Deuteronomio 31

1 Miadto si Moises ug gisugilon kini nga mga pulong ngadto sa katawhan sa Israel.

Once Moses had finished giving these instructions to all the Israelites,

2 Miingon siya kanila, “120 na ka tuig ang akong pangidaron karon; dili na ako makagawas ug makasulod; Miingon si Yahweh kanako, 'Dili ka makatabok niining Jordan'.

he told them, I'm now a hundred and twenty years old. I can't get around like I used to, and the Lord has told me, “You are not to cross the Jordan.”

3 Si Yahweh nga imong Dios, siya mao ang mag-una kanimo; pagalaglagon niya kining kanasoran gikan sa imong atubangan, ug paga-ilogan mo sila. Si Josue, mao ang magalakaw una kanimo, sumala sa gisulti ni Yahweh.

The Lord your God himself is going to lead you across. He will destroy these nations as you advance, and you will take over their land. Joshua will cross ahead of you, as the Lord said.

4 Pagabuhaton ni Yahweh kanila ang gibuhat niya kang Sihon ug kang Og, ang mga hari sa mga Amorihanon, ug sa ilang kayutaan, nga iyang gipanglaglag.

The Lord will do to them what he did to Sihon and Og, the kings of the Amorites, and their land when he destroyed them.

5 Hatagan ka ni Yahweh sa kadaogan batok kanila sa dihang magtagbo kamo sa panggubatan, ug pagabuhaton mo kanila ang tanang gisugo ko kanimo.

The Lord will hand them over to you, and you will deal with them exactly as I've told you.

6 Magmalig-on ka ug magmaisugon, ayaw kalisang, ug ayaw kahadlok kanila; kay si Yahweh nga imong Dios, magauban kanimo; dili ka niya pakyason ni isalikway.”

Be strong! Be brave! Don't be frightened or terrified of them, because the Lord your God will go with you. He won't ever leave you or abandon you.

7 Gitawag ni Moises si Josue ug miingon kaniya atubangan sa tibuok katawhan sa Israel, 'Magmalig-on ug magmaisugon ka, kay ikaw ang mouban niining katawhan paingon sa yuta nga gipanumpa ni Yahweh nga ihatag sa ilang mga katigulangan; tabangan mo sila aron mapanunod kini.

Moses called for Joshua and told him in front of all the Israelites, “Be strong! Be brave! You will accompany this people into the country that the Lord promised to give their forefathers, and you are to allocate it for them to own.

8 Si Yahweh, mao ang maga-una kanimo; magauban siya kanimo; dili ka niya pasagdan ni biyaan; ayaw kahadlok, ug ayaw kawala sa paglaom.”

The Lord himself goes ahead of you. He will be with you. He won't ever leave you or abandon you. Don't be afraid and don't be discouraged.”

9 Gisulat ni Moises kini nga balaod ug gihatag kini sa mga pari, ang mga anak ni Levi, nga maoy nagdala sa arka sa kasabotan ni Yahweh; gihatagan usab niya niini ang tanang kadagkoan sa Israel.

Moses wrote this law down and gave it to the priests, the sons of Levi, who carried the Ark of the covenant of the Lord, and to all the Israelite elders.

10 Gisugo sila ni Moises ug miingon, “Sa kataposan sa matag pito ka tuig, sa kasaulogan sa pagpapas sa mga utang, sa Kasaulogan sa Kabalayan,

Moses gave them these orders, At the end of every seven years, the year when debts are canceled during the Festival of Shelters,

11 sa pagduol sa tibuok Israel aron sa pagpangatubang kang Yahweh nga imong Dios sa dapit nga iyang pagapilion alang sa iyang pinuy-anan, pagabasahon mo kini nga balaod atubangan sa tibuok katawhan sa Israel aron ilang madungog.

and when all the Israelites comes before the Lord your God at the place he will choose, you must read this law in the for everyone to hear.

