Deuteronomio 28

1 Kung maminaw ka pag-ayo sa tingog ni Yahweh nga inyong Dios ug sa pagbantay sa tanan niyang mga sugo nga akong gisugo kanimo karong adlawa, ipataas ka ni Yahweh nga inyong Dios labaw sa tanang kanasoran sa kalibotan.

“Si escuchares atentamente la voz de Yahvé, tu Dios, observando y practicando sus mandamientos que yo hoy te prescribo, Yahvé, tu Dios, te ensalzará sobre todos los pueblos de la tierra.

2 Kining tanan nga mga panalangin moabot ug modangat kanimo, kung paminawon nimo ang tingog ni Yahweh nga inyong Dios.

Y vendrán sobre ti y te alcanzarán todas estas bendiciones, con tal que obedezcas la voz de Yahvé, Dios tuyo.

3 Mabulahan ka dinhi sa siyudad, ug panalanginan ka diha sa kaumahan.

Bendito serás en la ciudad, y bendito en el campo.

4 Mabulahan ang bunga sa imong lawas, ug ang bunga sa imong yuta, ug ang bunga sa imong mga kahayopan, ang pagdaghan sa imong mga baka, ug sa mga nati sa imong panon sa mga karnero.

Será bendito el fruto de tu seno, el fruto de tu tierra, el fruto de tus bestias, las crías de tus vacas y de tus ovejas.

5 Mabulahan ang imong bukag ug ang imong dolang nga masahan.

Benditos serán tu canasto y tu artesa.

6 Mabulahan ka sa imong pagsulod, ug mabulahan ka usab sa imong paggawas.

Bendito serás en tu entrada, y bendito en tu salida.

7 Laglagon ni Yahweh ang imong mga kaaway nga makigbatok kanimo diha sa imong atubangan; makig-away sila batok kanimo sa usa ka dalan apan mokalagiw sila gikan kanimo sa pito ka dalan.

Yahvé derribará delante de ti a tus enemigos que contra ti se levanten. Saldrán contra ti por un solo camino, y por siete caminos huirán de tu vista.

8 Mandoan ni Yahweh ang panalangin nga moabot diha sa imong mga kamalig ug sa tanan nga ibutang mo sa imong kamot; magapanalangin siya kanimo diha sa yuta nga gihatag niya kanimo.

Yahvé ordenará a la bendición que venga sobre tus graneros y sobre todas las empresas de tu mano; y te bendecirá en la tierra que Yahvé, tu Dios, va a darte.

9 Kung ilingiw sa tawo ang iyang dalunggan aron dili makapaminaw sa balaod, mahimong kasilagan bisan gani ang iyang pag-ampo.

Yahvé te constituirá por pueblo santo suyo, como te ha jurado, si guardas los mandamientos de Yahvé, tu Dios, y andas por sus caminos;

10 Kung kinsa man ang modala sa mga matarong ngadto sa kadaotan, maunay ug kahulog sa iyang kaugalingon nga bung-aw, apan ang mga dili sad-an makaangkon gayod ug maayo nga panulondon.

y todos los pueblos de la tierra verán que el nombre de Yahvé ha sido invocado sobre ti y te temerán.

11 Pauswagon pag-ayo ni Yahweh ang bunga sa imong lawas, ang bunga sa imong baka, ang bunga sa imong yuta, diha sa yuta nga iyang gipanumpa sa imong mga amahan nga ihatag kanimo.

Yahvé te dará, para bien tuyo, abundancia del fruto de tu seno, del fruto de tu ganado y del fruto de tu suelo, sobre la tierra que Yahvé juró a tus padres darte.

12 Pagaablihan ni Yahweh alang kanimo ang kaban sa kalangitan aron sa pagpaulan sa imong yuta sa tukmang panahon, ug sa pagpanalanginan sa tanang buhat sa imong kamot; magpahulam ka sa daghang kanasoran, apan dili ka manghulam kanila.

Yahvé abrirá su benéfico tesoro, los cielos, para dar a tu tierra la lluvia a tiempo, y para bendecir toda obra de tu mano, de modo que tú prestarás a muchos pueblos sin tomarles prestado.

