2 Hari 18
1 Karon sa ikatulong tuig ni Hosea ang anak nga lalaki ni Ela, nga hari sa Israel, nagsugod sa paghari si Hezekia nga anak nga lalaki ni Ahaz, nga hari sa Juda.
Mʼchaka chachitatu cha Hoseya mwana wa Ela mfumu ya Israeli, Hezekiya mwana wa Ahazi mfumu ya Yuda analowa ufumu.
2 Nagsugod siya sa paghari sa dihang 25 pa ka tuig ang iyang pangidaron; naghari siya sulod sa 29 ka tuig sa Jerusalem. Ang ngalan sa iyang inahan mao si Abia; anak siya nga babaye ni Zacarias.
Anakhala mfumu ali ndi zaka 25 ndipo analamulira mu Yerusalemu zaka 29. Amayi ake anali Abi, mwana wa Zekariya.
3 Nagbuhat siya ug matarong sa panan-aw ni Yahweh, gisunod niya ang tanang panag-ingnan nga nabuhat ni David, nga iyang katigulangan.
Iye anachita zolungama pamaso pa Yehova monga anachitira Davide kholo lake.
4 Gitanggal niya ang anaa sa taas nga mga dapit, giguba ang bato nga mga haligi, ug giputol ang mga mga poste nga si Asera. Gidugmok niya ang tumbaga nga bitin nga gibuhat ni Moises, tungod kay niadtong mga adlawa ang katawhan sa Israel nagsunog ug insenso niini; gitawag kini nga “Nehustan.”
Anachotsa malo opembedzerako mafano, anaphwanya miyala yachipembedzo ndiponso anadula mafano a Asera. Iye anaphwanya njoka yamkuwa imene Mose anapanga, pakuti mpaka kufikira nthawi imeneyi Aisraeli amafukiza lubani kwa njoka imeneyi. (Imatchedwa Nehusitani).
5 Misalig si Hezekia kang Yahweh, ang Dios sa Israel, mao nga human kaniya wala na gayoy susama kaniya taliwala sa mga hari sa Juda, ni taliwala sa mga hari nga nauna kaniya.
Hezekiya anadalira Yehova Mulungu wa Israeli. Kotero panalibe wina wofanana naye pakati pa mafumu onse a Yuda, asanakhale mfumu kapena atakhala kale mfumu.
6 Kay nagpabilin siya ngadto kang Yahweh. Wala gayod siya mihunong sa pagsunod kaniya apan mituman sa iyang mga mando, nga gimando ni Yahweh kang Moises.
Iye anakangamira Yehova ndipo sanamusiye koma anasunga malamulo amene Yehova anapatsa Mose.
7 Busa nag-uban si Yahweh kang Hezekia, ug nagmauswagon siya bisan asa moadto. Misupak siya batok sa hari sa Asiria ug wala mag-alagad kaniya.
Ndipo Yehova anali naye ndipo kulikonse kumene anapita zinthu zinkamuyendera bwino. Iye anagalukira mfumu ya ku Asiriya ndipo sanayitumikirenso.
8 Gisulong niya ang mga Filistihanon hangtod sa Gaza ug ang utlanan nga nagpalibot niini, gikan sa tore sa mga tigbantay ngadto sa lig-on nga siyudad.
Iye anakantha Afilisti kuyambira ku nsanja ya alonda mpaka ku mzinda wotetezedwa. Anakafika mpaka ku Gaza ndi ku malire ake.
9 Sa ikaupat nga tuig ni Haring Hezekia, nga maoy ikapito nga tuig ni Hosea nga anak nga lalaki ni Ela nga hari sa Israel, miabot si Shalmaneser nga hari sa Asiria batok sa Samaria ug gipalibotan kini.
