Luke 8
1 Yesu ni mri koh ma wlon don ha, ba zren kagon mi gbu ba, ni'g'rji, ni'g'rji kan kan, ba bla tr Irji na nio hla tre ndindi ma nitu koh Irji.
不久之后，耶稣周游各城各村讲道，宣扬上帝之国的福音，十二门徒与他同行。
2 Imba gbugbu'u wa Yesu a ju brji rju ni bawu ni kankan rju ni ba wu, ba bi zren baba Yesu, Maryamu wa ba yo Magdali, w a ju brji tangban rju niwu'a.
同行的还有几名女人，都曾受耶稣驱赶恶鬼和治愈疾病。抹大拉的玛利亚就是其中之一，耶稣从她身上驱赶了七个恶鬼。
3 Ni Yuwana, Iwa Kuza, indji u ndu Hiridus, ni Suzana; ni mba gbugbuwu, ni kpi wu yo'u ba wa ba no ba.
还有约亚拿，她是希律的管家古撒的妻子。此外还有苏珊娜和其他女性，她们都在用自己的财物供养耶稣和门徒。
4 Vi ri ba yo jubu ndji kabi ni k'lanri, ni tu wa indji gbugbu ba rji ni mi gbu gbugbuwu si ye toh Yesu, A tre ni bawu ni misali.
当时有许多人聚在一起，还有人从其他城市来到耶稣这里，于是耶稣就讲了一个比喻故事：
5 Indji ri a hi hi bi, bari ba kuhle ni nkon indji ba chan u chinchen ba tan kle.
“有一个农夫出去撒种，这个过程中，有的种子落在路旁，被人踩踏或被空中的飞鸟吃掉。
6 Bari ba kuhle ni tita bubuwa meme na he ni bran na u ba rju nda lu ni gbron, ba k'ma kyu, nitu bi'a na fie meme na.
有的种子落在石头地上，刚长出来就枯萎了，因为得不着滋润。
7 Bari ba ku'hle nimi nchon, i nchon ba ba rju gbron nda zan gbengble ibi'a nda wu bi'a.
有的落在荆棘丛中，荆棘生长的过程中，让种子无法长大。
8 Ibi ba ri ba kuhle ni meme ndindima nda rju gbron bi, na shobi babran, u bari ba sho gbala deri. Wa Yesu tre kle naki nda yo ba, indji wa a he ni ton u wo dun wo.
有的落在肥沃土壤里，于是就蓬勃生长，结出百倍的果实。”耶稣说完这番话，便大声说：“如果你有耳朵，就好好听着！”
9 Imri koh Yesu ba myen i ndu hla tu tre'a.
但门徒还是问他：“这比喻是什么意思？。”
10 A hlabawu, biyi ba no yi duyi ton kpi ba rir, u koh Irji, ni brou di mi ngla ba vu ni misali, ko bani toh bana toh kpi ngana, ba wo tre u nda na toh ba tre nge na.
他说：“上帝之国的奥秘，只给你们知道。对其他人只能用比喻，‘让他们看，他们却看不见，让他们听，他们却听不懂。’
11 To naki kpie wa Irji a tre yi: ibi'a a tre Irji.
这比喻的含义是：种子是上帝之道。
12 Ibi wa ba kuhle ni tu nkon a iri bi wa ba kpa tre Irji u brji ba suron mba hdu ba kahle ga da na yo suron na.
落在路旁的种子，意思是人们听到正道后，魔鬼随即来到，将真理从他们思想中夺走，因为魔鬼害怕他们因信任上帝而获得救赎。
13 Naki, bi wa ba chuku ni tita ba ndji wa ba wo tre Irji nda kpa'u ni ngyiri, u ba na he ni njan na, ba kpa tre'a ni nton tsaa me u ni nton wa ibrji tsra ba, ba kuhle.
落在石头地中的种子，意思是人们听到正道后高兴地接受，但是这道并未在思想中扎根，他们只是暂时相信，遭遇困难的时候就会放弃。
14 Ibi wa ba joku ni mi inchon, baba yi ba ndji bi wa ba wo tre Irji, da ba bu koh gbungblu zan gbengble mba, naki, bana no mri bi bi mana.
