< 1 Hari 18 >

1 Busa human sa daghang mga adlaw midangat ang pulong ni Yahweh kang Elias, sa ikatulong tuig sa hulaw, nga nag-ingon, “Lakaw, pakita ngadto kang Ahab ug paulanan ko na ang yuta.”
Pasados muchos días, vino la palabra del SEÑOR a Elías en el tercer año, diciendo: Ve, muéstrate a Acab, y yo daré lluvia sobre la faz de la tierra.
2 Milakaw si Elias ug mipakita kang Ahab; karon hilabihan na kaayo ang hulaw didto sa Samaria.
Fue, pues, Elías a mostrarse a Acab; y había gran hambre en Samaria.
3 Gitawag ni Ahab si Obadia, nga mao ang tigdumala sa palasyo. Karon si Obadia nagatahod pag-ayo kang Yahweh,
Y Acab llamó a Abdías su mayordomo, el cual Abdías era en gran manera temeroso del SEÑOR;
4 kay sa dihang gipamatay ni Jezebel ang mga propeta ni Yahweh, gidala ni Obadia ang 100 ka mga propeta ug gitagoan niya sila sa tag-50 ka tawo sa matag langob, ug gipakaon sila ug tinapay ug gipainom ug tubig.
porque cuando Jezabel talaba los profetas del SEÑOR, Abdías tomó cien profetas, los cuales escondió de cincuenta en cincuenta por cuevas, y los sustentó a pan y agua.
5 Miingon si Ahab kang Obadia, “Lakaw ngadto sa tibuok yuta ngadto sa tanang tuboran sa tubig ug kasapaan. Tingali makakita pa kita ug mga sagbot ug maluwas pa ang mga kabayo ug mabuhi pa ang mga mula, aron nga dili kita kawad-an sa tanang kahayopan.”
Y dijo Acab a Abdías: Ve por el país a todas las fuentes de aguas, y a todos los arroyos; si a dicha hallaremos grama con que conservemos la vida a los caballos y a las mulas, para que no nos quedemos sin bestias.
6 Busa gibahin nila ang yuta nga ilang pagaadtoan ug sa pagpangita ug tubig. Milakaw nga nag-inusara si Ahab sa laing dalan ug si Obadia milakaw usab sa laing dalan.
Y partieron entre sí el país para recorrerlo; Acab fue de por sí por un camino, y Abdías fue separadamente por otro.
7 Samtang atua na sa dalan si Obadia, sa wala damha gikasugat niya si Elias. Unya nakaila si Obadia kaniya ug mihapa siya sa yuta. Miingon siya, “Ikaw ba kana, akong agalon nga si Elias?”
Y yendo Abdías por el camino, se encontró con Elías; y cuando lo reconoció, se postró sobre su rostro, y dijo: ¿No eres tú mi señor Elías?
8 Mitubag si Elias kaniya, “Ako kini. Lakaw ug sultihi ang imong agalon, 'Tan-awa, ania dinhi si Elias”'
Y él respondió: Yo soy; ve, di a tu amo: He aquí Elías.
9 Mitubag si Obadia, “Unsa man ang akong sala, nga itugyan mo man ang imong sulugoon ngadto sa kamot ni Ahab, aron iya akong patyon?
Pero él dijo: ¿En qué he pecado, para que tú entregues tu siervo en mano de Acab para que me mate?
10 Ingon nga buhi si Yahweh nga imong Dios, walay nasod o gingharian nga wala pasugoi ug tawo sa akong agalon aron sa pagpangita kanimo. Sa matag higayon nga moingon ang usa ka nasod o ang gingharian, 'Wala dinhi si Elias,' gipapanumpa sila ni Ahab nga wala ka nila makaplagi.
Vive el SEÑOR tu Dios, que no ha habido nación ni reino donde mi señor no haya enviado a buscarte; y respondiendo todos: No está aquí, él ha conjurado a reinos y naciones si te han hallado.