Mʼchaka chachinayi cha Mfumu Hezekiya, chimene chinali chaka chachisanu ndi chiwiri cha Hoseya mwana wa Ela mfumu ya Israeli, Salimenezeri, mfumu ya ku Asiriya anabwera kudzathira nkhondo mzinda wa Samariya ndi kuwuzinga
10 Sa kataposan sa tulo ka tuig gikuha nila kini, sa ikaunom nga tuig ni Hezekia, nga maoy ikasiyam nga tuig ni Hosea nga hari sa Israel; niini nga pamaagi nailog nila ang Samaria.
Asiriya analanda mzindawu patatha zaka zitatu. Choncho mzinda wa Samariya unalandidwa chaka chachisanu ndi chimodzi cha Hezekiya, chimene chinali chaka chachisanu ndi chinayi cha Hoseya mfumu ya Israeli.
11 Busa gidala sa hari sa Asiria ang Israel ngadto sa Asiria ug gibutang sila sa Hala, ug sa Suba sa Habor didto sa Gozan, ug sa mga siyudad sa Medes.
Mfumu ya ku Asiriya inatenga Aisraeli kupita nawo ku ukapolo ku Asiriya ndipo anakawakhazika ku Hala, ku Habori pafupi ndi mtsinje wa Gozani ndi mʼmizinda ya Amedi.
12 Gibuhat niya kini tungod kay wala sila mituman sa tingog ni Yahweh nga ilang Dios, apan gisupak nila ang kasabotan sa iyang pagpakigsaad, ang tanan nga gimando ni Moises nga alagad ni Yahweh. Nagdumili sila sa pagpamati o sa pagbuhat niini.
Izi zinachitika chifukwa sanamvere zonena za Yehova Mulungu wawo, koma anaphwanya pangano lake ndi zonse zimene Mose mtumiki wa Yehova anawalamula. Iwo sanamvere malamulowo kapena kuwagwiritsa ntchito.
13 Unya sa ikanapulo ug upat ka tuig ni Haring Hezekia, gisulong ni Senakerib nga hari sa Asiria ang tanang lig-on nga mga siyudad sa Juda ug nailog kini.
Mʼchaka chakhumi ndi chinayi cha ulamuliro wa Mfumu Hezekiya, Senakeribu mfumu ya ku Asiriya anathira nkhondo mizinda yonse yotetezedwa ya Yuda, nayilanda.
14 Busa nagpadala si Hezekia nga hari sa Juda ug pulong ngadto sa hari sa Asiria, nga anaa sa Lakis, nga nag-ingon, “Nakasala ako kanimo. Ayaw na pagsulong nganhi kanako. Bisan unsa ang imong ipabuhat kanako akong pagabuhaton.” Gipabayad sa hari sa Asiria si Hezekia nga hari sa Juda ug 300 ka mga talent sa plata ug 30 ka talent sa bulawan.
Choncho Hezekiya mfumu ya Yuda anatumiza uthenga kwa mfumu ya ku Asiriya ku Lakisi wonena kuti, “Ine ndalakwa. Chokani kuno ndipo ndidzakupatsani chilichonse chimene munene.” Mfumu ya ku Asiriya inalamula mfumu Hezekiya, mfumu ya Yuda, kuti azipereka makilogalamu a siliva okwana 3,000 ndi makilogalamu a golide 1,000.
15 Busa gihatag ni Hezekia kaniya ang tanan nga plata nga anaa sa balay ni Yahweh ug ang anaa sa tipiganan sa bahandi sa palasyo sa hari.
Mfumu Hezekiya inapereka siliva yense amene anapezeka mʼNyumba ya Yehova ndi mʼnyumba zosungiramo chuma cha mfumu.
16 Unya giputol ni Hezekia ang bulawan nga gikan sa mga pultahan sa templo ni Yahweh ug gikan sa mga haligi nga iyang gitaklap; gihatag niya ang bulawan ngadto sa hari sa Asiria.
Nthawi imeneyi Hezekiya mfumu ya Yuda anakanganula golide amene anakuta zitseko ndi mphuthu za chipata cha Nyumba ya Yehova namupereka kwa mfumu ya ku Asiriya.