12 Tigoma ang katawhan, ang mga lalaki, ang mga babaye, ug ang mga gagmay nga bata, ug ang mga langyaw nga uban kanimo sa sulod sa ganghaan sa imong siyudad, aron nga makadungog sila ug makakat-on, ug mapasidunggan nila si Yahweh nga imong Dios ug motuman sa tanang pulong niini nga balaod.

Have the people gather together—the men, women, children, and the foreigners living with you—so that they can listen and learn to respect the Lord your God and to carefully observe all the instructions of this law.

13 Buhata kini aron nga ang ilang kaanakan, nga wala pa masayod, makadungog ug makakat-on sa pagpasidungog kang Yahweh nga imong Dios, hangtod magpuyo ka sa yuta nga imong pagaadtoan tabok sa Jordan aron panag-iyahon.”

Then their children who don't know the law will listen and learn to respect the Lord your God as the whole time you live in the country that you are going to take over after you cross the Jordan.

14 Miingon si Yahweh kang Moises, “Tan-awa, nagkaduol na ang takna nga ikaw mamatay; tawaga si Josue ug pag-adto kamo sa tolda sa tigomanan, aron mahatag ko kaniya ang sugo.” Miadto si Moises ug si Josue ug nagpakita sila didto sa tolda sa tigomanan.

Then the Lord told Moses, “Listen, you are soon going to die. Tell Joshua to meet you, and then both of you are to come and stand before me at the Tent of Meeting, so that I may appoint him as leader.” Moses and Joshua went to stand before the Lord at the Tent of Meeting.

15 Mitungha si Yahweh didto sa tolda pinaagi sa haligi nga panganod; ang haligi nga panganod nagpahiluna ibabaw sa pultahan sa tolda.

The Lord appeared there at the tent in a pillar of cloud. The cloud stood at the entrance to the tent.

16 Miingon si Yahweh kang Moises, “Tan-awa, matulog ka uban sa imong mga amahan; kining katawhan motindog ug mamuhat sama sa babaying gabaligya ug dungog nga mosunod sa laing mga dios didto sa yuta nga ilang pagaadtoan. Pagabiyaan nila ako ug bungkagon ang akong kasabotan nga akong gihimo tali kanila.

The Lord told Moses, “You will join your ancestors in death, and these people are going to prostitute themselves by worshiping the foreign gods of the country they are entering. They will abandon me and break the agreement I've made with them.

17 Unya, nianang adlawa, mosilaob ang akong kasuko batok kanila, ug isalikway ko sila. Pagatagoan ko ang akong panagway gikan kanila, ug pagaut-uton sila. Daghang mga katalagman ug mga kagul-anan ang makakaplag kanila, busa moingon sila nianang adlawa, 'Nakaplagan ba kanako kining mga katalagman tungod kay ang atong Dios wala na sa akong taliwala?'

Then I will abandon them and turn away from them, so they will be destroyed, and they will experience many disasters and problems. At that time they'll say, ‘We're suffering these disasters because our God has abandoned us!’

18 Pagatagoan ko gayod gikan niini ang akong panagway nianang adlawa tungod sa tanang daotan nga pagabuhaton niini, tungod kay milingi sila sa laing mga dios.

Then I will definitely ignore them because of all the evil they have done by worshiping other gods.

19 Busa karon isulat kini nga alawiton alang kanimo ug itudlo kini ngadto sa katawhan sa Israel. Ibutang kini sa ilang mga baba, aron nga kini nga alawiton mamahimong saksi alang kanako batok sa katawhan sa Israel.

So write down this song and teach it to the Israelites. Help them learn to sing it, so it will provide evidence for me against them.

20 Kay sa dihang pagadad-on ko na siya sa yuta nga akong gipanumpa nga ihatag sa iyang mga katigulangan, sa yuta nga nagdagayday sa gatas ug dugos, ug sa dihang makakaon na siya ug mabusog ug manambok, unya molingi siya sa laing mga dios ug moalagad siya kanila; pagatamayon niya ako ug supakon ang akong kasabotan.