13 Pagahimoon ka ni Yahweh nga ulo ug dili ang ikog; maibabaw ka lamang ug dili gayod mailalom, kung patalinghogan mo ang sugo ni Yahweh nga inyong Dios nga akong gisugo kanimo karong adlawa, ingon man sa pagbantay ug sa pagbuhat niini,

Te pondrá Yahvé por cabeza, y no por cola; estarás solamente encima, y jamás debajo, si obedeces los mandamientos de Yahvé, tu Dios, que yo hoy te ordeno para que los guardes y pongas en práctica;

14 ug kung dili ka motipas sa bisan unsang mga pulong nga akong gisugo kanimo karong adlawa, ngadto sa tuong kamot o sa wala, bisan ang pag-alagad sa laing mga dios.

y si no te apartas de ninguna de las cosas que hoy te prescribo, ni a la derecha, ni a la izquierda, siguiendo a otros dioses para servirles.

15 Apan kung dili ka maminaw sa tingog ni Yahweh nga inyong Dios, bisan ang pagtuman sa tanan niyang mga sugo ug sa iyang mga balaod nga akong gisugo kanimo karong adlawa, nan kining tanan nga tunglo moabot ug modangat kanimo.

Pero si no escuchares la voz de Yahvé, tu Dios, y si no observas ni practicas todos sus mandamientos y todas sus leyes que hoy te intimo, vendrán sobre ti y te alcanzarán todas estas maldiciones:

16 Matinunglo ka diha sa siyudad ug matinunglo ka didto sa kaumahan.

Maldito serás en la ciudad, y maldito en el campo.

17 Matinunglo ang imong bukag ug ang imong dolang nga masahan.

Malditos serán tu canasto y tu artesa.

18 Matinunglo ang bunga sa imong lawas, ang bunga sa imong yuta, ang pagpanaghan sa imong mga baka, ug sa mga nating panon sa imong mga karnero.

Maldito será el fruto de tu seno, el fruto de tu tierra, las crías de tus vacas y las de tus ovejas.

19 Matinunglo ang imong pagsulod, ug matinunglo usab sa imong paggawas.

MaIdito serás en tu entrada, y maldito en tu salida.

20 Ipahamtang ni Yahweh kanimo ang mga tunglo, ang mga kalibog, ug ang mga kapakyasan sa tanan nga pagabuhaton sa imong kamot, hangtod nga malaglag ka, ug hangtod nga mawala ka sa makadiyot tungod sa imong mga daotang binuhatan nga tungod niana gibiyaan mo ako.

Yahvé enviará sobre ti la maldición, la consternación y la amenaza en todo cuanto emprendas, hasta que seas destruido, y hasta que perezcas en breve, a causa de la maldad de tus obras, por las cuales me has abandonado.

21 Pagahimoon ni Yahweh nga magpabilin kanimo ang mga kasakit hangtod nga malaglag ka gikan sa yuta nga inyong pagaadtoan aron panag-iyahon.

Yahvé hará que se te pegue la peste, hasta acabar contigo en la tierra adónde vas a entrar para poseerla.

22 Patakboyan ka ni Yahweh sa makatakod nga mga sakit, sa mga hilanat, sa mga hubag, ug sa hulaw ug sa hilabihan nga kainit, ug sa makapaso nga hangin ug sa mga agup-op sa mga tanom. Magagukod kini kanimo hangtod nga malaglag ka.

Yahvé te herirá de consunción, de fiebre, de inflamación, de ardor y de sequía, de tizón y de añublo, que te perseguirán hasta que perezcas.

23 Ang kawanangan nga anaa sa ibabaw sa imong ulo mahimong tumbaga ug ang yuta nga anaa sa imong ilalom mahimong puthaw.

Tu cielo sobre tu cabeza será de bronce, y tu tierra bajo tus pies, de hierro.

24 Pagahimoon ni Yahweh nga abog ug abo ang ulan sa imong yuta; moulan kini gikan sa langit hangtod nga malaglag ka.

En vez de lluvia Yahvé dará a tu tierra polvo y ceniza, que caerán sobre ti desde el cielo hasta que seas destruido.

25 Pagatugotan ni Yahweh nga malaglag ka atubangan sa imong mga kaaway; makigbatok ka kanila sa usa ka dalan apan mokalagiw ka agi sa pito ka dalan sa ilang atubangan. Mahimo kang ilabay ngadto-nganhi taliwala sa tanang gingharian sa kalibotan.