17 Apan gipangtawag sa hari sa Asiria ang iyang daghang kasundalohan, gipadala si Tartan ug si Rabsaris ug ang pangulo sa kasundalohan nga gikan sa Lakis ngadto kang Haring Hezekia sa Jerusalem. Mitungas sila ngadto sa kadalanan ug miabot gawas sa Jerusalem. Miabot sila sa tubo sa tubig nga paingon sa tigomanan sa tubig sa ibabaw, didto sa dalan sa dapit nga labhanan, ug mitindog sa kilid niini.
Mfumu ya ku Asiriya inatuma Taritani, Rabusarisi ndi Rabusake pamodzi ndi gulu lalikulu la ankhondo, kwa Mfumu Hezekiya ku Yerusalemu kuchokera ku Lakisi. Iwo anafika ku Yerusalemu nakayima pafupi ndi ngalande ya madzi yochokera ku Dziwe Lakumtunda, pa msewu waukulu wopita ku malo a Munda wa Mmisiri Wochapa.
18 Sa dihang gitawag nila si Haring Hezekia, migawas si Eliakim nga anak nga lalaki ni Hilkia, nga nagdumala sa panimalay, ug si Shebna nga escriba, ug si Joa nga anak nga lalaki ni Asaf, ang tiglista, migawas aron paghimamat kanila.
Iwo anayitana mfumu, ndipo Eliyakimu mwana wa Hilikiya woyangʼanira nyumba ya mfumu, Sebina mlembi wa bwalo ndi Yowa mwana wa Asafu mlembi wa zochitika anapita kwa anthuwo.
19 Busa giingnan sila sa pangulo sa kasundalohan nga sultihan si Hezekia kung unsa ang gisulti sa bantogan nga hari, ang hari sa Asiria, nga miingon: “Unsa man ang gigikanan sa imong pagsalig?
Ndipo Rabusake anawawuza kuti, “Kamuwuzeni Hezekiya kuti, “‘Mfumu yayikulu, mfumu ya ku Asiriya ikunena kuti, ‘Kodi chikukulimbitsa mtima ndi chiyani?’
20 Nagsulti ka lamang ug walay pulos nga mga pulong, nga nagsulti nga adunay mga kadapig ug kusog alang sa gubat. Karon kinsa man ang imong gisaligan? Kinsa man ang naghatag kanimo ug kaisog aron sa pagpakigbatok kanako?
Iwe ukuti uli ndi luso ndiponso mphamvu pa nkhondo, komatu ukuyankhula mawu opanda pake. Kodi tsono iwe ukudalira yani kuti undiwukire ine?
21 Tan-awa, nagsalig ka sa sungkod niining makasamad nga bagakay sa Ehipto, apan kung ang tawo mosalig niini, makatuslok kini ngadto sa iyang kamot ug makasamad kini. Mahisama niana ang si bisan kinsa nga mosalig kang Faraon nga hari sa Ehipto.
Taona tsono, iwe ukudalira Igupto, bango lothyokalo, limene limalasa mʼmanja mwa munthu ngati waliyesa ndodo yoyendera! Umo ndi mmene Farao mfumu ya ku Igupto imachitira aliyense amene akuyidalira.’”
22 Apan kung moingon ka kanako, 'Nagasalig kami kang Yahweh nga among Dios,' dili ba siya man mismo ang anaa sa taas nga mga dapit ug sa mga halaran nga gipangkuha ni Hezekia, ug miingon ngadto sa Juda ug sa Jerusalem, 'Kinahanglan nga mosimba kamo sa atubangan niini nga halaran sa Jerusalem'?
Ndipo ngati ukunena kwa ine kuti, “Ife tikudalira Yehova Mulungu wathu.” Kodi si Mulungu yemweyo amene nyumba zake ndi maguwa ake Hezekiya anachotsa, nawuza anthu a ku Yuda ndi a ku Yerusalemu kuti, “Muzipembedza pa guwa lansembe ili mu Yerusalemu?”
23 Busa karon, buot ko nga maghatag kanimo ug maayong tanyag gikan sa akong agalon ang hari sa Asiria. Hatagan ko ikaw ug 2, 000 ka mga kabayo, kung makakaplag ka ug mangabayo niini.
