< Mga Buhat 13 >
1 Karon sa panagtigom didto sa Antioquia, adunay mga propeta ug mga magtutudlo. Sila mao si Barnabas ug si Simeon (gitawag nga Niger), si Lucio sa Cirene, si Manaen (ang sinagop nga igsoon ni Herodes ang pangulo sa distrito), ug si Saulo.
And there were certain in Antioch, in the assembly there, prophets and teachers; both Barnabas, and Simeon who is called Niger, and Lucius the Cyrenian, Manaen also — Herod the tetrarch's foster-brother — and Saul;
2 Samtang ilang gisimba ang Ginoo ug nagpuasa, ang Balaang Espiritu miingon, “Igahin alang kanako si Barnabas ug si Saulo, aron magbuhat sa buluhaton nga akong gitawag kanila.”
and in their ministering to the Lord and fasting, the Holy Spirit said, 'Separate ye to me both Barnabas and Saul to the work to which I have called them,'
3 Pagkahuman sa panagtigom sa pagpuasa, nag-ampo, ug gitapion ang ilang mga kamot niining mga tawhana, sila nagpadala kanila.
then having fasted, and having prayed, and having laid the hands on them, they sent [them] away.
4 Busa si Barnabas ug si Saulo mituman sa Balaang Espiritu ug milugsong sa Seleucia; gikan didto milayag sila padulong sa isla sa Cipre.
These, indeed, then, having been sent forth by the Holy Spirit, went down to Seleucia, thence also they sailed to Cyprus,
5 Sa dihang didto sila sa siyudad sa Salamis, ilang gimantala ang pulong sa Dios sa mga sinagoga sa mga Judio. Kuyog usab nila si Juan Marcos isip ilang katabang.
and having come unto Salamis, they declared the word of God in the synagogues of the Jews, and they had also John [as] a ministrant;
6 Sa dihang naadtoan na nila ang tibuok isla sa Pafos, nakaplagan nila ang usa ka salamangkero, usa ka mini nga propeta sa mga Judio, nga ginganlan ug Bar-Jesus.
and having gone through the island unto Paphos, they found a certain magian, a false prophet, a Jew, whose name [is] Bar-Jesus;
7 Kini nga salamangkero adunay kalambigitan sa prokonsul, Sergio Paulo, nga usa ka maalamon nga tawo. Kining tawhana ang nagpatawag kang Barnabas ug Saulo, tungod kay buot niya madungog ang pulong sa Dios.
who was with the proconsul Sergius Paulus, an intelligent man; this one having called for Barnabas and Saul, did desire to hear the word of God,
8 Apan si Elimas “ang salamangkero” (ingon niana ang paghubad sa iyang ngalan) misupak kanila; iyang gisulayan sa pagpalikay ang prokonsul palayo gikan sa pagtuo.
and there withstood them Elymas the magian — for so is his name interpreted — seeking to pervert the proconsul from the faith.
9 Apan si Saulo, nga gitawag usab ug Pablo, napuno sa Balaang Espiritu; siya mitutok kaniya
And Saul — who also [is] Paul — having been filled with the Holy Spirit, and having looked stedfastly on him,
10 ug miingon, “Ikaw anak sa yawa, napuno ka sa tanang matang sa pagpanglimbong ug pagkadaotan. Kaaway ka sa tanang matang sa pagkamatarong. Dili ka moundang sa paglubag sa tul-id nga mga dalan sa Ginoo, dili ba?
said, 'O full of all guile, and all profligacy, son of a devil, enemy of all righteousness, wilt thou not cease perverting the right ways of the Lord?
11 Karon tan-awa, ang kamot sa Ginoo diha kanimo, ug ikaw mahimong buta. Dili nimo makita ang adlaw sa makadiyot.” Diha-diha adunay nahulog kang Elimas nga usa ka yamog ug kangitngit; ug nagsugod siya ug lakaw palibot ug naghangyo sa mga tawo nga agakon siya pinaagi sa kamot.
and now, lo, a hand of the Lord [is] upon thee, and thou shalt be blind, not seeing the sun for a season;' and presently there fell upon him a mist and darkness, and he, going about, was seeking some to lead [him] by the hand;
12 Human nakita sa prokonsul kung unsa ang nahitabo, mituo siya, tungod kay hilabihan ang iyang katingala sa mga pagtulon-an mahitungod sa Ginoo.
then the proconsul having seen what hath come to pass, did believe, being astonished at the teaching of the Lord.
