1 Hari 8

1 Unya gitigom ni Solomon sa iyang atubangan ang mga kadagkoan sa Israel, ang tanang mga pangulo sa matag tribo, ang mga pangulo sa tagsatagsa ka mga banay sa katawhan sa Israel, didto sa Jerusalem, aron dad-on ang arka sa kasabotan ni Yahweh gikan sa siyudad ni David nga mao ang Zion.

Then Solomon assembled the elders of Israel with all the heads of the tribes, the princes of the fathers’ households of the children of Israel, to King Solomon in Jerusalem, to bring up the ark of the LORD’s covenant out of David’s city, which is Zion.

2 Nagtigom ang tibuok katawhan sa Israel didto sa atubangan ni Haring Solomon atol sa kasaulogan, sa bulan sa Etanim nga mao ang ikapitong bulan.

All the men of Israel assembled themselves to King Solomon at the feast in the month Ethanim, which is the seventh month.

3 Miabot ang mga kadagkoan ug ang mga pari nga nagdayong sa arka sa kasabotan.

All the elders of Israel came, and the priests picked up the ark.

4 Gidala nila ang arka sa kasabotan ni Yahweh, ang tolda nga tagboanan, ug ang tanan nga mga balaang kasangkapan nga anaa sulod sa tolda. Gidala kining mga butanga sa mga pari ug sa mga levita.

They brought up the LORD’s ark, the Tent of Meeting, and all the holy vessels that were in the Tent. The priests and the Levites brought these up.

5 Si Haring Solomon ug ang tibuok katilingban sa Israel nagtigom duol sa arka sa kasabotan, nga naghalad sa dili maihap nga mga karnero ug mga torong baka.

King Solomon and all the congregation of Israel, who were assembled to him, were with him before the ark, sacrificing sheep and cattle that could not be counted or numbered for multitude.

6 Gidayongan sa mga pari ang arka sa kasabotan ni Yahweh didtong dapita, ngadto sa kinasulorang lawak sa templo, sa labing balaang dapit, ilalom sa mga pako sa kerubin.

The priests brought in the ark of the LORD’s covenant to its place, into the inner sanctuary of the house, to the most holy place, even under the cherubim’s wings.

7 Kay gibukhad sa kerubin ang ilang mga pako sa dapit sa arka sa kasabotan, ug gipandongan nila ang arka sa kasabotan ug ang mga dayonganan niini.

For the cherubim spread their wings out over the place of the ark, and the cherubim covered the ark and its poles above.

8 Tag-as kaayo ang mga dayonganan nga makita ang tumoy niini ngadto sa gawas sa pultahan sa labing balaang lawak, apan dili nila kini makita didto sa gawas. Atua kini didto hangtod niining adlawa.

The poles were so long that the ends of the poles were seen from the holy place before the inner sanctuary, but they were not seen outside. They are there to this day.

9 Walay laing sulod sa arka sa kasabotan gawas lamang sa duha ka papan nga bato nga gibutang ni Moises didto sa Horeb, sa pagbuhat ni Yahweh sa kasabotan tali sa katawhan sa Israel sa dihang migawas sila gikan sa yuta sa Ehipto.

There was nothing in the ark except the two stone tablets which Moses put there at Horeb, when the LORD made a covenant with the children of Israel, when they came out of the land of Egypt.

10 Nahitabo kini nga sa paggawas sa mga pari gikan sa balaang dapit, gilukop sa panganod ang templo ni Yahweh.

It came to pass, when the priests had come out of the holy place, that the cloud filled the LORD’s house,

11 Dili na makapadayon pa sa pag-alagad ang mga pari tungod sa panganod, kay napuno sa himaya ni Yahweh ang templo.

so that the priests could not stand to minister by reason of the cloud; for the LORD’s glory filled the LORD’s house.

12 Unya miingon si Solomon, “Miingon si Yahweh nga mopuyo siya sa bagang kangitngit,

Then Solomon said, “The LORD has said that he would dwell in the thick darkness.

13 Apan gitukod ko alang kanimo ang halangdong pinuy-anan, usa ka dapit nga kapuy-an mo hangtod sa kahangtoran.”

I have surely built you a house of habitation, a place for you to dwell in forever.”

14 Unya miatubang ang hari ug gipanalanginan ang tibuok katilingban sa Israel, samtang nanindog pa sila.

The king turned his face around and blessed all the assembly of Israel; and all the assembly of Israel stood.

