2 Cronicas 9
1 Sa dihang nakadungog ang rayna sa Sheba mahitungod sa pagkainila ni Solomon, miadto siya sa Jerusalem aron sulayan siya pinaagi sa lisod nga mga pangutana. Miabot siya uban sa dakong panon sa iyang ginsakopan, uban sa mga kamelyo nga gikargahan ug mga pahumot, daghang mga bulawan, ug daghang bililhon nga mga bato. Sa dihang miabot na siya ngadto kang Solomon, gisultihan niya siya sa tanan nga anaa sa iyang kasingkasing.
Now when the queen of Sheba heard about the fame of Solomon, she came to test him with difficult questions. She arrived in Jerusalem with a very large caravan—with camels bearing spices, gold in abundance, and precious stones. So she came to Solomon and spoke with him about all that was on her mind.
2 Gitubag ni Solomon ang tanan niyang mga pangutana; walay lisod alang kang Solomon; walay pangutana nga wala niya natubag.
And Solomon answered all her questions; nothing was too difficult for him to explain.
3 Sa dihang nakita sa rayna sa Sheba ang kaalam ni Solomon ug ang palasyo nga gitukod niya,
When the queen of Sheba saw the wisdom of Solomon, the palace he had built,
4 ang pagkaon nga anaa sa iyang lamesa, ang paglingkod sa iyang mga sulugoon, ang buhat sa iyang mga sulugoon ug ang ilang mga bisti, ang mga tigdala usab niya ug kopa ug ang ilang bisti, ug ang paagi sa iyang paghalad ug halad sinunog diha sa balay ni Yahweh, wala nay espiritu diha kaniya.
the food at his table, the seating of his servants, the service and attire of his attendants and cupbearers, and the burnt offerings he presented at the house of the LORD, it took her breath away.
5 Miingon siya ngadto sa hari, “Tinuod gayod, ang balita nga akong nadungog didto sa akong kaugalingong yuta mahitungod sa imong mga pulong ug sa imong kaalam.
She said to the king, “The report I heard in my own country about your words and wisdom is true.
6 Wala ako mituo sa akong nadungog hangtod nga miabot ako dinhi, ug karon nakita kini sa akong mga mata. Wala masugilon kanako ang katunga sa imong kaalam ug bahandi! Nalabwan nimo ang pagkainila nga nadungog nako.
But I did not believe the reports until I came and saw with my own eyes. Indeed, not half of the greatness of your wisdom was told to me. You have far exceeded the report I heard.
7 Pagkabulahan sa imong katawhan, ug pagkabulahan sa imong mga sulugoon nga kanunay nagatindog sa imong atubangan, tungod kay madungog nila ang imong kaalam.
How blessed are your men! How blessed are these servants of yours who stand continually before you and hear your wisdom!
8 Dalaygon si Yahweh nga imong Dios, nga nagakalipay diha kanimo, nga nagbutang kanimo diha sa iyang trono, nga mahimong hari alang kang Yahweh nga imong Dios. Tungod kay gihigugma sa imong Dios ang Israel, aron mapahimutang sila hangtod sa kahangtoran, gihimo ka niya nga hari ngadto kanila, aron buhaton nimo ang hustisya ug pagkamatarong!”
Blessed be the LORD your God, who has delighted in you to set you on His throne to be king for the LORD your God. Because your God loved Israel enough to establish them forever, He has made you king over them to carry out justice and righteousness.”
9 Gihatagan niya ang hari ug 120 ka talent nga bulawan ug daghang pahumot ug mga bililhong bato. Wala nay sama niini kadaghan nga mga pahumot nga gihatag sa rayna sa Sheba ngadto kang Haring Solomon nga nahatag kaniya pag-usab.
Then she gave the king 120 talents of gold, a great quantity of spices, and precious stones. There had never been such spices as those the queen of Sheba gave to King Solomon.
10 Ang mga sulugoon ni Hiram ug ang mga sulugoon ni Solomon, nga nagdala ug mga bulawan gikan sa Ofir, nagdala usab ug mga kahoy nga algum ug bililhong mga bato.
(The servants of Hiram and of Solomon who brought gold from Ophir also brought algum wood and precious stones.
11 Gamit ang kahoy nga algum, naghimo ang hari ug mga hagdanan alang sa balay ni Yahweh ug alang sa iyang balay, ug mga alpa ug mga lira usab alang sa mga manunugtog. Walay kahoy nga makita sama niini kaniadto sa yuta sa Juda.
The king made the algum wood into steps for the house of the LORD and for the king’s palace, and into lyres and harps for the singers. Never before had anything like them been seen in the land of Judah.)
12 Gihatag ni haring Solomon ngadto sa rayna sa Sheba ang tanang butang nga iyang gitinguha, bisan unsa nga gipangayo niya, dugang pa niana nga gidala niya ngadto sa hari. Busa mibiya siya ug mipauli sa iyang kaugalingong yuta, siya ug ang iyang mga sulugoon.
King Solomon gave the queen of Sheba all she desired—whatever she asked—far more than she had brought the king. Then she left and returned to her own country, along with her servants.
13 Karon ang kabug-aton sa mga bulawan nga ginahatag kang Solomon sa usa ka tuig mokabat ug 666 ka talent nga bulawan,
The weight of gold that came to Solomon each year was 666 talents,
14 wala pay labot ang bulawan nga gidala sa mga tigbaylo ug mga tigpatigayon. Nagdala usab ug mga bulawan ug mga plata ngadto kang Solomon ang tanang mga hari sa Arabia ug ang mga gobernador sa nasod.
not including the revenue from the merchants and traders. And all the Arabian kings and governors of the land also brought gold and silver to Solomon.
