Mga Buhat 17
1 Karon sa diha nga naagian na nila ang mga siyudad sa Amfipolis ug Apolonia, miabot sila sa siyudad sa Tesalonica, diin adunay sinagoga sa mga Judio.
And when they had passed through Amphipolis and Apollonia, they came to Thessalonica, where there was a synagogue of the Jews.
2 Si Pablo, sama sa iyang nabatasan, miadto kanila, ug sulod sa tulo ka Adlaw nga Igpapahulay nakiglantugi uban kanila gikan sa Kasulatan.
And Paul, according to his custom, went in to them, and, for three sabbath-days, he reasoned with them from the Scriptures,
3 Gibukhad niya ang Kasulatan ug gipasabot niya nga kinahanglan gayod ang Cristo nga mag-antos ug mabuhi pag-usab gikan sa mga patay. Misulti siya, “Kining Jesus nga akong gimantala kaninyo mao si Cristo.”
explaining and affirming that it was necessary for the Christ to suffer and to rise from the dead; and that this Jesus whom I preach to you is the Christ.
4 Pipila sa mga Judio nadani ug miapil kang Pablo ug Silas, kauban ang mga mainampoon nga mga Griyego, daghan nga inilang mga kababayen-an ug usa ka dakong panon.
And some of them believed, and associated themselves with Paul and Silas; of the devout Greeks, a great multitude, and of the chief women, not a few.
5 Apan ang mga dili magtutuong mga Judio, nangatandog sa kasina, mikuha ug pipila ka mga daotang mga lalaki nga gikan didto sa merkado, nagtigom ug dakong panon sa katawhan, ug gibutang ang siyudad sa kaguliyang. Miataki sila sa balay ni Jason, buot nilang dad-on si Pablo ug Silas gawas didto sa mga tawo.
But the unbelieving Jews, taking with them some evil men, who were loungers about the markets, and collecting a mob, set the city in an uproar; and having assaulted the house of Jason, they sought to bring them out to the people.
6 Apan sa wala nila sila makaplagi, ilang giguyod si Jason ug pipila ka mga kaigsoonan sa atubangan sa mga pangulo sa siyudad, nga nanagsinggit, “Kining mga tawhana misupak sa atong naandang pamaagi ug mianhi usab diri.
But not finding them, they dragged Jason and certain brethren before the rulers of the city, crying out: These men, who have thrown the world into confusion, have come hither also;
7 Kining mga tawhana nga giabi-abi ni Jason nagsupak sa kasugoan ni Cesar; sila misulti nga adunay laing hari— mao si Jesus.”
whom Jason has received into his house: and they all act in opposition to the decrees of Cæsar, saying, That there is another king, Jesus.
8 Sa dihang ang panon sa katawhan ug ang mga pangulo sa siyudad nakadungog niining mga butanga, nahasol sila.
And the multitude, and the rulers of the city, were troubled when they heard these things.
9 Pagkahuman nila nakuha ang salapianong pasalig gikan kang Jason ug sa uban, gibuhian nila sila.
And they took security of Jason, and of the others, and let them go.
10 Niadtong gabhi-ona ang mga kaigsoonan gipadala silang Pablo ug Silas didto sa Berea. Sa pag-abot nila didto, miadto sila sa sinagoga sa mga Judio.
And the brethren immediately sent away Paul and Silas by night to Berea; and when they had come, they went into the synagogue of the Jews.
11 Karon kining mga tawhana mas taas ang panghunahuna kaysa sa mga taga-Tesalonica, kay gidawat nila ang pulong nga adunay kaandam sa hunahuna, ginasusi ang Kasulatan kada adlaw aron sa pagtan-aw kung mao ba kining mga butanga.
These were of a better disposition than those in Thessalonica, for they received the word with all readiness of mind, examining the Scriptures daily, whether these things were so.