Yahvé hará que seas derrotado delante de tus enemigos. Saldrás contra ellos por un solo camino, y por siete caminos huirás delante de ellos y serás objeto de horror para todos los reinos de la tierra.

26 Ang imong patay nga lawas maoy pagkaon sa tanang langgam sa kalangitan ug sa tanang mananap sa yuta; walay si bisan kinsa ang makaabog kanila.

Tu cadáver servirá de pasto a todas las aves del cielo y a las bestias de la tierra, y no habrá quien las espante.

27 Ipahamtang ni Yahweh kanimo ang mga sakit sa Ehipto ug ang mga hubag, ang mga nuka, ug ang mga katolkatol, nga dili ka gayod mamaayo gikan niini.

Yahvé te herirá con la úlcera de Egipto, con hemorroides, con sarna y tina, de que no podrás curarte.

28 Ipahamtang ni Yahweh kanimo ang pagkabuang, ang pagkabuta ug ang pagkalibog sa hunahuna.

Yahvé te herirá con locura, con ceguera y con turbación de espíritu.

29 Mangapkap ka sa kaudtohon sama sa buta nga magpangapkap diha sa kangitngit, ug dili ka magmauswagon sa imong mga dalan; daogdaogon ka ug tulison sa kanunay, ug walay usa nga moluwas kanimo.

Andarás a tientas en pleno día como anda palpando el ciego en las tinieblas. No tendrás éxito en tus caminos, sino que todos los días serás oprimido y despojado sin que haya quien te libre.

30 Magapangasawa ka sa usa ka dalaga, apan ang laing lalaki ang mokuha kaniya ug molugos kaniya. Magatukod ka ug balay apan dili ka makapuyo niini; magtanom ka ug kaparasan apan dili ka makapahimulos sa bunga niini.

Te desposarás con una mujer, y otro la poseerá; edificarás una casa, y no habitarás en ella; plantarás una viña y no la disfrutarás.

31 Pagaihawon ang imong baka diha sa imong atubangan, apan dili ka makakaon sa unod niini, pagailogon ang imong asno gikan sa imong atubangan ug dili na kini iuli kanimo. Ihatag ngadto sa imong mga kaaway ang imong mga karnero, ug walay bisan usa ang makatabang kanimo.

Tu buey será degollado delante de tus ojos, y tú no comerás de él; tu asno será robado en tu presencia, y no te será restituido; tus ovejas caerán en manos de tus enemigos, sin que haya quien las libre.

32 Itugyan sa ubang katawhan ang imong mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye; ang imong mga mata magtan-aw lamang kanila sa tibuok adlaw, apan mapakyas ka lamang uban ang paghandom kanila. Wala na gayoy kusog diha sa imong kamot.

Tus hijos y tus hijas serán dados a otro pueblo, y viéndolo tus ojos desfallecerán por ellos todo el día, y tu mano no podrá hacer nada.

33 Ang abot sa imong yuta ug ang tanan nimong kahago - kaonon sa usa ka nasod nga wala mo mailhi; kanunay kang daogdaogon ug mahugno,

El fruto de tu tierra y todo el producto de tu trabajo, lo comerá un pueblo que tú no conoces; siempre serás oprimido y maltratado.

34 sa ingon niana mabuang ka tungod sa makita mo nga mahitabo.

Te volverás loco a causa de lo que verán tus ojos.

35 Ipahamtang ni Yahweh kanimo ang makalilisang nga kabahong diha sa mga tuhod ug sa mga tiil nga dili ka na mamaayo pa, gikan sa imong lapalapa hangtod sa imong alimpulo.

Yahvé te herirá con úlceras malignas en las rodillas y en las piernas, y no podrás curarte desde la planta del pie hasta la coronilla de la cabeza.

36 Itugyan ka ni Yahweh ug ang hari nga imong ibutang nga labaw sa imong kaugalingon ngadto sa usa ka nasod nga wala mo mailhi, ikaw ni ang imong mga katigulangan; ug didto magsimba kamo sa lain nga mga dios sa kahoy ug sa bato.

Yahvé te transportará a ti y al rey que pongas sobre ti, a un pueblo desconocido de ti y de tus padres; y allá servirás a otros dioses, a leño y piedra.

37 Mahimo kang tinubdan sa kalisang, sa pagtumotumo, ug sa mga paglibak taliwala sa tanang katawhan nga gidad-an kanimo ni Yahweh.