11 Apan karon moingon ka, 'Lakaw, sultihi ang imong agalon nga ania dinhi si Elias.'
¿Y ahora tú dices: Ve, di a tu amo: Aquí está Elías?
12 Sa makabiya na ako gikan kanimo, dad-on ka sa Espiritu ni Yahweh sa laing dapit nga wala ko hibaloi. Unya kung molakaw na ako ug mosulti kang Ahab, ug kung dili ka niya makaplagan, pagapatyon niya ako. Apan ako, nga imong sulugoon nagsimba kang Yahweh sukad pa sa akong pagkabatan-on.
Y acontecerá que, luego que yo haya partido de ti, el Espíritu del SEÑOR te llevará donde yo no sepa; y viniendo yo, y dando las nuevas a Acab, y no hallándote él, me matará; y tu siervo teme al SEÑOR desde su juventud.
13 Wala ba kini masugilon kanimo, akong agalon, kung unsa ang akong gibuhat sa dihang gipamatay ni Jezebel ang mga propeta ni Yahweh, kung giunsa ko pagtago ang 100 ka mga propeta ni Yahweh ngadto sa langob sa tinag-50 ka tawo sa matag langob ug gipakaon sila ug tinapay ug gipainom ug tubig?
¿No ha sido dicho a mi señor lo que hice, cuando Jezabel mataba a los profetas del SEÑOR; que escondí de los profetas del SEÑOR cien varones de cincuenta en cincuenta en cuevas, y los mantuve a pan y agua?
14 Ug karon nagsulti ka kanako, “Lakaw, sultihi ang imong agalon nga ania dinhi si Elias,' aron nga patyon niya ako.”
¿Y ahora dices tú: Ve, di a tu amo: Aquí está Elías; para que él me mate?
15 Unya mitubag si Elias, “Ingon nga buhi si Yahweh nga labawng makagagahom sa tanan, nga kaniya ako mibarog, magpakita gayod ako kang Ahab karong adlawa.”
Y le dijo Elías: Vive el SEÑOR de los ejércitos, delante del cual estoy, que hoy me mostraré a él.
16 Busa milakaw si Obadia sa pagpakigkita kang Ahab, ug gisultihan siya kung unsa ang gisulti ni Elias. Ug ang hari miadto sa pagpakigkita kang Elias.
Entonces Abdías fue a encontrarse con Acab, y le dio el aviso; y Acab vino a recibir a Elías.
17 Sa pagkakita ni Ahab kang Elias, miingon siya kaniya, “Ikaw ba kana? Ikaw mao ang nagghimo ug kasamok sa Israel!”
Y cuando Acab vio a Elías, le dijo Acab: ¿Eres tú el que turbas a Israel?
18 Mitubag si Elias, “Wala ako naghimo ug kasamok sa Israel, kondili ikaw ug ang banay sa imong amahan ang nagsamok sa Israel pinaagi sa pagsalikway sa mga kasugoan ni Yahweh ug pinaagi sa pagsunod kang Baal.
Y él respondió: Yo no he turbado a Israel, sino tú y la casa de tu padre, dejando los mandamientos del SEÑOR, y siguiendo a los baales.
19 Busa karon, pagpadala ug mensahe ug tigoma nganhi kanako ang tibuok Israel didto sa Bukid sa Carmel, uban sa 450 ka mga propeta ni Baal ug 400 ka mga propeta ni Ashera nga nagakaon sa kan-anan ni Jezebel.
Envía pues ahora y júntame a todo Israel en el monte del Carmelo, y los cuatrocientos cincuenta profetas de Baal, y los cuatrocientos profetas de los bosques, que comen de la mesa de Jezabel.
20 Busa nagpadala ug mensahe si Ahab ngadto sa tibuok katawhan sa Israel ug gitigom ang mga propeta didto sa Bukid sa Carmel.
Entonces Acab envió a todos los hijos de Israel, y juntó los profetas en el monte del Carmelo.
