Deuteronomio 19
1 Sa dihang si Yahweh nga inyong Dios magwagtang sa mga kanasoran, niadtong mga yuta nga ihatag ni Yahweh nga inyong Dios kaninyo, ug sa dihang moabot kamo puli kanila ug mopuyo sa ilang mga siyudad ug mga balay,
After Yahweh our God has gotten rid of the people-groups from the land that he is giving to you, and after you have expelled them from their cities and you start to live in their houses,
2 magpili kamo ug tulo ka mga siyudad alang sa inyong kaugalingon sa tungatunga sa inyong yuta nga gihatag kaninyo ni Yahweh nga inyong Dios nga panag-iyahon.
you must divide into three parts the land that he is giving to you. Then choose a city in each part. You must make good roads [in order that people can get to those cities easily]. Someone who kills another person can escape to one of those cities [to be safe/protected].
3 Magbuhat kamo ug dalan ug bahinon ang utlanan sa inyong yuta sa tulo ka mga bahin, ang yuta nga ihatag kaninyo ni Yahweh nga inyong Dios nga panag-iyahon, aron ang tanan nga makapatay ug laing tawo mokalagiw paingon didto.
4 Mao kini ang balaod alang sa usa ka nakapatay ug tawo ug sa tawo nga mikalagiw didto aron mabuhi: bisan si kinsa nga nakapatay sa iyang isigkatawo nga wala gituyo, ug walay kasuko kaniya kaniadto -
“This is the rule about someone who has killed another person. If someone (accidentally/without planning to) kills another person who was not his enemy, he may escape to one of those cities and be safe/protected there.
5 ingon nga sa dihang ang usa ka tawo miadto sa kalasangan uban sa iyang isigkatawo aron mamutol ug kahoy, sa dihang giatsa na niya ang kahoy aron putlon kini, ug ang tumoy niini nahuslo ug naigo ang iyang isigkatawo mao nga namatay siya- kadtong tawhana mokalagiw paingon sa usa niining mga siyudara ug mabuhi.
For example, if two men go into the forest to cut some wood, if the axe head comes off the handle while one of them is chopping down a tree and the axe head strikes and kills the other man, the man [who was using the axe] will be allowed to run to one of those cities and be safe there, [because the people of that city will protect him].
6 Kondili, ang tawong manimalos alang sa dugo mahimong mangita niadtong mikuha sa kinabuhi, ug sa kainit sa iyang kasuko maabtan siya tungod kay kini usa ka layo nga panaw. Ug patyon niya siya, bisan dili angay mamatay kadtong tawhana; ug dili angayan sa kamatayon tungod wala siyay kasuko sa iyang isigkatawo sa wala pa kini nahitabo.
Because he accidentally killed someone, and because the man was not his enemy, he can try to run to one of those cities. If there were only one city, it may be a long distance to that city. Then if the relative of the man who was killed [MTY], the man who is supposed/expected to get revenge, is very angry, he may be able to catch the other person before he arrives at that city.
7 Busa, gimandoan ko kamo nga magpili ug tulo ka mga siyudad alang kaninyo.
[To prevent that from happening], you must choose three cities, not only one, [in order that someone can get to one of those cities quickly].
8 Kung si Yahweh nga inyong Dios magapadako sa inyong mga ginsakopan, nanumpa siya sama sa iyang gipanumpa nga buhaton ngadto sa inyong katigulangan, ug magahatag kaninyo sa tanang yuta nga iyang gisaad nga ihatag sa inyong mga katigulangan;
“If you do everything that I am today commanding you to do, and if you love Yahweh our God, and if you conduct your lives as he wants you to do, Yahweh our God will give you much more land than you will have when you first occupy it, which is what he promised to do. He will give you all the land which he promised your ancestors that he would give to you. When he gives you that land, you must select three more cities [to which people may escape].
9 kung tumanon ninyo kining tanan nga mga kasugoan, nga akong gisugo kaninyo karon - ang mga sugo nga higugmaon si Yahweh nga inyong Dios ug kanunay nga magalakaw sa iyang mga dalan, busa angay kamo nga magdugang ug tulo pa ka mga siyudad alang sa inyong kaugalingon, gawas niining tulo.
10 Buhata kini aron walay motulo nga dugo nga dili sad-an taliwala sa yuta nga gihatag ni Yahweh nga inyong Dios kaninyo ingon nga panulondon, aron walay sala sa dugo diha kaninyo.