“‘Ndipo tsopano bwera udzakambirane ndi mbuye wanga, mfumu ya ku Asiriya: ine ndidzakupatsa akavalo 2,000 ngati ungathe kupeza okwerapo!
24 Unsaon man nimo pagsukol sa bisan usa lang ka kapitan sa labing ubos nga mga sulugoon sa akong agalon? Nagsalig ka sa Ehipto alang sa mga karwahe ug nagkabayo nga kalalakin-an!
Ungathe bwanji kugonjetsa ngakhale mmodzi mwa akazembe angʼonoangʼono a mbuye wanga, pamene ukudalira Igupto kuti akupatse magaleta ndi anthu okwera pa akavalo?
25 Mopanaw ba ako dinhi kung dili makig-away si Yahweh batok niining dapita ug laglagon kini? Miingon si Yahweh kanako, 'Sulonga kining yutaa ug laglaga kini.'”
Kuwonjezera pamenepa, kodi ine ndabwera kudzathira nkhondo ndi kuwononga malo ano popanda chilolezo cha Yehova? Yehova mwini ndiye anandiwuza kuti ndidzathire nkhondo ndi kuwononga dziko lino.’”
26 Unya miingon si Eliakim nga anak nga lalaki ni Hilkia, ug si Shebna, ug si Joa ngadto sa pangulo sa kasundalohan, “Palihog pakigsulti sa imong mga sulugoon sa Aramaico nga pinulongan, kay makasabot kami niini. Ayaw pakigsulti kanamo sa pinulongan sa Juda kay madunggan sa katawhan nga anaa sa paril.”
Pamenepo Eliyakimu mwana wa Hilikiya, Sebina ndi Yowa anawuza Rabusakeyo kuti, “Chonde yankhulani kwa atumiki anufe mʼChiaramu, popeza timachimva. Musayankhule nafe mu Chihebri kuopa kuti anthu onse amene ali pa khomapa angamve.”
27 Apan miingon ang pangulo sa kasundalohan kanila, “Gipadala ba ako sa akong agalon ngadto sa inyong agalon ug diha kaninyo aron sa pagsulti niining mga pulonga? Wala ba niya ako gipadala ngadto sa kalalakin-an nga naglingkod sa paril, nga magakaon sa kaugalingon nga hugaw ug moinom sa ilang kaugalingon nga ihi uban kanimo?”
Koma Rabusake anayankha kuti, “Kodi mbuye wanga wandituma kuti ndidzanene zinthu izi kwa mbuye wanu yekha ndi inu nokha basi? Ayi, komanso kwa anthu amene akhala pa khomawa. Iwowa adzadya chimbudzi chawo chomwe ndi kumwa mkodzo wawo womwe monga momwe mudzachitire inuyonso.”
28 Unya mitindog ang pangulo sa kasundalohan ug misinggit sa makusog nga tingog sa Judio nga pinulongan, nga nag-ingon, “Paminawa ang pulong sa bantogan nga hari, ang hari sa Asiria.
Tsono Rabusake anayimirira nafuwula mu Chihebri kuti, “Imvani mawu a mfumu yayikulu, mfumu ya ku Asiriya!
29 Miingon ang hari, 'Ayaw tugoti nga limbongan kamo ni Hezekia, kay dili siya makahimo sa pagluwas kaninyo gikan sa akong gahom.
Zimene mfumu ikunena ndi izi: ‘Musalole kuti Hezekiya akunamizeni. Iye sangakupulumutseni mʼdzanja langa.
30 Ayaw tugoti si Hezekia nga ipasalig kamo kang Yahweh, nga moingon, “Pagaluwason gayod kita ni Yahweh, ug kining siyudara wala gihatag ngadto sa kamot sa hari sa Asiria.'”
Hezekiya asakukakamizeni kudalira Yehova ndi mawu akuti, ‘Ndithu, Yehova adzatipulumutsa; ndipo sadzapereka mzindawu mʼdzanja la mfumu ya ku Asiriya.’