15 Naghimo si haring Solomon ug 200 ka mga dagkong taming nga bulawan gikan sa gidukdok nga bulawan. 600 ka shekel nga bulawan ang nagamit sa matag usa niini.
King Solomon made two hundred large shields of hammered gold; six hundred shekels of hammered gold went into each shield.
16 Nagbuhat usab siya ug 300 ka mga taming gikan sa gidukdok nga bulawan. Tulo ka mina nga bulawan ang nagamit sa matag taming; gibutang kini sa hari ngadto sa Palasyo sa Kalasangan sa Lebanon.
He also made three hundred small shields of hammered gold; three hundred shekels of gold went into each shield. And the king put them in the House of the Forest of Lebanon.
17 Unya naghimo ang hari ug bantogang trono gamit ang tango ug gisapawan kini ug lunsay nga bulawan.
Additionally, the king made a great throne of ivory and overlaid it with pure gold.
18 Adunay unom ka ang-ang sa hagdanan padulong sa trono, ug adunay lingin sa luyo nga bahin sa ibabaw sa trono. Adunay patonganan ug kamot sa matagkilid sa lingkoranan, ug duha ka mga liyon nga nagtindog sa kilid sa patonganan ug kamot.
The throne had six steps, and a footstool of gold was attached to it. There were armrests on both sides of the seat, with a lion standing beside each armrest.
19 Napulo ug duha ka mga liyon ang nagtindog sa mga ang-ang sa hagdanan, nag-atbangay kini sa matag usa sa unom ka ang-ang sa hagdanan. Walay trono nga sama niini sa bisan asa nga gingharian.
Twelve lions stood on the six steps, one at either end of each step. Nothing like this had ever been made for any kingdom.
20 Bulawan ang tanang kopa ni Haring Solomon, ug lunsay nga bulawan ang tanang kopa didto sa Balay sa Kalasangan sa Lebanon. Walay plata tungod kay giila nga dili bililhon ang plata sa mga adlaw ni Solomon.
All King Solomon’s drinking cups were gold, and all the utensils of the House of the Forest of Lebanon were pure gold. There was no silver, because it was accounted as nothing in the days of Solomon.
21 Adunay mga barko ang hari diha sa dagat, uban sa mga barko ni Hiram. Makausa sa tulo ka tuig kargahan ang mga barko ug mga bulawan, mga plata, ug mga tango, ug lakip na usab ang mga aliwas ug mga unggoy.
For the king had the ships of Tarshish that went with Hiram’s servants, and once every three years the ships of Tarshish would arrive bearing gold, silver, ivory, apes, and peacocks.
22 Busa milabaw si Haring Solomon sa tanang mga hari sa kalibotan diha sa bahandi ug kaalam.
So King Solomon surpassed all the kings of the earth in riches and wisdom.
23 Nangita ang tibuok kalibotan sa presensya ni Solomon aron maminaw sa iyang kaalam, nga gibutang sa Dios sa iyang kasingkasing.
All the kings of the earth sought an audience with Solomon to hear the wisdom that God had put in his heart.
24 Kadtong miduaw nagdala ug mga gasa, mga panaksan nga plata ug bulawan, mga bisti, hinagiban, ug mga pahumot, lakip na usab ang mga kabayo ug mga mula, sa matag tuig.
Year after year, each visitor would bring his tribute: articles of silver and gold, clothing, weapons, spices, horses, and mules.
25 Adunay 4, 000 ka mga kuwadra si Solomon alang sa iyang mga kabayo ug mga karwahe, ug 12, 000 ka mga tigkabayo, nga gipahiluna niya sa siyudad sa mga karwahe ug uban kaniya didto sa Jerusalem.
Solomon had 4,000 stalls for horses and chariots, and 12,000 horses, which he stationed in the chariot cities and also with him in Jerusalem.
26 Nagdumala siya sa tanang mga hari gikan sa Suba sa Eufrates paingon sa yuta sa mga Filistihanon, ug ngadto sa utlanan sa Ehipto.
He reigned over all the kings from the Euphrates to the land of the Philistines, as far as the border of Egypt.
27 Adunay mga plata ang hari didto sa Jerusalem, sama kadaghan sa mga bato diha sa yuta. Gipadaghan niya ang kahoy nga sedro sama sa mga kahoy nga sikomoro sa kapatagan.
The king made silver as common in Jerusalem as stones, and cedar as abundant as sycamore in the foothills.
28 Nagdala sila ug mga kabayo alang kang Solomon gikan sa Ehipto ug gikan sa tanang kayutaan.
Solomon’s horses were imported from Egypt and from all the lands.
29 Alang sa ubang mga butang mahitungod kang Solomon, sa sinugdanan ug sa kataposan, wala ba kini nahisulat sa Kasaysayan ni Natan nga Propeta, sa Panagna ni Ahia nga taga-Shilo, ug sa Mga Panan-awon ni Ido ang Tigpanagna mahitungod kang Jeroboam nga anak nga lalaki ni Nebat?
As for the rest of the acts of Solomon, from beginning to end, are they not written in the Records of Nathan the Prophet, in the Prophecy of Ahijah the Shilonite, and in the Visions of Iddo the Seer concerning Jeroboam son of Nebat?
30 Naghari si Solomon sa Jerusalem sa tibuok Israel sulod sa 40 ka tuig.
Solomon reigned in Jerusalem over all Israel forty years.
31 Mipahulay siya uban sa iyang mga katigulangan ug gilubong siya sa katawhan didto sa siyudad sa iyang amahan nga si David. Nahimong hari si Rehoboam, ang iyang anak nga lalaki, puli sa iyang dapit.
And Solomon rested with his fathers and was buried in the city of his father David. And his son Rehoboam reigned in his place.