15 Miingon siya, “Dalayegon si Yahweh ang Dios sa Israel, nga nakigsulti sa akong amahan nga si David, ug gituman kini pinaagi sa iyang kaugalingong mga kamot, nga nag-ingon,

He said, “Blessed is the LORD, the God of Israel, who spoke with his mouth to David your father, and has with his hand fulfilled it, saying,

16 'Sukad sa adlaw sa akong pagpagawas sa akong katawhan sa Israel gikan sa Ehipto, wala ako magpili ug siyudad gikan sa tanang tribo sa Israel nga katukoran ug usa ka templo, aron maatua didto ang akong ngalan. Apan, gipili ko si David nga maoy maghari sa akong katawhan sa Israel.'

‘Since the day that I brought my people Israel out of Egypt, I chose no city out of all the tribes of Israel to build a house, that my name might be there; but I chose David to be over my people Israel.’

17 Karon mao kini ang tinguha sa kasingkasing sa akong amahan nga David nga motukod ug usa ka templo alang sa ngalan ni Yahweh, ang Dios sa Israel.

“Now it was in the heart of David my father to build a house for the name of the LORD, the God of Israel.

18 Apan miingon si Yahweh sa akong amahan nga si David, 'Tungod kay diha sa imong kasingkasing ang pagtukod ug usa ka templo alang sa akong ngalan, maayo nga gibuhat mo kini sulod sa imong kasingkasing.

But the LORD said to David my father, ‘Whereas it was in your heart to build a house for my name, you did well that it was in your heart.

19 Bisan pa niini dili ikaw mao ang magtukod sa templo; kondili ang imong anak nga lalaki nga mahimugso gikan gayod kanimo, siya mao ang motukod sa templo alang sa akong ngalan.'

Nevertheless, you shall not build the house; but your son who shall come out of your body, he shall build the house for my name.’

20 Gituman ni Yahweh ang mga pulong nga iyang gisulti, kay gituboy ako diha sa dapit sa akong amahan nga si David, ug nagalingkod ako sa trono sa Israel, ingon sa gisaad ni Yahweh. Gitukod ko ang templo alang sa ngalan ni Yahweh, ang Dios sa Israel.

The LORD has established his word that he spoke; for I have risen up in the place of David my father, and I sit on the throne of Israel, as the LORD promised, and have built the house for the name of the LORD, the God of Israel.

21 Gibuhat ko didto ang usa ka dapit alang sa arka sa kasabotan, nga mao ang gisaad ni Yahweh, nga gihimo niya uban sa atong mga amahan sa dihang gipagawas niya sila gikan yuta sa Ehipto.”

There I have set a place for the ark, in which is the LORD’s covenant, which he made with our fathers when he brought them out of the land of Egypt.”

22 Mibarog si Solomon atubangan sa halaran ni Yahweh, atubangan sa tibuok katilingban sa Israel, ug gibayaw ang iyang mga kamot ngadto sa langit.

Solomon stood before the LORD’s altar in the presence of all the assembly of Israel, and spread out his hands towards heaven;

23 Miingon siya “O Yahweh, ang Dios sa Israel, wala gayoy Dios nga sama kanimo diha sa ibabaw sa kalangitan o dinhi sa ilalom sa yuta, nga nagtuman sa iyang matinud-anong kasabotan uban sa mga sulugoon nga naglakaw diha sa imong atubangan sa ilang bug-os nga kasingkasing;

and he said, “LORD, the God of Israel, there is no God like you, in heaven above, or on earth beneath; who keeps covenant and loving kindness with your servants who walk before you with all their heart;

24 ikaw nga nagtuman sa imong gisaad ngadto sa imong sulogoon nga si David nga akong amahan. Oo, gisulti mo kini ug gituman pinaagi sa imong kamot, hangtod karong adlawa.

who has kept with your servant David my father that which you promised him. Yes, you spoke with your mouth, and have fulfilled it with your hand, as it is today.

25 Busa karon, O Yahweh, ang Dios sa Israel, tumana ang imong gipanaad sa imong sulugoon nga si David nga akong amahan, sa pagsulti mo nga, 'Dili ka makabsan ug tawo diha sa imong panan-aw nga molingkod sa trono sa Israel, kung magmatinumanon lamang kanako ang imong kaliwatan, ingon sa imong pagtuman kanako.'

