2 Hari 14

1 Sa ikaduha ka tuig ni Jehoas nga anak nga lalaki ni Jehoahaz, ang hari sa Israel, si Amazia ang anak nga lalaki ni Joas, nga hari sa Juda, nagsugod sa paghari.

After Jehoash had been ruling Israel for almost two years, Joash’s son Amaziah became the king of Judah.

2 Nagpanuigon siya ug 25 ka tuig sa dihang nagsugod siya sa paghari; naghari siya sa Jerusalem sulod sa 29 ka tuig. Ang ngalan sa iyang inahan mao si Jehoadan, nga taga Jerusalem.

He was 25 years old when he started to rule, and he ruled in Jerusalem for 29 years. His mother was Jehoaddin; she was from Jerusalem.

3 Gihimo niya ang matarong sa mga mata ni Yahweh, apan dili sama kang David nga iyang amahan. Gibuhat niya ang tanan nga nabuhat sa iyang amahan, nga si Joas.

Amaziah did many things that pleased Yahweh, but he did not do as many things that pleased Yahweh as King David had done. He did some of the good things that his father Joash had done.

4 Apan wala gihapon mawala ang anaa sa taas nga mga dapit. Nagpadayon gihapon ang katawhan sa paghalad ug pagsunog sa insenso didto sa taas nga mga dapit.

But, [like his father, ] he did not tear down the places for worshipping Yahweh at pagan shrines. The people continued to burn incense [to honor Yahweh] on those hills [instead of in Jerusalem, the place that Yahweh had appointed].

5 Nahitabo kini nga sa dihang lig-on na ang iyang pagdumala, gipamatay niya ang mga sulugoon nga mipatay sa iyang amahan, nga hari.

As soon as he was completely in control of his kingdom, he caused to be executed the officials who had murdered his father.

6 Apan wala niya patya ang mga anak nga lalaki sa mga mamumuno; hinuon, nagbuhat siya subay sa nahisulat sa balaod, sa Libro ni Moises, sama sa gimando ni Yahweh nga nag-ingon, “Kinahanglan nga dili patyon ang mga amahan tungod sa ilang mga anak, ni kinahanglan nga patyon ang mga anak tungod sa ilang mga ginikanan. Hinuon, ang matag tawo kinahanglan nga patyon tungod sa iyang kaugalingon nga sala.”

But he did not execute their children. He obeyed what was written in the laws that God gave to Moses: “Parents must not be executed for [the crimes/sins committed by] their children, and children must not be executed for [crimes/sins committed by] their parents. People must be executed only for the sins that they themselves [have committed].”

7 Gipamatay niya ang 10, 000 ka mga sundalo sa Edomea didto sa Walog sa Asin; nailog usab niya ang Sela pinaagi sa paggubat ug gitawag kini nga Jokteel, nga maoy gitawag hangtod niining adlawa.

Amaziah’s soldiers killed 10,000 soldiers of the Edom people-group in the Salt Valley [south of the Dead Sea], and they captured Sela [city] and gave it a new name, Joktheel. That is still its name.

8 Unya nagpadala si Amazia ug mga mensahero kang Jehoas ang anak nga lalaki ni Jehoahaz nga anak nga lalaki ni Jehu nga hari sa Israel, nga nag-ingon, “Dali, magkita kita sa usag-usa nawong sa nawong aron sa pagpakiggubat.”

Then Amaziah sent messengers to King Jehoash of Israel, saying “Come here and let’s talk together.”

9 Apan nagpadala pag-balik ug mga mensahero si Jehoas nga hari sa Israel kang Amazia nga hari sa Juda, nga nag-ingon, “Ang sampinit nga anaa sa Lebanon nagpadala ug mensahe ngadto sa sidro sa Lebanon, nga nag-ingon, 'Ihatag ang imong anak nga babaye sa akong anak nga lalaki aron mahimong usa ka asawa,' apan miagi ang ihalas nga mananap sa Lebanon ug gitunobtunoban ang sampinit.

But King Jehoash replied to King Amaziah: “Once a thornbush growing [in the mountains] in Lebanon sent a message to a cedar tree, saying, ‘Give your daughter to my son in order that he may marry her.’ But a wild animal in Lebanon passed by the thornbush and trampled it.