31 Ayaw paminaw kang Hezekia, kay mao kini ang giingon sa hari sa Asiria: 'Pakighigala kanako ug umari kanako. Unya ang matag usa kaninyo mokaon gikan sa iyang kaugalingon nga paras ug gikan sa iyang kaugalingon nga kahoy sa igera, ug moinom gikan sa tubig sa iyang kaugalingon nga atabay.
“Musamumvere Hezekiya. Zimene mfumu ya ku Asiriya ikunena ndi izi: Pangani mtendere ndi ine ndipo mutuluke mu mzinda. Mukatero aliyense wa inu adzadya mphesa ndi nkhuyu za mʼmunda mwake ndiponso adzamwa madzi a mʼchitsime chake,
32 Pagabuhaton ninyo kini hangtod nga moabot ako ug dad-on kamo ngadto sa yuta ingon nga inyong kaugalingon nga yuta, ang yuta sa trigo ug bag-o nga bino, ang yuta sa tinapay ug kaparasan, ang yuta sa olibo nga mga kahoy ug ang dugos, aron nga mabuhi kamo ug dili mamatay.' Sa dihang mosulay sa pagdani si Hezekia kaninyo ayaw kamo ug paminaw kaniya, nga moingon, 'Pagaluwason kita ni Yahweh.'
mpaka nditabwera kudzakutengani kupita ku dziko lofanana ndi lanuli, dziko la tirigu ndi vinyo watsopano, dziko la chakudya ndi minda ya mipesa, dziko la mitengo ya olivi ndi uchi. Sankhani moyo osati imfa! “Musamvere zonena Hezekiya, pakuti iye akukusocheretsani ponena kuti, ‘Yehova adzatipulumutsa.’
33 Aduna bay mga dios sa katawhan nga mitabang kanila gikan sa kamot sa hari sa Asiria?
Kodi mulungu wa anthu a mtundu wina uliwonse wapulumutsapo dziko lake mʼdzanja la mfumu ya ku Asiriya?
34 Diin man ang mga dios ni Hamat ug ni Arpad? Diin man ang mga dios ni Sefarvaim, Hena, ug Iva? Giluwas ba nila ang Samaria gikan sa akong kamot?
Kodi ili kuti milungu ya Hamati ndi Aripadi? Ili kuti milungu ya Sefaravaimu, Hena ndi Ivani? Kodi inapulumutsa Samariya mʼdzanja langa?
35 Taliwala sa mga dios sa kayutaan, aduna bay dios nga niluwas sa iyang yuta gikan sa akong gahom? Unsaon man pagluwas ni Yahweh ang Jerusalem gikan sa akong gahom?”
Kodi ndi milungu iti mwa milungu yonse ya mayiko awa amene anapulumutsa dziko lake mʼdzanja langa? Nanga tsono Yehova adzapulumutsa Yerusalemu mʼdzanja langa motani?”
36 Apan nagpabilin nga hilom ang katawhan ug wala mitubag, kay nagmando ang hari nga, “Ayaw siyag tubaga.”
Koma anthu anakhala chete ndipo sanayankhepo kanthu, chifukwa mfumu inawalamula kuti, “Musayankhe.”
37 Unya si Eliakim nga anak nga lalaki ni Hilkia, nganagdumala sa panimalay; si Shebna nga escriba; ug si Joa nga anak nga lalaki ni Asaf, ang tigsulat, miadto kang Hezekia uban sa gisi nila nga mga bisti, ug gisugilon ngadto kaniya ang mga pulong sa pangulo sa kasundalohan.
Pamenepo anthu atatu aja Eliyakimu, mwana wa Hilikiya amene ankayangʼanira nyumba ya mfumu, Sebina mlembi wa bwalo ndi Yowa mwana wa Asafu, mlembi wa zochitika anapita kwa Hezekiya atangʼamba zovala zawo ndipo anamuwuza Hezekiya zonse zimene anayankhula Rabusake uja.