落在荆棘中的种子，意思是人们听到了正道，但他们却被今世的忧虑、财富和欢喜所占据，无法产生任何结果。
15 Ibi wa ba joku ni meme ndindima, a hi ndji bi wa ba wo tre, nda kpa ni suron ri, nda ji gbagba da vu suron.
落在肥沃土壤里的种子，意思是那些为人诚实、行为正确的人，他们听到了真理的正道，然后始终坚守，熬过困难，直到结出果实。
16 Ba ndi ani yo lu nda ka'u ni gbugban, ko ba ka zi ni zah bubu kru, sei baka ka zi ni bubu ma don ndi bata ri baka toh kpan ma.
你点灯的时候不会用器皿将其盖上，也不会将灯放在床下，而是要放在灯台上，让进来的人都看得见光。
17 Ba kpe wa a hei riri ma, wa bana shele ana ko kpe u riri wanda na rju ni ra na.
因为隐藏之事最终会显现，遮蔽之事最终会暴露，为众人所知。
18 Yo tu mbi wa bisi woh, du ndji wa ahe ni kpa ba sru tia ni'u u wandi ahe fime, wa ndi asi ri mre, ba vu kpa.
所以应留心怎样‘听’。如果你已经被给予，就会被给予更多。如果你从未被给予，就连你自以为拥有的，也会被夺走！”
19 U yi Yesu, baba mri vayi ma, ba ye niwu, bana iya ye whewhre ni wu na, ndji ba he gbugbu.
耶稣的母亲和弟弟来到他那里，因为人多，所以无法上前。
20 Indji ri hla niwu ngye Iyi Me ni mri vayi Me ba he ni ra, ba son toh'u.
有人转告耶稣：“你母亲和弟弟站在外面要见你。”
21 U Yesu ka kasa da tre iyimu baba mri vayi mu, ahi baba iba woh tre Irji nda kpa'u tie.
他回答：“听从上帝之道并遵守之人，才是我的母亲，我的兄弟。”
22 Ni vi ri Yesu ari ni jirgi ma, baba mri kohma, wa tre ndi wa wu ni son duba hi ni granmu, ba wlunde zren ni hi ni granmu'a.
有一天，耶稣对他的门徒们说：“我们坐船到湖那边去吧。”于是他们就上船出发了。
23 Da ba si hi, sei Yesu ka kruna, u guigui ri u gbengblen ma a lunde ni ma, naki u ma lu ni shu ni mi jirgi'a ba he ni mi ya.
在船航行的过程中，耶稣睡着了。湖上忽然刮起风暴，船体灌进大量的水，很可能会沉没。
24 U mri koh Yesu ba ka sh'me wu ni nna, nda tre, “Ninkon mbu, Ninkon mbu! ki si tewhre qu,” wa lunde nda yra nha ni gyungyu'a ni mma wa si shi'a, ka kukri tsit.
门徒叫醒耶稣，说：“主人！主人啊！我们要沉没了！”耶稣醒过来，命令风浪退去，于是风浪就停止了，一切归于平静。
25 Ni ki wa tre ni bawu, i yo suron mbi'a ahe ni ntsen? Sissri tie mri koh ma, ba wri kpa, ikpe wa ba toh ni ki, u ba tre ni kpamba, “Ahi nha yi wayi, wa ani tre hra gyungyu mba mma u nne baka wo'wu?”
耶稣对他们说：“你们的信心到哪里去了？”他们又惧怕、又惊奇，对彼此说：“这到底是谁？他可以命令风浪，连风浪都听他的！”
26 Ba ye ni ngbala Gerasines, wa hi whewhre ni gran nne rji ni Galili.
一行人航行来到了加利利对面，这里是格拉森人的地区。
27 Da Yesu a grji ye meme, u a toh ndji ri ni ngbala koki wa a he ni brji ni kpama. Indji'a ban ton nda na sru nklon na, ana son ni koh na, naka ni son bubu be.
耶稣一上岸，迎面就看到城里一个被恶鬼附体之人。很久以来，这个人都没有穿衣服，也没有住在自己的家中，只能栖身坟墓。
28 Da a toh Yesu, wa kpagro nda kurjoku ni shishi Yesu nda tre ni gbangba ndi, Wu ye tie ngye ni me, Yesu, Ivren Irji ni shulu? Mi bre'wu, na ne yah na.