21 Mipaduol si Elias sa tibuok katawhan sa Israel ug miingon, “Hangtod kanus-a man kamo magpunay ug usab-usab sa inyong mga hunahuna? Kung Dios si Yahweh, sunda siya. Apan kung Dios si Baal, nan sunod kaniya.” Apan wala mitubag ang katawhan sa iyang gisulti.
Y acercándose Elías a todo el pueblo, dijo: ¿Hasta cuándo cojearéis vosotros entre dos pensamientos? Si el SEÑOR es Dios, seguidle; y si Baal, id en pos de él. Y el pueblo no respondió palabra.
22 Unya miingon si Elias ngadto sa katawhan, “Ako, ako lamang usa, ang nagpabiling propeta ni Yahweh, apan 450 ka kalalakihan ang propeta ni Baal.
Y Elías tornó a decir al pueblo: Sólo yo he quedado profeta del SEÑOR; mas de los profetas de Baal hay cuatrocientos cincuenta varones.
23 Busa hatagi kami ug duha ka torong baka. Papilia sila ug usa ka torong baka alang sa ilang kaugalingon ug tadtaron kini, ug ibutang kini ibabaw sa mga sugnod, apan dili butangan ug kalayo sa ilalom niini. Unya andamon ko usab ang laing torong baka ug ibutang kini ibabaw sa mga sugnod, ug dili usab butangan ug kalayo sa ilalom niini.
Dénsenos, pues, dos bueyes, y escójanse ellos uno, y córtenlo en pedazos, y pónganlo sobre leña, mas no pongan fuego debajo; y yo aparejaré el otro buey, y lo pondré sobre leña, y ningún fuego pondré debajo.
24 Unya magtawag kamo sa ngalan sa inyong dios, ug magtawag usab ako sa ngalan ni Yahweh, ug ang Dios nga motubag pinaagi sa kalayo, siya ang mamahimong Dios.” Busa mitubag ang tibuok katawhan ug miingon, “Maayo kini.”
Invocad luego vosotros en el nombre de vuestros dioses, y yo invocaré en el nombre del SEÑOR; y será que el Dios que respondiere por fuego, sea el Dios. Y todo el pueblo respondió, diciendo: Bien dicho.
25 Busa miingon si Elias ngadto sa mga propeta ni Baal, “Pagpili na ug usa ka torong baka alang kaninyo ug unaha kini pag-andam, kay daghan man kamo nga mga tawo. Unya tawaga ang ngalan sa inyong dios, apan ayaw butangi ug kalayo ang ilalom sa torong baka.”
Entonces Elías dijo a los profetas de Baal: Escogeos un buey, y haced primero, pues que vosotros sois los más; e invocad en el nombre de vuestros dioses, mas no pongáis fuego debajo.
26 Gikuha nila ang torong baka nga gihatag kanila ug giandam kini, ug nagtawag sila sa ngalan ni Baal gikan sa buntag hangtod sa pagkaudto, nga nag-ingon, “O Baal, dungga kami.” Apan walay tingog, o tawong mitubag. Nanayaw sila palibot sa halaran nga ilang gihimo.
Y ellos tomaron el buey que les fue dado, y lo aparejaron, e invocaron en el nombre de Baal desde la mañana hasta el mediodía, diciendo: ¡Baal, respóndenos! Mas no había voz, ni quien respondiese; entre tanto, ellos andaban saltando cerca del altar que habían hecho.
27 Sa pagkaudto gibugalbugalan sila ni Elias ug miingon, “Kusga pa ang pagsinggit! Kay siya usa ka dios! Tingali naghunahuna pa siya, o tingali atua pa siya sa kasilyas, o tingali may gilakaw siya, o tingali natulog pa siya ug kinahanglan nga pukawon.
Y aconteció al mediodía, que Elías se burlaba de ellos, diciendo: Gritad en alta voz, que dios es; por ventura está conversando, o tiene algún empeño, o va de camino; o duerme, y despertará.