Once I've led them into the country that I promised to give their forefathers, a land flowing with milk and honey, they will have plenty to eat and will do well. Then they will go and worship other gods, and they will abandon me and break my agreement.

21 Sa dihang moabot sa katawhan ang daghang mga kadaotan ug kagul-anan, magpamatuod kini nga alawiton ingon nga saksi; kay dili kini mahikalimtan gikan sa baba sa ilang mga kaliwatan; kay nasayod na ako sa mga laraw nga ilang gihunahuna karong adlawa, bisan sa wala ko pa sila gidala sa yuta nga akong gipanumpa.”

Once they've experienced plenty of trouble and suffering, this song will testify against them, because their descendants won't forget the words. I know what they're like, even before I lead them into the country that I promised to give them.”

22 Busa gisulat ni Moises kini nga alawiton niadto gayong adlawa ug gitudlo kini sa katawhan sa Israel.

Right then Moses wrote down this song and taught it to the Israelites.

23 Mihatag si Yahweh ug sugo kang Josue nga anak ni Nun ug miingon, “Magmalig-on ug magmaisugon ka; kay ikaw ang magdala sa katawhan sa Israel ngadto sa yuta nga akong gipanumpa kanila, ug magauban ako kanimo.”

Then the Lord appointed Joshua son of Nun as leader, and told him, “Be strong! Be brave! For you are going to lead the Israelites into the country that I promised to give them, and I will be with you.”

24 Nahitabo kini sa pagkahuman ni Moises pagsulat sa mga pulong niini nga balaod sa usa ka basahon,

After Moses had finished writing down this Law in a book from start to finish,

25 nga mihatag siya ug sugo sa mga Levita nga nagdala sa arka sa kasabotan ni Yahweh; miingon siya,

he ordered the Levites who carried the Ark of the Lord's Agreement:

26 “Kuhaa kining basahon sa balaod ug ibutang kini sa kiliran sa arka sa kasabotan ni Yahweh nga inyong Dios, aron nga maanaa kini didto ingon nga saksi batok kanimo.

“Place this book of the Law beside the Ark of the Lord your God's Agreement, so that it will be kept there as a evidence against you.

27 Kay nasayod ako sa imong pagkamasupilon ug kagahi sa imong ulo; tan-awa, bisan gani buhi pa ako karon, nagmasinupakon ka na batok kang Yahweh; unsa nalang kaha kung patay na ako?

I know how stubborn and rebellious you are. If you've already started rebelling against the Lord while I'm still alive, how much worse will you get after I die?

28 Tigoma alang kanako ang tanang kadagkoan sa imong mga tribo, ug ang imong mga opisyalis, aron masulti ko kining mga pulong sa ilang mga igdulungog ug tawgon ang langit ug ang yuta aron sa pagsaksi batok kanila.

Summon all the elders of your tribes and all your officers to gather here before me so that I can tell them this directly and call on heaven and earth as witnesses against them.

29 Kay nasayod ako nga human sa akong kamatayon maghugawhugaw gayod ka sa imong kaugalingon ug mosimang sa dalan nga akong gisugo kanimo; moabot kanimo ang mga katalagman sa mosunod nga mga adlaw. Mahitabo kini tungod kay buhaton mo ang daotan sa panan-aw ni Yahweh, sa pagpasuko kaniya pinaagi sa buhat sa imong mga kamot.”

I know that after my death you will become completely immoral, leaving the path I have ordered you to follow. In the future, evil things will happen to you because of the evil sins you commit in the sight of the Lord, making him angry by what you do.”

30 Gisaysay ni Moises sa igdulungog sa tanang nagkatigom nga katawhan sa Israel ang mga pulong niini nga alawiton hangtod nga nahuman sila.

Then Moses recited all the words of this song as the Israelites listened.