Now therefore, may LORD, the God of Israel, keep with your servant David my father that which you have promised him, saying, ‘There shall not fail from you a man in my sight to sit on the throne of Israel, if only your children take heed to their way, to walk before me as you have walked before me.’

26 Busa karon, O Dios sa Israel, nag-ampo ako nga matinuod ang saad nga imong gibuhat sa imong sulugoon nga si David nga akong amahan.

“Now therefore, God of Israel, please let your word be verified, which you spoke to your servant David my father.

27 Apan magpuyo ba gayod ang Dios dinhi sa yuta? Lantawa, bisan ang tibuok kawanangan dili man gani igo alang kanimo - unsa na lamang kaha kining akong gipatukod nga templo alang kanimo.

But will God in very deed dwell on the earth? Behold, heaven and the heaven of heavens can’t contain you; how much less this house that I have built!

28 Apan tagda intawon kining pangaliyupo sa imong sulugoon ug ang iyang mga paghangyo, O Yahweh nga akong Dios; patalinghogi ang mga pagpangaliyupo ug mga pag-ampo nga gibungat sa imong sulugoon nganha kanimo karong adlawa.

Yet have respect for the prayer of your servant and for his supplication, LORD my God, to listen to the cry and to the prayer which your servant prays before you today;

29 Bantayan unta sa imong mga mata kini nga templo adlaw ug gabii, nganhi sa dapit nga imong gisulti, “Ang akong ngalan ug ang akong presensiya maanaa didto - aron patalinghogan ang mga pag-ampo nga ibungat sa imong mga sulugoon niining dapita.

that your eyes may be open towards this house night and day, even towards the place of which you have said, ‘My name shall be there;’ to listen to the prayer which your servant prays towards this place.

30 Busa patalinghogi ang pangaliyupo sa imong sulugoon ug sa imong katawhan sa Israel sa dihang mag-ampo kami niining dapita. Oo, patalinghogi gikan sa imong pinuy-anan nga mao ang kalangitan; ug sa dihang mopatalinghog ka, pagpasaylo.

Listen to the supplication of your servant, and of your people Israel, when they pray towards this place. Yes, hear in heaven, your dwelling place; and when you hear, forgive.

31 Kung may usa ka tawo nga makasala batok sa iyang isigkatawo, ug kung moanhi siya ug manumpa atubangan sa imong halaran nga ania niining balaya,

“If a man sins against his neighbour, and an oath is laid on him to cause him to swear, and he comes and swears before your altar in this house,

32 nan mamati ka diha sa kalangitan ug buhata; hukmi ang imong mga sulugoon, siloti ang sad-an, ug ipadangat ang iyang binuhatan diha sa iyang kaugalingong ulo. Ug pakamatarunga ang walay sala, pinasikad sa iyang ganti alang sa iyang pagkamatarong.

then hear in heaven, and act, and judge your servants, condemning the wicked, to bring his way on his own head, and justifying the righteous, to give him according to his righteousness.

33 Sa dihang mapukan sa ilang mga kaaway ang imong katawhan sa Israel tungod kay nakasala sila batok kanimo, kung mobalik sila pag-usab kanimo, magasugid sa imong ngalan, magaampo, ug magpakilooy sa kapasayloan gikan kanimo niini nga templo -

“When your people Israel are struck down before the enemy because they have sinned against you, if they turn again to you and confess your name, and pray and make supplication to you in this house,

34 nan mamati ka diha sa kalangitan ug pasayloa ang sala sa imong katawhan sa Israel; dad-a sila pagbalik sa yuta nga imong gihatag sa ilang mga katigulangan.

then hear in heaven, and forgive the sin of your people Israel, and bring them again to the land which you gave to their fathers.

35 Sa dihang matakpan ang kalangitan ug walay ulan tungod kay nakasala batok kanimo ang katawhan - kung mag-ampo sila niining dapita, magasugid sa imong ngalan, ug mosalikway sa ilang mga sala sa dihang gisakit mo sila -

“When the sky is shut up and there is no rain because they have sinned against you, if they pray towards this place and confess your name, and turn from their sin when you afflict them,

36 nan mamati ka diha sa kalangitan ug pasayloa ang sala sa imong mga sulugoon ug sa imong katawhan sa Israel, sa dihang tudloan mo sila sa maayong mga pamaagi nga angay nilang pagalaktan. Paulani ang imong yuta, nga imong gihatag sa imong katawhan ingon nga panulondon.

then hear in heaven, and forgive the sin of your servants, and of your people Israel, when you teach them the good way in which they should walk; and send rain on your land which you have given to your people for an inheritance.