13 Karon si Pablo ug ang iyang mga higala naglayag gikan sa Pafos ug miabot sa Perga didto sa Pampilya. Apan si Juan mibiya kanila ug mibalik sa Jerusalem.
And those about Paul having set sail from Paphos, came to Perga of Pamphylia, and John having departed from them, did turn back to Jerusalem,
14 Si Pablo ug ang iyang mga higala nagbiyahe gikan sa Perga ug miabot sa Antioquia sa Pisidia. Didto miadto sila sa sinagoga sa Adlaw nga Igpapahulay ug nanglingkod.
and they having gone through from Perga, came to Antioch of Pisidia, and having gone into the synagogue on the sabbath-day, they sat down,
15 Human sa pagbasa sa balaod ug sa mga propeta, ang mga pangulo sa sinagoga nagpadala kanila ug mensahe nga nag-ingon, “Mga igsoon, kung aduna kamoy mensahe sa pagdasig alang sa katawhan dinhi, isulti kini.”
and after the reading of the law and of the prophets, the chief men of the synagogue sent unto them, saying, 'Men, brethren, if there be a word in you of exhortation unto the people — say on.'
16 Busa si Pablo mitindog ug misinyas uban sa iyang kamot; miingon siya, “Mga katawhan sa Israel ug kamo nga nagpasidungog sa Dios, paminaw.
And Paul having risen, and having beckoned with the hand, said, 'Men, Israelites, and those fearing God, hearken:
17 Ang Dios niining mga katawhan sa Israel nagpili sa atong mga katigulangan ug gihimong hilabihan kadaghan ang mga tawo sa dihang nagpuyo sila sa kayutaan sa Ehipto, ug uban sa binayaw nga kamot gipangulohan niya sila pagawas niini.
the God of this people Israel did choose our fathers, and the people He did exalt in their sojourning in the land of Egypt, and with an high arm did He bring them out of it;
18 Kay sa mga 40 ka mga katuigan siya nag-uban kanila didto sa kamingawan.
and about a period of forty years He did suffer their manners in the wilderness,
19 Pagkahuman niya ug buntog ang pito ka nasod sa yuta sa Canaan, iyang gihatagan ang atong katawhan sa ilang yuta alang sa panulondon.
and having destroyed seven nations in the land of Canaan, He did divide by lot to them their land.
20 Kining tanan nga panghitabo nahitabo sa mga 450 ka mga katuigan. Human niining mga butanga, ang Dios mihatag kanila ug mga maghuhukom hangtod kang Samuel ang propeta.
'And after these things, about four hundred and fifty years, He gave judges — till Samuel the prophet;
21 Human niini, ang mga tawo nangayo ug usa ka hari, busa ang Dios naghatag kanila kang Saul ang anak ni Kish, ang tawo nga gikan sa tribo ni Benjamin, sa panahon sa 40 ka tuig.
and thereafter they asked for a king, and God did give to them Saul, son of Kish, a man of the tribe of Benjamin, for forty years;
22 Unya human siya kuhaa sa Dios sa pagkahari, iyang gituboy si David aron mahimong ilang hari. Kini mahitungod kang David nga ang Dios miingon, 'Ako nang nakaplagan si David nga anak ni Jesse nga mao ang tawo sunod sa akong kasingkasing; iya gayod nga buhaton ang tanang butang nga akong gitinguha.'
and having removed him, He did raise up to them David for king, to whom also having testified, he said, I found David, the [son] of Jesse, a man according to My heart, who shall do all My will.
23 Gikan sa mga kaliwat niining tawhana ang Dios nagdala sa Israel ug usa ka Manluluwas, si Jesus, sama sa iyang gisaad nga buhaton.
'Of this one's seed God, according to promise, did raise to Israel a Saviour — Jesus,
24 Kini nagsugod ug kahitabo sa dihang, wala pa miabot si Jesus, unang gipahibalo ni Juan ang bawtismo sa paghinulsol sa tanan nga katawhan sa Israel.
John having first preached, before his coming, a baptism of reformation to all the people of Israel;
25 Samtang gihuman pa ni Juan ang iyang buluhaton, miingon siya, 'Kinsa ako sa inyong hunahuna? Dili ako ang usa. Apan paminaw, ang usa moabot sunod kanako, ang sapatos sa maong tiil dili ako takos sa pagbadbad.'
and as John was fulfilling the course, he said, Whom me do ye suppose to be? I am not [he], but, lo, he doth come after me, of whom I am not worthy to loose the sandal of [his] feet.