10 Sa pagkatinuod gayod nabuntog mo ang Edomea, ug gibayaw ka sa imong kasingkasing. Ipasigarbo ang imong kadaogan, apan pagpuyo sa imong balay, kay nganong kinahanglan man nga himuon nimong hinungdan ang imong kaugalingon sa kagubot ug pagkalaglag, ikaw ug uban kanimo ang Juda?”

[The meaning of what I am saying is that] your army has defeated the army of Edom, so now you have become very proud. But you should be content with defeating the people of Edom, and allow your soldiers to stay at home. If you cause trouble [by fighting against] us, you will surely [RHQ] cause a disaster to happen to you and to your people.”

11 Apan wala mamati si Amazia. Busa misulong si Jehoas nga hari sa Israel; siya ug si Amazia ang hari sa Juda, nagkita sa usag-usa nawong sa nawong ngadto sa Bet Shemes, nga gipanag-iya sa Juda.

But Amaziah refused to heed Jehoash’s message. So he marched with his army to fight against the Israeli army at Beth-Shemesh [city] in Judah.

12 Nabuntog sa Israel ang Juda, ug ang matag kalalakin-an mikalagiw sa puloy-anan.

The Israeli army defeated the army of Judah, and all the soldiers of Judah fled and ran back home.

13 Gidakop ni Jehoas nga hari sa Israel si Amazia, nga hari sa Juda nga anak nga lalaki ni Jehoas nga anak nga lalaki ni Ahazia, didto sa Bet Shemes. Miadto siya sa Jerusalem ug gilumpag ang paril sa Jerusalem gikan sa Ganghaan sa Efraim ngadto sa Ganghaan sa Eskina, nga 400 ka kubiko ang gilay-on.

Jehoash’s army also captured King Amaziah there, and they also marched to Jerusalem and tore down the wall that was around the city, from the Ephraim Gate to the Corner Gate. That was a section that was about (200 yards/180 meters) long.

14 Gikuha niya ang tanang bulawan, ug plata, ang tanang mga butang nga nakita sa balay ni Yahweh, ug ang mga mahinongdanon nga mga butang sa palasyo sa hari, uban usab ang mga binihag, ug mibalik ngadto sa Samaria.

Jehoash’s soldiers seized all the gold and silver that they found, and all the utensils that were in the temple, and all the valuable things that were in the palace, and took them to Samaria. They also took to Samaria some prisoners whom they had captured.

15 Alang sa uban pang mga butang mahitungod kang Jehoas, ang tanan nga iyang nahimo, sa iyang gahom, ug giunsa niya pagpakig-away kang Amazia nga hari sa Juda, wala ba kini nahisulat sa libro sa mga panghitabo sa mga hari sa Israel?

[If you want to know about] all the other things that Jehoash did when he was king, including when he [and his army] fought against [the army of] King Amaziah of Judah, they are written in the scroll called ‘The History of the Kings of Israel’.

16 Unya mipahulay si Jehoas uban sa iyang mga katigulangan ug gilubong didto sa Samaria uban sa mga hari sa Israel, ug si Jeroboam, nga iyang anak nga lalaki, ang nahimong hari puli kaniya.

Jehoash died [EUP], and he was buried in Samaria, where the other kings of Israel had been buried. Then his son Jeroboam became the king.

17 Si Amazia ang anak nga lalaki ni Jehoas, nga hari sa Juda, nabuhi sa 15 ka tuig human sa kamatayon ni Jehoas nga anak nga lalaki ni Jehoahaz, ang hari sa Israel.

Amaziah, the king of Judah, lived for 15 more years after Jehoash, the king of Israel, died.

18 Alang sa uban pang mga butang mahitungod kang Amazia, wala ba kini nahisulat sa libro sa mga panghitabo sa mga hari sa Juda?

[If you want to know more about] everything else that Amaziah did, it is written [RHQ] in the scroll called ‘The History of the Kings of Judah’.

19 Naglaraw sila ug daotan batok kang Amazia didto sa Jerusalem, ug mikalagiw siya ngadto sa Lakis. Mikalagiw siya ngadto sa Lakis, apan nagpadala sila ug mga kalalakin-an ngadto kaniya paingon sa Lakis aron sa pagpatay kaniya didto.