12 Busa kadaghanan sa ila mituo, lakip na ang ubang mga dungganong mga babayeng Griyego ug daghang mga kalalakin-an.
Therefore, many of them believed; both of influential women, who were Greeks, and of men, not a few.
13 Sa pagkahibalo sa mga Judio sa Tesalonica nga si Pablo nagmantala usab sa pulong sa Dios didto sa Berea, miadto sila didto ug ilang gigubot ug gisamok ang panon sa katawhan.
But when the Jews of Thessalonica learned that the word of God was preached by Paul in Berea also, they came thither, and excited the multitude.
14 Unya dihadiha dayon, gipadala sa mga kaigsoonan si Pablo ngadto sa dagat, apan si Silas ug Timoteo nagpabilin didto.
Then the brethren immediately sent Paul away, to go as if to the sea; but Silas and Timothy remained there.
15 Kadtong nag-una kang Pablo gidala siya palayo hangtod sa siyudad sa Atenas. Sa pagbiya nila didto kang Pablo, nakadawat sila ug mga sugo alang kang Silas ug Timoteo nga moadto kaniya sa labing dali nga panahon.
And those who conducted Paul brought him to Athens: and having received a commandment for Silas and Timothy, that they should come to him as soon as possible, they departed.
16 Karon samtang nagpaabot si Pablo kanila sa Atenas, gisamok siya sa iyang espiritu sulod kaniya sa pagkakita niya sa siyudad nga puno sa mga diosdios.
Now while Paul was waiting for them at Athens, his spirit was stirred within him, when he saw the city full of idols.
17 Busa nangatarongan siya didto sa sinagoga uban sa mga Judio ug kadtong mga misimba sa Dios ug ang uban usab nga iyang nahimamat kada adlaw didto sa merkado.
Accordingly, he reasoned in the synagogue with the Jews and devout persons, and in the market daily, with those who chanced to meet him.
18 Apan ang pipila sa mga pilosopong Epicureo ug Estoico nasugatan usab niya. Ug ang pipila miingon, “Unsa ang buot isulti niining tabian nga tawo?” Ang uban miingon, “Daw mura siyag magsasangyaw sa lain nga mga dios,” tungod kay nagsangyaw siya mahitungod kang Jesus ug ang pagkabanhaw.
And some of the Epicurean and Stoic philosophers disputed with him; and some said: What can this babbler possibly wish to say? Others said: He seems to be a proclaimer of strange demons: for he preached to them Jesus and the Resurrection.
19 Ilang gikuha si Pablo ug gidala ngadto sa Areopago, nga nag-ingon, “Mahimo ba namong mahibaw-an kining bag-ong pagtulon-an nga imong gipamulong?
And they took him, and brought him to Mars hill, saying: Are we able to understand what this new teaching is, which is announced by you?
20 Kay nagdala ka ug katingalahan nga mga butang sa among mga dalunggan. Busa, buot kaming masayod kung unsa ang buot ipasabot niining mga butanga.”
For you bring some strange things to our ears: we wish to understand then what these things mean.
21 (Karon ang tanang taga-Atenas ug ang mga dumuduong nga nagpuyo didto gigahin ang ilang oras sa wala o di ba kaha pagpamulong o pagpaminaw mahitungod sa bag-ong butang.)
For all the Athenians and resident strangers have leisure for nothing else than to tell or to hear some new thing.
22 Busa si Pablo nagbarog taliwala sa mga Areopago ug miingon, “Kamong katawhan sa Atenas, nakita nako nga kamo mainampoon kaayo sa tanang paagi.
Then Paul stood in the midst of Mars hill, and said: Men of Athens, I perceive that in all respects your reverence for demons excels that of other men.
23 Kay sa akong paglabay ug pagpaniid sa mga butang sa inyong pagsimba, nakakaplag ako ug halaran uban sa sinulat nga, SA WALA MAILHI NGA DIOS. Busa kung kinsa ang inyong gisimba diha sa pagkawalay alamag, mao kini akong ipahibalo kaninyo.