26 Mga igsoon, mga anak sa hanay ni Abraham, ug kadtong kauban ninyo nga nagsimba sa Dios, kini alang kanato nga ang mensahe mahitungod niining kaluwasan gipadala na.
'Men, brethren, sons of the race of Abraham, and those among you fearing God, to you was the word of this salvation sent,
27 Kay sila nga nagpuyo sa Jerusalem, ug ang ilang tigdumala, wala nakaila pag-ayo kaniya, o kaha ilang nasabtan pag-ayo ang mga tingog sa mga propeta nga gibasa sa matag Adlaw nga Igpapahulay; busa ilang natuman ang mga mensahe sa mga propeta pinaagi sa paghukom kang Jesus ngadto sa kamatayon.
for those dwelling in Jerusalem, and their chiefs, this one not having known, also the voices of the prophets, which every sabbath are being read — having judged [him] — did fulfil,
28 Bisan tuod wala nila nakaplagan ang maayong hinungdan alang sa pagpatay kaniya, sila naghangyo kang Pilato sa pagpatay kaniya.
and no cause of death having found, they did ask of Pilate that he should be slain,
29 Sa dihang nakahuman na sila sa tanang butang nga nahisulat mahitungod kaniya, gikuha nila siya paubos gikan sa kahoy ug gipahigda siya sa lubnganan.
and when they did complete all the things written about him, having taken [him] down from the tree, they laid him in a tomb;
30 Apan ang Dios nagbanhaw kaniya gikan sa mga patay.
and God did raise him out of the dead,
31 Sa daghang mga adlaw nakit-an siya niadtong misubida uban kaniya gikan sa Galilea padulong sa Jerusalem. Kining mga tawhana karon iya nang mga saksi ngadto sa katawhan.
and he was seen for many days of those who did come up with him from Galilee to Jerusalem, who are his witnesses unto the people.
32 Busa kami nagdala kaninyo ug maayong balita mahitungod sa mga saad nga gihimo ngadto sa atong mga katigulangan:
'And we to you do proclaim good news — that the promise made unto the fathers,
33 ang Dios nagtipig niini nga mga saad nganhi kanato, ilang mga anak, nga niana iyang gibanhaw si Jesus gikan sa mga patay. Mao usab kini ang nahisulat sa ikaduhang salmo: 'Ikaw ang akong anak nga lalaki, karong adlawa ako nahimo nga imong Amahan.'
God hath in full completed this to us their children, having raised up Jesus, as also in the second Psalm it hath been written, My Son thou art — I to-day have begotten thee.
34 Mahitungod usab sa kamatuoran nga siya nagbanhaw kaniya gikan sa mga patay aron nga ang iyang lawas dili madugta, misulti siya sama niini: 'Akong ihatag kanimo ang balaan ug kasigurohan nga mga panalangin ni David.'
'And that He did raise him up out of the dead, no more to return to corruption, he hath said thus — I will give to you the faithful kindnesses of David;
35 Mao kini ang hinungdan nganong siya usab miingon sa lain nga salmo, 'Ikaw dili motugot nga ang imong Usa ka Balaan makasinati ug pagkadugta.'
wherefore also in another [place] he saith, Thou shalt not give Thy kind One to see corruption,
36 Kay pagkahuman ni David ug human sa iyang kaugalingong kaliwatan nga mialagad sa mga tinguha sa Dios, namatay siya, ug gipahigda kauban sa iyang mga amahan, ug nakasinati ug pagkadugta,
for David, indeed, his own generation having served by the will of God, did fall asleep, and was added unto his fathers, and saw corruption,
37 apan siya nga gibanhaw sa Dios wala makasinati ug pagkadugta.
but he whom God did raise up, did not see corruption.
38 Busa tugoti nga mahibaloan kini diha kaninyo, mga igsoon, nga pinaagi niining tawhana namantala diha kaninyo ang kapasayloan sa mga sala.