28 Busa naninggit sila sa mas kusog pa, ug gisamad-samaran nila ang ilang kaugalingon, sama sa kasagaran nilang ginabuhat, pinaagi sa mga espada ug sa mga bangkaw, hangtod nga nagkaligo na sila sa ilang kaugalingong dugo.
Y ellos clamaban a grandes voces, y se sajaban con cuchillos y con lancetas conforme a su costumbre, hasta cubrirse de sangre.
29 Milabay ang kaudtohon ug nagpadayon gihapon sila sa ilang panagsayaw hangtod sa takna sa paghalad sa halad sa kagabhion, apan wala gihapoy tingog o bisan usa nga mitubag; wala gayoy naminaw sa ilang mga pag-ampo.
Y cuando pasó el mediodía, y ellos aun profetizaron hasta el tiempo del ofrecimiento del sacrificio de la tarde, y no había voz, ni quien respondiese ni escuchase;
30 Unya miingon si Elias sa tibuok katawhan, “Paduol kamo kanako,” ug ang tibuok katawhan mipaduol kaniya. Unya giayo niya ang nabungkag nga halaran ni Yahweh.
entonces Elías dijo a todo el pueblo: Acercaos a mí. Y todo el pueblo se llegó a él; y él reparó el altar del SEÑOR que estaba arruinado.
31 Mikuha si Elias ug napulog duha ka bato, ang matag bato nagrepresentar sa napulog duha ka tribo sa mga anak nga lalaki ni Jacob—kang Jacob midangat ang pulong ni Yahweh, nga nag-ingon, “Israel na ang imong mamahimong ngalan.”
Y tomando Elías doce piedras, conforme al número de las tribus de los hijos de Jacob, al cual había sido dada palabra del SEÑOR, diciendo: Israel será tu nombre;
32 Gamit ang mga bato nagbuhat siya ug halaran sa ngalan ni Yahweh ug gikanalan niya ang palibot sa halaran nga igong kasudlan sa 15 ka litro nga mga binhi.
edificó con las piedras un altar en el nombre del SEÑOR; después hizo una zanja alrededor del altar, en que cupieran dos medidas de simiente.
33 Unya gipahimutang niya ang mga sugnod alang sa kalayo ug gitadtad ang torong baka, ug gipatong ang tinadtad ibabaw sa mga sugnod. Ug miingon siya, “Pun-a ug tubig ang upat ka banga ug ibubo kini sa halad sinunog ug sa mga sugnod.”
Compuso luego la leña, y cortó el buey en pedazos, y lo puso sobre la leña.
34 Unya miingon na usab siya, “Buboi kini sa ikaduhang higayon,” ug gibuboan nila sa ikaduhang higayon. Unya miingon siya, “Buboi kini sa ikatulong higayon,” ug gibuboan nila sa ikatulong higayon.
Y dijo: Llenad cuatro cántaros de agua, y derramadla sobre el holocausto, y sobre la leña. Y dijo: Hacedlo otra vez; y otra vez lo hicieron. Y dijo: Hacedlo la tercera vez; y lo hicieron la tercera vez.
35 Miawas ang tubig gikan sa halaran ug napuno ang kanal.
De tal manera que las aguas corrían alrededor del altar; y también había llenado de agua la zanja.
36 Nahitabo kadto sa takna sa paghalad sa halad sa kagabhion, ug miduol si propeta Elias ug miingon, “O Yahweh, ang Dios ni Abraham, ni Isaac, ug ni Israel, ipaila karong adlawa nga ikaw mao ang Dios sa Israel, ug imo akong alagad, nga gibuhat ko kining tanang butang sumala sa imong pulong.
Y cuando llegó la hora de ofrecerse el holocausto de la tarde, se acercó el profeta Elías, y dijo: SEÑOR Dios de Abraham, de Isaac, y de Israel, sea hoy manifiesto que tú eres Dios en Israel, y que yo soy tu siervo, y que por mandato tuyo he hecho todas estas cosas.