37 Kung pananglitan adunay kagutom sa yuta, o kung adunay kamatay, pagpangalaya o sakit sa mga tanom, mga dulon o mga ulod, o kung sulongon sa kaaway ang mga ganghaan sa siyudad sa ilang yuta, o kung may kamatay o balatian -

“If there is famine in the land, if there is pestilence, if there is blight, mildew, locust or caterpillar; if their enemy besieges them in the land of their cities, whatever plague, whatever sickness there is,

38 unya kung pananglitan buhaton ang mga pag-ampo ug pangamuyo pinaagi sa usa ka tawo o sa imong katawhan sa Israel - nga nasayod sa sala diha sa iyang kasingkasing, nga magabayaw sa ilang mga kamot dinhi niini nga templo.

whatever prayer and supplication is made by any man, or by all your people Israel, who shall each know the plague of his own heart, and spread out his hands towards this house,

39 Nan mamati ka diha sa langit, ang dapit nga imong gipuy-an, unya pasayloa sila ug pagpamuhat, ug gantihi ang matag tawo alang sa iyang tanan nga nabuhat; nasayod ka sa iyang kasingkasing, tungod kay ikaw lamang gayod ang nasayod sa kasingkasing sa tibuok katawhan.

then hear in heaven, your dwelling place, and forgive, and act, and give to every man according to all his ways, whose heart you know (for you, even you only, know the hearts of all the children of men);

40 Buhata kini aron mahadlok sila kanimo sa tanang mga adlaw sa ilang pagpuyo sa yuta nga imong gihatag sa among mga katigulangan.

that they may fear you all the days that they live in the land which you gave to our fathers.

41 Dugang pa niana, mahitungod sa mga langyaw nga walay apil sa imong katawhan sa Israel: sa dihang moabot siya gikan sa layong dapit tungod sa imong ngalan -

“Moreover, concerning the foreigner, who is not of your people Israel, when he comes out of a far country for your name’s sake

42 kay nadungog nila ang imong bantogang ngalan, ang imong gamhanang kamot, ug ang imong binayaw nga mga bukton - kung moanhi siya ug mag-ampo dinhi niining temploha,

(for they shall hear of your great name and of your mighty hand and of your outstretched arm), when he comes and prays towards this house,

43 nan palihog mamati ka diha sa langit, ang dapit nga imong gipuy-an, ug buhata ang bisan unsang gipangayo sa langyaw diha kanimo. Buhata kini aron ang tanang pundok sa katawhan sa kalibotan makaila sa imong ngalan ug mahadlok kanimo, ingon sa gibuhat mo sa imong katawhan sa Israel. Buhata kini aron nga masayod sila nga kining balaya nga akong gitukod gitawag pinaagi sa imong ngalan.

hear in heaven, your dwelling place, and do according to all that the foreigner calls to you for; that all the peoples of the earth may know your name, to fear you, as do your people Israel, and that they may know that this house which I have built is called by your name.

44 Pananglitan kung ang imong katawhan moadto sa panggubatan batok sa ilang kaaway, sumala sa bisan unsang paagi nga palakwon mo sila, ug pananglitan kung mag-ampo sila kanimo, O Yahweh, ngadto sa siyudad nga imong gipili, ug ngadto sa templo nga akong gitukod alang sa imong ngalan.

“If your people go out to battle against their enemy, by whatever way you shall send them, and they pray to the LORD towards the city which you have chosen, and towards the house which I have built for your name,

45 Nan mamati ka sa ilang mga pag-ampo diha sa kalangitan, sa ilang mga pangamuyo, ug tabangi sila.

then hear in heaven their prayer and their supplication, and maintain their cause.

46 Pananglitan kung makasala sila batok kanimo, sanglit wala man gayoy dili makasala, ug kung masuko ka kanila ug magtugyan kanila ngadto sa kaaway, aron bihagon sila sa ilang kaaway ngadto sa ilang yuta, bisan pa man kung halayo kini o anaa sa duol.