'Let it therefore be known to you, men, brethren, that through this one to you is the forgiveness of sins declared,
39 Pinaagi kaniya ang matag-usa nga motuo mamatarong gikan sa tanan nga mga butang diin dili kamo mahimong mamatarong pinaagi sa balaod ni Moises.
and from all things from which ye were not able in the law of Moses to be declared righteous, in this one every one who is believing is declared righteous;
40 Busa pagbantay nga ang butang nga gipamulong sa mga propeta dili mahitabo kaninyo:
see, therefore, it may not come upon you that hath been spoken in the prophets:
41 'Tan-awa, kamong mga bugalbugalon, ug katingala pag-ayo ug unya mangahanaw; kay ako maghimo ug buluhaton sa inyong mga adlaw, usa ka buluhaton nga dili gayod kamo motuo, bisan pa kung adunay usa ka tawo nga magpahibalo niini kaninyo.'”
See, ye despisers, and wonder, and perish, because a work I — I do work in your days, a work in which ye may not believe, though any one may declare [it] to you.'
42 Samtang si Pablo ug si Barnabas mibiya, ang mga tawo nagpakiluoy kanila nga ila untang isulti ang sama nga mga pulong pag-usab sa sunod Adlaw nga Igpapahulay.
And having gone forth out of the synagogue of the Jews, the nations were calling upon [them] that on the next sabbath these sayings may be spoken to them,
43 Sa dihang ang panagtigom sa sinagoga nahuman, daghan sa mga Judio ug ang mga matinud-anon nga proseletes ang misunod kang Pablo ug Barnabas, nga nakigsulti ngadto kanila ug nag-awhag kanila sa pagpadayon diha sa grasya sa Dios.
and the synagogue having been dismissed, many of the Jews and of the devout proselytes did follow Paul and Barnabas, who, speaking to them, were persuading them to remain in the grace of God.
44 Sa sunod Adlaw nga Igpapahulay, halos ang tibuok siyudad nagtigom aron makadungog sa pulong sa Ginoo.
And on the coming sabbath, almost all the city was gathered together to hear the word of God,
45 Sa diha nga ang mga Judio nakakita sa panon, napuno sila sa pangabugho ug misultig pagsupak sa mga butang nga gipamulong ni Pablo ug miinsulto kaniya.
and the Jews having seen the multitudes, were filled with zeal, and did contradict the things spoken by Paul — contradicting and speaking evil.
46 Apan si Pablo ug Barnabas misulti nga maisogon ug miingon, “Kini kinahanglan nga ang pulong sa Dios mauna ug sulti diha kaninyo. Sa paglantaw kaninyo nga gituklod kini palayo gikan sa inyong kaugalingon ug giila ang inyong kaugalingon nga dili takos sa kinabuhing walay kataposan, tan-awa, mobalik kami sa mga Gentil. (aiōnios )
And speaking boldly, Paul and Barnabas said, 'To you it was necessary that first the word of God be spoken, and seeing ye do thrust it away, and do not judge yourselves worthy of the life age-during, lo, we do turn to the nations; (aiōnios )
47 Kay mao kini ang gimando sa Ginoo kanamo, nga nag-ingon, 'Ako nagbutang kanimo isip usa ka kahayag alang sa mga Gentil, nga kinahanglan nimong dad-on ang kaluwasan ngadto sa pinakalayo nga mga bahin sa kalibotan.'”
for so hath the Lord commanded us: I have set thee for a light of nations — for thy being for salvation unto the end of the earth.'
48 Sa pagkadungog sa mga Gentil niini, nalipay sila ug gidayeg ang pulong sa Ginoo. Daghan ang gipili sa kinabuhing walay kataposan nga mituo. (aiōnios )
And the nations hearing were glad, and were glorifying the word of the Lord, and did believe — as many as were appointed to life age-during; (aiōnios )
49 Ang pulong sa Ginoo mikaylap ngadto sa tibuok rehiyon.
and the word of the Lord was spread abroad through all the region.
50 Apan ang mga Judio nag-awhag sa mga matinud-anon ug mahinungdanong kababayen-an, ug ang mga nag-unang kalalakin-an sa siyudad. Kini nagpasugod sa paglutos batok kang Pablo ug Barnabas ug gilabay sila paggawas lagpas sa utlanan sa ilang siyudad.
And the Jews stirred up the devout and honourable women, and the first men of the city, and did raise persecution against Paul and Barnabas, and did put them out from their borders;
51 Apan si Pablo ug Barnabas mitaktak sa abog gikan sa ilang tiil batok kanila. Unya miadto sila sa siyudad sa Iconio.
and they having shaken off the dust of their feet against them, came to Iconium,
52 Ug ang mga disipulo napuno sa kalipay ug uban sa Balaang Espiritu.
and the disciples were filled with joy and the Holy Spirit.