37 Dungga ako, O Yahweh, dungga ako, aron nga masayod kining katawhan nga ikaw, O Yahweh mao ang Dios, ug ipabalik mo pag-usab ang ilang kasingkasing diha kanimo.”
Respóndeme, SEÑOR, respóndeme; para que conozca este pueblo que tú, oh SEÑOR, eres el Dios, y que tú convertirás de nuevo el corazón de ellos a ti.
38 Unya mikunsad ang kalayo ni Yahweh ug milamoy sa halad sinunog, lakip na ang mga sugnod, ang mga bato, ug ang abog ug nahubas ang tubig nga anaa sa kanal.
Entonces cayó fuego del SEÑOR, el cual consumió el holocausto, y la leña, y las piedras, y el polvo, y aun lamió las aguas que estaban en la zanja.
39 Sa pagkakita niini sa tibuok katawhan, mihapa sila sa yuta ug miingon, “O Yahweh, siya gayod mao ang Dios! O Yahweh, siya gayod mao ang Dios!”
Y viéndolo, todo el pueblo, cayeron sobre sus rostros, y dijeron: ¡El SEÑOR es el Dios! ¡El SEÑOR es el Dios!
40 Busa miingon si Elias kanila, “Dakpa ninyo ang mga propeta ni Baal. Ayaw paikyasa ang bisan usa kanila.” Busa gidakop nila sila, ug gidala ni Elias ang mga propeta ni Baal didto sa ubos sa sapa sa Kishon ug gipamatay sila didto.
Y les dijo Elías: Prended a los profetas de Baal, que no escape ninguno. Y ellos los prendieron; y los llevó Elías al arroyo de Cisón, y allí los mató.
41 Miingon si Elias kang Ahab, “Barog, kaon ug inom, kay may dinahunog sa ulan.”
Entonces Elías dijo a Acab: Sube, come y bebe; porque una gran lluvia suena.
42 Busa mibarog si Ahab aron mokaon ug moinom. Unya mitungas si Elias ngadto sa tumoy sa Carmel, miyuko siya sa yuta nga ang iyang nawong duol sa iyang mga tuhod.
Y Acab subió a comer y a beber. Y Elías subió a la cumbre del Carmelo; y postrándose en tierra, puso su rostro entre las rodillas.
43 Miingon siya sa iyang sulugoon, “Tungas karon, ug lantawa ang dagat.” Mitungas ang iyang sulugoon ug milantaw ug miingon, “Wala man akoy nakita.” Miingon si Elias, “Balik didto sa makapito ka higayon.”
Y dijo a su criado: Sube ahora, y mira hacia el mar. Y él subió, y miró, y dijo: No hay nada. Y él le volvió a decir: Vuelve siete veces.
44 Ug sa ika-pito nga higayon miingon ang sulugoon, “Lantawa, adunay panganod nga mikayab gikan sa dagat, daw sama kagamay sa kinumo sa tawo.” Mitubag si Elias, “Lakaw ug sultihi si Ahab, 'Andama ang imong karwahe ug lugsong sa dili ka pa maabtan sa ulan.”
Y a la séptima vez dijo: He aquí una pequeña nube como la palma de la mano de un hombre, que sube del mar. Y él dijo: Ve, y di a Acab: Unce tu carro y desciende, para que la lluvia no te ataje.
45 Nahitabo kini sa wala lamang madugay midag-om kalangitan ug mihangin, ug dihay makusog nga ulan. Misakay si Ahab ug miadto sa Jezreel,
Y aconteció, estando en esto, que los cielos se oscurecieron con nubes y viento; y hubo una gran lluvia. Y subiendo Acab, vino a Jezreel.
46 apan ang kamot ni Yahweh nag-uban kang Elias. Gipasaka niya sa baksanan ang iyang kupo ug miabot pag-una kang Ahab didto sa ganghaan sa Jezreel.
Y la mano del SEÑOR fue sobre Elías, el cual ciñó sus lomos, y vino corriendo delante de Acab hasta llegar a Jezreel.

< 1 Hari 18 >