If they sin against you (for there is no man who doesn’t sin), and you are angry with them and deliver them to the enemy, so that they carry them away captive to the land of the enemy, far off or near;

47 Unya kung pananglitan makaamgo sila nianang yutaa kung asa sila mga binihag, ug kung maghinulsol sila ug magpakilooy kanimo gikan sa yuta sa mga nagbihag kanila. Kung mosulti sila, 'Nagmasupilon kami ug nakasala. Nagkinabuhi kami diha sa kadaotan.'

yet if they repent in the land where they are carried captive, and turn again, and make supplication to you in the land of those who carried them captive, saying, ‘We have sinned and have done perversely; we have dealt wickedly,’

48 Pananglitan kung mobalik sila kanimo uban sa ilang bug-os nga kasingkasing ug sa ilang bug-os nga kalag sa yuta sa ilang mga kaaway nga nagbihag kanila, ug kung mag-ampo sila kanimo niining yutaa nga gihatag mo sa ilang mga katigulangan, ug nganhi sa siyudad nga imong gipilli, ug nganhi sa templo nga gitukod ko alang sa imong ngalan.

if they return to you with all their heart and with all their soul in the land of their enemies who carried them captive, and pray to you towards their land which you gave to their fathers, the city which you have chosen and the house which I have built for your name,

49 Nan mamati ka sa ilang mga pag-ampo, sa ilang mga pangamuyo diha sa kalangitan ang dapit nga imong gipuy-an, ug tabangi sila.

then hear their prayer and their supplication in heaven, your dwelling place, and maintain their cause;

50 Pasayloa ang imong katawhan nga nakasala batok kanimo, ug ang ilang tanang mga kalapasan batok sa imong mga sugo. Kaloy-i sila atubangan sa ilang mga kaaway nga nagbihag kanila, aron nga ang ilang mga kaaway malooy usab sa imong katawhan.

and forgive your people who have sinned against you, and all their transgressions in which they have transgressed against you; and give them compassion before those who carried them captive, that they may have compassion on them

51 Sila mao ang imong piniling katawhan nga imong giluwas gikan sa Ehipto nga daw gikan sa kinataliwad-an sa hudno kung asa gitunaw ang puthaw.

(for they are your people and your inheritance, which you brought out of Egypt, from the middle of the iron furnace);

52 Nag-ampo ako nga makita sa imong mga mata ang mga pangamuyo sa imong sulugoon ug sa imong katawhan sa Israel, aron patalinghogan mo sila kung mosangpit sila kanimo.

that your eyes may be open to the supplication of your servant and to the supplication of your people Israel, to listen to them whenever they cry to you.

53 Kay gipili mo sila taliwala sa tanang katawhan sa kalibotan aron mahimo mong katawhan ug midawat sa imong mga saad, sumala sa imong gisulti pinaagi kang Moises nga imong sulugoon, sa pagpalingkawas mo sa among mga katigulangan gikan sa Ehipto, O Yahweh nga among Ginoo.”

For you separated them from amongst all the peoples of the earth to be your inheritance, as you spoke by Moses your servant, when you brought our fathers out of Egypt, Lord GOD.”

54 Busa sa natapos na si Solomon sa pag-ampo niining tanang mga pag-ampo ug pangamuyo ngadto kang Yahweh, mibarog siya atubangan sa halaran ni Yahweh, gikan sa pagluhod nga binayaw ang iyang mga kamot ngadto sa kalangitan.

It was so, that when Solomon had finished praying all this prayer and supplication to the LORD, he arose from before the LORD’s altar, from kneeling on his knees with his hands spread out towards heaven.

55 Mibarog siya ug gipanalanginan ang tibuok katilingban sa Israel sa makusog nga tingog nga nag-ingon,

He stood and blessed all the assembly of Israel with a loud voice, saying,

56 “Hinaot nga dayegon si Yahweh, nga naghatag ug kapahulayan sa iyang katawhan sa Israel, nga nagtuman sa tanan niyang mga saad. Wala gayoy napakyas sa maayong mga saad ni Yahweh nga iyang gibuhat uban kang Moises nga iyang sulugoon.

“Blessed be the LORD, who has given rest to his people Israel, according to all that he promised. There has not failed one word of all his good promise, which he promised by Moses his servant.