Y vendrás a ser un objeto de espanto, de proverbio y de befa entre todos los pueblos adonde Yahvé te llevará.

38 Magpugas ka sa daghang mga binhi sa kaumahan, apan makatigom ka ug diyutay lamang nga mga binhi, kay ang mga dulon ang magaut-ot niini.

Echarás mucha semilla en el campo, y recogerás poco, porque lo devorará la langosta.

39 Magtanom ka sa kaparasan ug mag-ugmad niini, apan dili ka makainom sa bisan unsang bino, ni makatigom sa mga ubas, kay pagakaonon man sila sa mga ulod.

Plantarás viñas y las labrarás, pero no beberás vino ni vendimiarás, porque lo comerá el gusano.

40 Makabaton ka sa mga kahoy nga olibo diha sa tanan mong mga utlanan, apan dili ka makahaplas sa lana niini sa imong kaugalingon, kay mangatagak man ang bunga sa kahoy nga olibo.

Tendrás olivos en todos tus términos, mas no te ungirás con aceite, pues tus aceitunas se caerán.

41 Makabaton ka ug mga anak nga lalaki ug mga anak nga babaye, apan dili sila magpabiling maimo kay mangabihag sila.

Engendrarás hijos e hijas, pero no serán para ti, porque irán al cautiverio.

42 Ang tanan mong kakahoyan ug ang bunga sa imong yuta panag-iyahon sa mga dulon.

Todos tus árboles y los frutos de tu tierra serán consumidos por los insectos.

43 Ang mga dumuduong nga anaa sa imong taliwala mas mouswag pa; ikaw mag-anam ug kaus-os.

El extranjero que habita en medio de ti se elevará cada vez más sobre ti, en tanto que tú caerás cada vez más abajo.

44 Magpahulam siya kanimo, apan dili ka makapahulam kaniya, mahimo siya nga ulo, ug ikaw mahimong ikog.

Él te prestará a ti, mas tú no le prestarás a él; él será cabeza, y tú serás cola.

45 Kining tanan nga mga tunglo moabot kanimo, molutos kanimo ug modangat kanimo hangtod nga malaglag ka. Mahitabo kini tungod kay wala ka man magpatalinghog sa tingog ni Yahweh nga inyong Dios, ingon man ang pagbantay sa iyang mga sugo ug sa iyang mga balaod nga gisugo niya kanimo.

Todas estas maldiciones vendrán sobre ti, te perseguirán y te alcanzarán hasta que seas destruido, por no haber escuchado la voz de Yahvé, tu Dios, ni guardado sus mandamientos y leyes que Él te ha prescrito;

46 Kini nga mga tunglo moabot kanimo ingon nga mga ilhanan ug mga katingalahan, ug sa imong mga kaliwatan sa hangtod sa kahangtoran.

y quedarán en ti, como señal y portento, y también en tu descendencia, para siempre.

47 Tungod kay wala mo man simbaha si Yahweh nga inyong Dios uban sa kasadya ug kalipay sa kasingkasing sa dihang anaa pa kamo sa kaharuhay,

Por cuanto no serviste a Yahvé, tu Dios, con alegría y buen corazón a pesar de que abundaba todo,

48 busa mag-alagad ka sa mga kaaway nga ipadala ni Yahweh batok kanimo; mag-alagad ka kanila diha sa kagutom, sa kauhaw, sa kahubo, ug diha sa kakabos. Ibutang niya ang usa ka yugo nga puthaw diha sa imong liog hangtod nga malaglag ka.

servirás a tus enemigos que Yahvé enviará contra ti, en hambre, en sed, en desnudez y todo género de miserias. Él pondrá sobre tu cuello un yugo de hierro, hasta aniquilarte.

49 Magpadala si Yahweh batok kanimo ug usa ka nasod nga gikan sa halayo, gikan sa kinatumyan sa kalibotan, sama sa paglupad sa usa ka agila sa iyang biktima, usa ka nasod nga dili mo masabtan ang pinulongan;

Yahvé hará venir contra ti, desde lejos, desde los cabos de la tierra, con la rapidez del águila, una nación cuya lengua no entiendes,

50 usa ka nasod nga adunay mapintas nga panagway nga walay pagtahod sa mga tigulang ug dili usab magmaluloy-on sa mga batan-on.

gente de aspecto feroz, que no tendrá respeto al anciano ni compasión del niño.

