Притчи 25

1 И тия са Соломонови притчи, които събраха човеците на Юдовия цар Езекия.

امثال دیگری از سلیمان که مردان حِزِقیا، پادشاه یهودا، آنها را به رشتهٔ تحریر درآوردند:

2 Слава за Бога е да скрива всяко нещо, А слава е на царете да издирват работите.

عظمت خدا در پوشاندن اسرارش می‌باشد، اما عظمت پادشاه در پی بردن به عمق مسائل.

3 Височината на небето и дълбочината на земята И сърцата на царете са неизследими.

پی بردن به افکار پادشاهان مانند دست یافتن به آسمان و عمق زمین، غیرممکن است.

4 Отмахни нечистото от среброто, И ще излезе съд за златаря.

ناخالصی‌ها را از نقره جدا کن تا زرگر بتواند از آن ظرفی بسازد.

5 Отмахни нечестивите от царя, И престолът му ще се утвъди в правда.

اطرافیان بدکار پادشاه را از او دور کن تا تخت او به عدالت پایدار بماند.

6 Не се надигай пред царя, И не стой на мястото на големците,

وقتی به حضور پادشاه می‌روی خود را آدم بزرگی ندان و در جای بزرگان نایست،

7 Защото по-добре е да ти кажат: Мини тук по-горе, Нежели да те турят по-долу в присъствието на началника, когото са видели очите ти.

چون بهتر است به تو گفته شود: «بالاتر بنشین»، از اینکه تو را در برابر چشمان بزرگان در جای پایینتر بنشانند. اگر حتی با چشمانت چیزی می‌بینی،

8 Не бързай да излезеш, за да се караш. Да не би най-сетне да не знаеш що да правиш; Когато те засрами противникът ти.

شتابزده همسایه‌ات را به دادگاه نبر، زیرا اگر در آخر ثابت شود که حق با وی بوده است، تو چه خواهی کرد؟

9 Разисквай делото си с противника си сам. Но не откривай чужди тайни,

وقتی با همسایه‌ات دعوا می‌کنی رازی را که از دیگری شنیده‌ای فاش نکن،

10 Да не би да те укори оня, който те слуша, И твоето безчестие да остане незаличимо.

زیرا دیگر کسی به تو اطمینان نخواهد کرد و تو بدنام خواهی شد.

11 Дума казана на място е Като златни ябълки в сребърни съдове.

سخنی که بجا گفته شود مانند نگینهای طلاست که در ظرف نقره‌ای نشانده باشند.

12 Както е обица и украшение от чисто злато за човек, Така е мъдрият изобличител за внимателното ухо.

نصیحت شخص دانا برای گوش شنوا مانند حلقه طلا و جواهر، با ارزش است.

13 Както е снежната прохлада в жетвено време, Така е верният посланик на тия, които го изпращат, Защото освежава душата на господаря си.

خدمتگزار امین همچون آب خنک در گرمای تابستان، جان اربابش را تازه می‌کند.

14 Който лъжливо се хвали за подаръци що дава, Прилича на облаци и вятър без дъжд.

کسی که دم از بخشندگی خود می‌زند، ولی چیزی به کسی نمی‌بخشد مانند ابر و بادی است که باران نمی‌دهد.

15 Чрез въздържаност се склонява управител, И мек език троши кости.

شخص صبور می‌تواند حتی حاکم را متقاعد کند و زبان نرم می‌تواند هر مقاومت سختی را در هم بشکند.

16 Намерил ли си мед? Яж само колкото ти е нужно, Да не би да се преситиш от него и да го повърнеш.

اگر به عسل دست یافتی زیاد از حد نخور، زیرا ممکن است دلت به هم بخورد و استفراغ کنی.

17 Рядко туряй ногата си в къщата на съседа си, Да не би да му досадиш и той да те намрази.

به خانهٔ همسایه‌ات زیاد از حد نرو، مبادا از تو سیر و متنفر شود.

18 Човек, който лъжесвидетелствува против ближния си, Е като чук, нож и остра стрела.

شهادت دروغ مثل تبر و شمشیر و تیر تیز صدمه می‌زند.

19 Доверие към неверен човек, в усилно време, Е като счупен зъб и изкълчена нога.

اعتماد کردن به آدم خائن در زمان تنگی مانند جویدن غذا با دندان لق و دویدن با پای شکسته است.

20 Както един, който съблича дрехата си в студено време, И както оцет на сода, Така и оня, който пее песни на оскърбено сърце.

آواز خواندن برای آدم غصه‌دار مثل درآوردن لباس او در هوای سرد و پاشیدن نمک روی زخم اوست.

21 Ако е гладен ненавистникът ти, дай му хляб да яде, И ако е жаден, напой го с вода,

اگر دشمن تو گرسنه است به او غذا بده و اگر تشنه است به او آب بنوشان.

22 Защото така ще натрупаш жар на главата му И Господ ще те възнагради.

با این عملت، اخگرهای شرم بر سرش خواهی انباشت، و خداوند به تو پاداش خواهد داد.

23 Както северният вятър произвежда дъжд, Така и тайно одумващият език - разгневено лице.

همان‌طور که باد شمال باران می‌آورد، همچنان بدگویی، خشم و عصبانیت به بار می‌آورد.

24 По-добре е да живее някой в ъгъл на покрива, Нежели в широка къща със свадлива жена.

سکونت در گوشهٔ پشت بام بهتر است از زندگی کردن با زن غرغرو در یک خانه.

25 Както е студената вода за жадна душа, Така е добра вест от далечна земя.

خبر خوشی که از دیار دور می‌رسد، همچون آب خنکی است که به کام تشنه لب می‌رسد.

26 Праведният, който отстъпва пред нечестивия, Е като мътен извор и развален източник.

سازش شخص درستکار با آدم بدکار، مانند آلوده کردن منبع آب و گل‌آلود ساختن چشمه است.

27 Не е добре да яде някой много мед. Така също не е славно да търсят хората своята си слава.

همان‌طور که زیاده‌روی در خوردن عسل مضر است، طلبیدن تعریف و تمجید از مردم نیز ناپسند است.

28 Който не владее духа си Е като съборен град без стени.

کسی که بر نفس خویش تسلط ندارد، مثل شهری بی‌حصار است.