57 Hinaot nga mag-uban kanato si Yahweh nga atong Dios, ingon nga nag-uban siya sa atong mga katigulangan. Hinaot nga dili gayod kita niya biyaan o isalikway,

May the LORD our God be with us as he was with our fathers. Let him not leave us or forsake us,

58 nga ipahiuyon gayod niya ang atong mga kasingkasing ngadto kaniya, aron magkinabuhi diha sa iyang mga pamaagi ug magtuman sa iyang mga sugo ug sa iyang mga lagda ug sa iyang mga balaod, nga iyang gisugo sa atong mga amahan.

that he may incline our hearts to him, to walk in all his ways, and to keep his commandments, his statutes, and his ordinances, which he commanded our fathers.

59 Ug hinaot unta nga kadtong mga pulong nga akong gisulti, pinaagi sa akong pagpangamuyo atubangan ni Yahweh, mahiduol kang Yahweh nga atong Dios adlaw ug gabii, aron matabangan niya ang iyang sulugoon ug ang iyang katawhan sa Israel, sumala sa gikinahanglan sa matag adlaw;

Let these my words, with which I have made supplication before the LORD, be near to the LORD our God day and night, that he may maintain the cause of his servant and the cause of his people Israel, as every day requires;

60 nga ang tanang katawhan sa kalibotan masayod nga si Yahweh, mao gayod ang Dios, ug wala na gayoy laing Dios!

that all the peoples of the earth may know that the LORD himself is God. There is no one else.

61 Busa hingpita ang inyong kasingkasing ngadto kang Yahweh nga atong Dios, ug magsubay diha sa iyang mga balaod ug magtuman sa iyang mga sugo, hangtod niining adlawa.”

“Let your heart therefore be perfect with the LORD our God, to walk in his statutes, and to keep his commandments, as it is today.”

62 Busa ang hari ug ang tibuok Israel nga atua uban kaniya naghalad sa mga halad ngadto kang Yahweh.

The king, and all Israel with him, offered sacrifice before the LORD.

63 Naghalad si Solomon sa usa ka halad sa panaghiusa nga iyang gibuhat alang kang Yahweh: 22, 000 ka torong baka ug 120, 000 ka mga karnero. Busa gihalad sa hari ug sa tibuok katawhan sa Israel ang templo ni Yahweh.

Solomon offered for the sacrifice of peace offerings, which he offered to the LORD, twenty two thousand head of cattle and one hundred and twenty thousand sheep. So the king and all the children of Israel dedicated the LORD’s house.

64 Niana usab nga adlaw gigahin sa hari ang tungatunga sa hawanan diha sa atubangan sa templo ni Yahweh, kay didto naghalad siya sa mga halad nga sunugon, ang mga trigo nga halad, ug ang tambok nga halad sa pakig-ambit, tungod kay ang bronse nga halaran nga atua sa atubangan ni Yahweh gamay ra kaayo aron kahalaran sa mga halad nga sunogon, sa mga trigo, sa tambok nga mga halad sa pagpakig-ambit.

The same day the king made the middle of the court holy that was before the LORD’s house; for there he offered the burnt offering, the meal offering, and the fat of the peace offerings, because the bronze altar that was before the LORD was too little to receive the burnt offering, the meal offering, and the fat of the peace offerings.

65 Busa nagpakombira si Solomon niadtong higayona, ug ang tibuok Israel nga uban kaniya, usa ka dakong katilingban sukad sa Lebo Hamat ngadto sa sapa sa Ehipto, sa atubangan ni Yahweh nga atong Dios sulod sa pito ka adlaw ug sa laing pito usab ka adlaw, nga miabot ug napulog upat ka adlaw.

So Solomon held the feast at that time, and all Israel with him, a great assembly, from the entrance of Hamath to the brook of Egypt, before the LORD our God, seven days and seven more days, even fourteen days.

66 Sa ikawalo ka adlaw gipapauli niya ang katawhan, gipanalanginan nila ang hari ug namauli sa ilang mga panimalay nga puno sa kasadya ug sa kalipay sa kasingkasing tungod sa tanang kaayohan nga gipakita ni Yahweh kang David, ang iyang sulugoon, ug sa iyang katawhan sa Israel.

On the eighth day he sent the people away; and they blessed the king, and went to their tents joyful and glad in their hearts for all the goodness that the LORD had shown to David his servant, and to Israel his people.