51 Kaonon nila ang imong mga nating baka ug ang bunga sa imong yuta hangtod nga malaglag ka. Dili ka nila pagabinlan ug trigo, bag-ong bino, o lana, walay mga nati diha sa imong mga baka o sa panon sa imong mga karnero, hangtod nga mahanaw ka.

Devorará el fruto de tu ganado y el fruto de tu tierra, hasta que seas destruido; pues no te dejará trigo, ni vino, ni aceite, ni las crías de tus vacas y ovejas, hasta exterminarte.

52 Mag-alirong sila kanimo sa tanang ganghaan sa imong siyudad, hangtod nga magun-ob sa bisan asang dapit sa imong yuta ang hataas ug lig-on mong kuta nga imong gisaligan. Mag-alirong sila kanimo sulod sa tanang ganghaan sa imong siyudad sa tibuok kayutaan nga gihatag kanimo ni Yahweh nga inyong Dios.

Te sitiará en todas las ciudades de tu país entero, hasta que caigan tus altas y fuertes murallas en que confiabas; te sitiará en todas tus ciudades, en todo el país que Yahvé, tu Dios, te habrá dado.

53 Mokaon ka sa bunga sa imong kaugalingong lawas, sa unod sa imong mga anak nga lalaki ug sa mga anak nga babaye nga gihatag kanimo ni Yahweh nga inyong Dios, sa pag-alirong ug sa kagul-anan nga gipahamtang sa imong mga kaaway kanimo.

En la angustia y estrechez a que te reducirán tus enemigos, comerás el fruto de tu seno, la carne de tus hijos y de tus hijas que Yahvé, tu Dios, te habrá concedido.

54 Ang lalaki nga malumo ug mahuyang kaayo diha kaninyo - masina sa iyang igsoong lalaki ug sa iyang minahal nga asawa, ug sa mga anak nga mahibilin kaniya.

El hombre más delicado y más regalado de entre vosotros mirará con malos ojos a su hermano, a la mujer de su corazón, y al resto de sus hijos que le queden,

55 Busa dili siya manghatag kang bisan kinsa kanila sa unod sa iyang kaugalingong mga anak nga kaonon niya, tungod kay wala nay mahibilin alang sa iyang kaugalingon sa panahon sa pag-alirong ug sa kagul-anan nga ipahamtang kanimo sa imong kaaway sa tanang ganghaan sa imong siyudad

pues no quiere dar a ninguno de ellos de la carne de sus hijos que él comerá, por no quedarle nada en la angustia y estrechez a que te reducirán tus enemigos en todas tus ciudades.

56 Ang malumo ug mahuyang kaayo nga babaye diha kaninyo, nga dili gayod magtiniil sa yuta tungod sa pagkalumo ug pagkaluya - masina sa iyang minahal nga bana, sa iyang anak nga lalaki, ug sa iyang anak nga babaye,

La mujer más delicada y más regalada de entre vosotros, que por ternura y delicadeza nunca probó poner la planta de su pie en el suelo, mirará con malos ojos al marido de su corazón, a su hijo y a su hija,

57 ug sa iyang bag-o pang nahimugso nga anak nga migawas taliwala sa iyang mga tiil, ug alang sa mga bata nga ipahimugso pa niya. Kaonon niya kini sa tago tungod sa pagkakulang sa bisan unsang butang, sa panahon sa paglikos ug sa kagul-anan nga ipahamtang kanimo sa imong kaaway diha sulod sa mga ganghaan sa imong siyudad.

a las secundinas salidas de su seno y a los hijos que habrá dado a luz, pues, por falta de todo, los comerá ocultamente, en la angustia y en la estrechez a que te reducirán tus enemigos en tus ciudades.

58 Kung dili mo matngonan ang tanang pulong niini nga balaod nga nahisulat niini nga basahon, sa pagpasidungog niining mahimayaon ug makalilisang nga ngalan, si Yahweh nga inyong Dios,

Si no cuidas de poner en práctica todas las palabras de esta Ley, escritas en este libro, y si no temes este nombre glorioso y terrible de Yahvé, tu Dios,

59 nan pagahimoon ni Yahweh kanimo nga makalilisang ang imong mga hampak, ug sa imong mga kaliwatan; may dakong kamatay ug mangil-ad nga mga sakit sa hataas nga panahon.

acrecentará Yahvé extraordinariamente las plagas contra ti y tu posteridad, plagas grandes y duraderas, enfermedades malignas y continuas.