For as I was passing through, and looking attentively at the objects of your worship, I dis covered also an altar with this inscription: TO THE UNKNOWN GOD. Whom therefore you ignorantly worship, him I make known to you.
24 Ang Dios nga nagbuhat sa kalibotan ug sa tanang anaa niini, tungod kay siya ang Ginoo sa langit ug sa yuta, wala mipuyo sa templo nga binuhat sa mga kamot. Ni
God, who made the world, and all things that are in it, being Lord of heaven and earth, dwells not in temples made with hands;
25 gialagaran pinaagi sa mga kamot sa mga tawo, ingon nga siya nagkinahanglan ug bisan unsa, kay siya sa iyang kaugalingon ang naghatag sa mga tawo ug kinabuhi ug gininhawa ug sa tanang laing mga butang.
nor is he ministered to by the hands of men, as if he needed any thing: for he himself gives to all life, and breath, and all things:
26 Ug gikan sa usa ka tawo iyang gibuhat ang matag nasod sa mga tawo nga nagpuyo sa ibabaw sa kalibotan, nagtakda sa ilang mga piniling mga panahon ug mga utlanan sa ilang pinuy-anan nga dapit.
and he has made from one blood every nation of men, that they might dwell on all the face of the earth, having marked out their appointed times, and the bounds of their dwelling:
27 Busa, kinahanglan pangitaon nila ang Dios ug tingali basin moduol sila kaniya ug makaplagan siya, ug sa pagkatinuod, wala siya mahilayo gikan sa matag-usa kanato.
that they might seek for God, if perhaps they would feel after him, and find him, although, indeed, he is not far from every one of us.
28 Kay tungod kaniya nabuhi ug nakalihok ug nakaangkon kita sa atong kinabuhi, sama lang sa inyong kaugalingong mga balak nga namulong,
For in him we live, and move, and have our being: as also some of your own poets have said: For we his offspring are.
29 'Kay kita usab iyang mga anak.' Ingon nga anak man sa Dios, kinahanglan dili kita maghunahuna nga ang pagkabalaan sama sa bulawan, o plata, o mga bato, kinulit uban sa arte ug panghunahuna sa tawo.
Therefore, being the offspring of God, we ought not to think that the Godhood is like gold, or silver, or stone, sculptured by art and the device of man.
30 Busa gitaligam-an sa Dios ang mga panahon sa walay pagkaalamag, apan karon iyang gimandoan ang tanang mga tawo bisag asa nga maghinulsol.
Yet the times of this ignorance God overlooked; but now, he commands all men everywhere to repent:
31 Tungod kay iya nang giandam ang adlaw sa iyang paghukom sa kalibotan sa pagkamatarong pinaagi sa tawong iyang pinili. Gihatagan sa Dios ug pamatuod nga kining tawhana ngadto sa matag usa nga mabanhaw siya gikan sa mga patay.”
because he has appointed a day in which he will judge the world, in righteousness, by the man whom he has chosen, giving to all assurance of this, by having raised him from the dead.
32 Unya sa pagkadungog sa mga tawo sa Atenas sa pagkabanhaw sa mga patay, ang uban gibiay-biay nila si Pablo; apan ang uban miingon, “Mamati kami kanimo pag-usab mahitungod niining butanga.
And when they heard of the resurrection of the dead, some mocked; others said: We will hear you again concerning this matter.
33 “Pagkahuman niadto, si Pablo mibiya kanila.
And so Paul departed from among them.
34 Apan adunay mga tawo ang miapil kaniya ug mituo kaniya, lakip si Dionisio nga Areopagohanon, ang babaye nga ginganlan ug Damaris, ug ang uban pa nga miuban kanila.
But certain men associated with him, and believed; among whom was Dionysius the Areopagite, and a woman named Damaris, and others with them.