Do this in order that people who (are innocent/have killed someone else without planning to) will not die, and you will not be guilty for [allowing] them to be executed, in the land that Yahweh is giving to you.
11 Apan kung adunay tawo nga nagdumot sa iyang isigkatawo, maga-atang kaniya, magatindog batok kaniya, ug samaran siya aron mamatay siya, ug unya kung mokalagiw siya paingon ngadto sa usa niining mga siyudara—
“But suppose someone hates his enemy and hides and waits for that person [to come along the road]. Then [when he passes by, suddenly] he attacks him and murders him. If the attacker flees to one of those cities [to be protected there],
12 busa, ang katigulangan kinahanglan magdala ug magakuha kaniya gikan didto, ug itugyan siya sa kamot sa masaligan nga paryenti, aron mamatay siya.
the elders of the city [where the murdered man lived must not protect the attacker. They]. must send someone to the city to which the other man escaped, and bring him to [MTY] the relative who is supposed/expected to get revenge, so that he may execute that man.
13 Dili angay nga maluoy ang inyong mata kaniya; kondili, kinahanglan ninyong wagtangon ang sad-an sa dugo gikan sa Israel, nga mahimo kining maayo alang kaninyo.
You must not pity those who murder other people! Instead, you must execute them, in order that the people in the land of Israel will not murder [MTY] innocent people, and in order that things will go well for you.”
14 Dili ninyo angay ibalhin ang muhon sa inyong silingan nga ilang gibutang sa dugay na nga panahon, sa inyong mga panulondon nga inyong mapanunod, sa yuta nga gihatag ni Yahweh nga inyong Dios kaninyo aron panag-iyahon.
“[When you are living] in the land that Yahweh our God is giving to you, do not move the markers of your neighbors’ property boundaries which were placed there long ago.”
15 Ang usa ka bugtong saksi dili angay magatindog batok sa tawo alang sa bisan unsang kasal-anan, o sa mga nabuhat nga sayop, ni sa unsang matang nga siya nakasala; sa baba sa duha ka mga saksi, o sa baba sa tulo ka mga saksi, kinahanglan ang bisan unsang butang angay pamatud-an.
“If someone is accused of committing a crime, one (witness/person who says, ‘I saw him do it’) is not enough. There must be at least two (witnesses/people who say, ‘We saw him do it’). [If there is only one witness], the judge must not believe that what he says is true.
16 Pananglitan ang usa ka dili matarong nga saksi motindog batok sa bisan kinsang tawo aron sa pagsaksi batok kaniya sa mga daotang binuhatan.
“If someone tries to do wrong to another person by falsely accusing him,
17 Kinahanglan nga ang duha ka mga tawo, ang mga tawo taliwala niadtong gihisgotan angay motindog sa atubangan ni Yahweh, sa atubangan sa mga pari ug mga maghuhukom nga nag-alagad niadtong mga panahona.
both of them must go to the place where the people worship, to [talk to] the priests and judges who are serving at that time.
18 Ang mga maghuhukom kinahanglan maghimo ug matukion nga mga pangutana; tan-awa, kung ang saksi usa ka bakakon nga saksi ug nagpamatuod sa bakak batok sa iyang igsoon,
The judges must (investigate the case carefully/try to find out which one is telling the truth). If [the judges determine that] one of them has accused the other falsely,
19 kinahanglan buhaton nimo kaniya, ang iyang pangandoy nga buhaton niya sa iyang igsoon, ug walaon ninyo ang daotan gikan kaninyo.
that person must be punished in the same way that the other one would have been punished [if the judge decided that he (was guilty/had done what is wrong)]. By punishing such people, you will get rid of this evil practice among you.
20 Unya kadtong nagpabilin makadungog ug mahadlok, ug gikan dinhi dili na magbuhat pag-usab ug daotan taliwala kaninyo.
And/Because when that person is punished, everyone will hear what has happened, and they will be afraid, and no one will dare to act that way any more.
21 Dili angay maluoy ang inyong mga mata; ang kinabuhi magbayad ug kinabuhi, mata sa mata, ngipon sa ngipon, kamot sa kamot, tiil sa tiil.
You must not pity people who are punished like that. The rule should be that a person who has murdered someone else must be executed; one of a person’s eyes must be gouged out if he has gouged out someone else’s eye, one tooth of a person who has knocked out the tooth of another person must be knocked out; one hand of a person who has cut off the hand of another person must likewise be cut off; one foot of a person who has cut off the foot of another person must also be cut off.”