60 Ipahamtang niya kanimo pag-usab ang tanang sakit sa Ehipto nga imong gikahadlokan; motakboy sila kanimo.

Hará venir de nuevo sobre ti todas las plagas de Egipto que tanto te horrorizaron, y se te pegarán.

61 Ug maingon man usab ang matag sakit ug kamatay nga wala nahisulat sa basahon niini nga balaod, ipahamtang ni Yahweh hangtod nga malaglag ka.

Yahvé hará venir sobre ti también todas las enfermedades y todas las plagas que no están escritas en el libro de esta Ley, hasta que seas destruido.

62 Magkagamay ang imong gidaghanon, bisan tuod nga kaniadto ang imong gidaghanon sama sa mga kabituonan sa kalangitan, tungod kay wala mo man patalinghogi ang tingog ni Yahweh nga inyong Dios.

Y después de haber sido numerosos como las estrellas del cielo, quedaréis muy pocos en número, por cuanto no has escuchado la voz de Yahvé, tu Dios.

63 Ingon nga nagmaya sa makausa si Yahweh kanimo sa pagbuhat ug kaayohan, ug sa pagpadaghan kanimo, mao usab ang iyang pagmaya sa pagpukan ug sa paglaglag kanimo. Lukaton ka sa yuta nga imong adtoan aron panag-iyahon.

Y así como Yahvé tenía placer en vosotros para haceros bien y para multiplicaros, de la misma manera tendrá placer en aniquilaros y destruiros. Y seréis arrancados de la tierra adonde tú vas para poseerla.

64 Ipatibulaag ka ni Yahweh taliwala sa tibuok katawhan gikan sa pikas tumoy sa yuta ngadto sa laing tumoy sa yuta; ug didto magasimba ka sa laing mga dios nga wala mo mailhi, ikaw bisan ang imong mga katigulangan, mga dios sa kahoy ug sa bato.

Te esparcirá Yahvé por entre todos los pueblos, de un cabo de la tierra hasta el otro cabo de la tierra; y allí servirás a otros dioses que ni tú ni tus padres conocisteis, a leño y piedra.

65 Taliwala niining kanasoran dili ka makakaplag ug kaharuhay, ug walay kapahulayan alang sa mga lapalapa sa imong tiil; kondili, si Yahweh maghatag kanimo didto ug kasingkasing nga mahinadlokon, luya nga mga mata, ug kalag nga magbangotan.

Y entre esos pueblos no encontrarás reposo ni descanso para la planta de tu pie; pues allí te dará Yahvé un corazón tembloroso, ojos decaídos y un alma abatida.

66 Magduhaduha ka sa imong kinabuhi; mahadlok ka matag gabii ug matag adlaw ug wala gayoy kasigurohan sa tibuok mong kinabuhi.

Tu vida estará ante ti como pendiente de un hilo, tendrás miedo de noche y de día, y no confiarás de tu vida.

67 Sa kabuntagon magasulti ka, 'Maayo unta nga magabii na!' ug sa kagabhion magasulti ka, 'Maayo unta nga mabuntag na!' tungod sa kahadlok sa imong kasingkasing ug sa mga butang nga makita sa imong mga mata.

A la mañana dirás: ¡Ojalá que fuera la tarde!, y a la tarde dirás: ¡Ojalá que fuera la mañana!, a causa del miedo que agita tu corazón y a causa de lo que tus ojos verán.

68 Dad-on ka pag-usab ni Yahweh didto sa Ehipto sakay sa usa ka sakayan, pinaagi sa dalan nga gisulti ko kanimo, “Dili mo na gayod makita pag-usab ang Ehipto.' Ug didto ibaligya ninyo ang inyong kaugalingon ngadto sa inyong mga kaaway ingon nga lalaki ug babayeng ulipon, apan walay bisan usa ang mopalit kaninyo.”

Y Yahvé te volverá a llevar en navíos a Egipto, por el camino del cual te dijo: No volverás más a verlo; y allí os ofreceréis en venta a vuestros enemigos, por esclavos y esclavas, y no habrá quien os compre.”