naghatag siya ngadto sa makasasala ug buhat sa pagkuha ug pagtigom aron mahatag niya kini ngadto sa tawo nga nakapahimuot sa Dios. Sama lamang usab kini sa aso ug usa ka sulay sa pagbantay sa hangin.
To the man with whom he is pleased, God gives wisdom and knowledge and joy; but to the sinner he gives the work of getting goods together and storing up wealth, to give to him in whom God has pleasure. This again is to no purpose and desire for wind.