Some people in Jerusalem plotted against Amaziah, so he fled to Lachish [city]. But they followed him there and killed him.

20 Gidala nila siya balik sakay sa mga kabayo, ug gilubong siya uban sa iyang mga katigulangan ngadto sa siyudad ni David.

They took his corpse back to Jerusalem and buried it where his ancestors had been buried, in [the part of Jerusalem called] ‘The City of David’.

21 Gikuha sa tanang katawhan sa Juda si Azaria, nga nagpanuigon ug 16, ug gihimo siya nga hari puli sa iyang amahan nga si Amazia.

Then all the people of Judah appointed Amaziah’s son Uzziah, when he was 16 years old, to be their king

22 Si Azaria ang mitukod pagbalik sa Elat ug gibalik kini ngadto sa Juda, human mipahulay si Haring Amazia uban sa iyang mga katigulangan.

After his father died, Uzziah’s workers captured Elath [city], and it came under the control of Judah again.

23 Sa ikanapulo ug lima ka tuig ni Amazia nga anak nga lalaki ni Jehoas nga hari sa Juda, si Jeroboam nga anak nga lalaki ni Jehoas nga hari sa Israel misugod sa paghari sa Samaria; naghari siya sulod sa 41 ka tuig.

When Amaziah had been ruling Judah for almost 15 years, Jeroboam became the king of Israel. He ruled in Samaria [city] for 41 years.

24 Gihimo niya ang daotan sa panan-aw ni Yahweh. Wala siya mibiya gikan sa bisan unsa nga mga sala ni Jeroboam nga anak nga lalaki ni Nebat, nga maoy hinungdan sa pagpakasala sa Israel.

He did many things that Yahweh considered to be evil. He did not stop committing the same kind of sins that Jeroboam, the son of Nebat, committed, sins which led the Israeli people to sin also.

25 Gibalik niya ang utlanan sa Israel gikan sa Lebo Hamat ngadto sa Dagat sa Araba, nga nagsunod sa mga mando sa pulong ni Yahweh, ang Dios sa Israel, nga iyang gisulti pinaagi sa iyang alagad nga si Jona nga anak nga lalaki ni Amitai, ang propeta, nga gikan sa Gat Hefer.

His soldiers conquered again some of the territory that had previously belonged to Israel, from Hamath [city] in the north to the Dead Sea in the south. That is what Yahweh, the God whom the Israelis worshiped, promised the prophet Jonah, the son of Amittai, from Gath-Hepher [town], would happen.

26 Kay nakita ni Yahweh ang pag-antos sa Israel, nga nagkalisod pag-ayo ang matag-usa, ulipon man o gawasnon, ug walay manluluwas alang sa Israel.

That happened because Yahweh saw that [the Israelis’ enemies were causing] the Israelis [to] suffer very much. And there was absolutely no one [IDM] who would help them.

27 Busa miingon si Yahweh nga dili ko bulingan ang ngalan sa Israel ilalom sa langit; hinuon, luwason niya sila pinaagi sa mga kamot ni Jeroboam ang anak nga lalaki ni Jehoas.

But Yahweh said that he would not destroy Israel completely, so he enabled King Jeroboam to rescue them.

28 sa uban pang mga butang mahitungod kang kang Jeroboam, ang tanan nga iyang nabuhat, ang iyang gahom, ug giunsa niya pagpakiggubat ug pagbawi sa Damasco ug sa Hamat, nga gipanag-iyahan sa Juda, alang sa Israel, wala ba kini mahisulat sa libro sa mga panghitabo sa mga hari sa Israel?

[If you want to know more about] everything else that Jeroboam did, [about] his fighting courageously in battles, and [about] his [enabling the Israelis to] capture again Damascus and Hamath [cities], they are written [RHQ] in the scroll called ‘The History of the Kings of Israel’.

29 Mipahulay si Jeroboam uban sa iyang mga katigulangan, uban sa mga hari sa Israel, ug si Zacarias nga iyang anak nga lalaki ang nahimong hari puli kaniya.

Jeroboam died [EUP], [and was buried] where the other kings of Israel [were buried], and his son Zechariah became the king.