他一见耶稣，就俯伏在耶稣脚边，大声说：“至高上帝之子耶稣，你想要我怎样呢？不要折磨我，求你！”
29 Yesu a tredun brji duba rju don wu, ni nton gbugbuwu ibrji ba ba huu, ko ba tya lo ni sraka ani su sraka, meme ibrji ba zu hi ni miji.
因为耶稣曾对这人驱赶过恶灵，但这恶灵总是附在他身上，人们不得不把他用铁链和脚炼捆住，再派人看管。但他总是能挣断锁链，在魔鬼的驱使下进入荒野。
30 U Yesu ka mye ndji'a, ba yo'u ndi nha? Wa ka tre ndi inde mu a “gbugbu'u,” Yesu tre ndi iki a brji ba gbugbu wa ba ri ni ndji'a.
耶稣问他：“你叫什么名字？”他说：“众鬼。”因为有很多恶鬼附体在他的身上。
32 Gran dushu u koh bana he gbugbu'u whewhre niki, ibrji ba bre Yesu du duba hi ri ni mi dushu ba, Yesu ka kpa nyime ni bawu.
附近山坡上有一大群猪正在吃东西。恶鬼们求耶稣准它们进入猪群。耶稣准许了。
33 Ibrji ba ba don ndji'a nda ri nimi dushu ba, u grake dushu ba ba ka tsutsu ka ri ni nne, u mma nne'a ka vu ba hi.
恶鬼们就从那人身上出来，进入猪群，猪群闯下山崖，掉在海里淹死了。
34 Inton wa ndji bi ho dushu ba toh kpe wa a tie'a, baka tsutsu nda ka hla kpe wa a tie'a nimi gbu ni kosan gbu'a.
猪倌看见所发生的事就跑开了，到城市和乡村中讲述这件事。
35 Da ndji bawo kpe a tie'a, nda ni ye toh, ba ye gbugbuwu, Yesu he ni ndji'a ndi brji ba rju ni kpama, ba toh a sru nklon nda kri, nda he ni mre ma, u sissri ka tie ba.
众人纷纷过来查看发生了什么事。来到耶稣那里，看见恶鬼已经被驱赶。那人已经身穿衣服，神志清醒，坐在耶稣脚前，众人感到害怕。
36 Indji ba toh kpe 'a ada tie'a, ba hla yada Yesu chu brji'a rju ni ndji'a.
当时目睹这一幕的众人，把鬼附体之人如何得到治愈的经过说给大家听。
37 Du ndji wa ba he ni ngbala Gerasines ni bi wa ba he ni kosangbu'a ba bre Yesu du rju ni gbu mba, don ba klu sissri niki Yesu ni mri koh ma ba ri ni mi jrigi nda hi kpamba.
于是格拉森地区的人要求耶稣离开他们，因为他们感到特别恐惧。于是耶稣便上船返回。
38 Ndi waibrjibarju ni kpama, a bre Yesu du du wawu hu, Yesu yo inkoh nda tre,
被驱魔的那人想要追随耶稣，于是就求耶稣。但耶稣让他回去，说：
39 K'ma hi ni koh mbi, ndi hla ni ndji ikpe wa Irji tie ni wu. Ni ki ndji'a a hi nda ni hla ndji ikpe Yesu tie ni wu.
“你回家去吧，告诉众人上帝为你做了什么。”于是那人走遍全城，讲述耶稣为他所做的事情。
40 Da Yesu k'ma ye ndji basi gben'wu.
耶稣回来的时候，众人欢迎他，因为大家都在热切地等着他。
41 Indji wa inde ma Yayirus, iri ni mi mba bi tre Irji, aye nda kukug ngbarju ni Yesu ni meme, da bre du ye ni koh ma.
有一个名叫睚鲁的会堂主管，他俯伏在耶稣脚前，求耶稣去他家，
42 Vivren ma a hama ni si kpa, u sei tso, asi hi bubu ku, a hi wa wu yi vivren wa ni nklen ma, da asi hi indji gbugbu'u basi hu.
因为他大约 12 岁的独生女快要死了。在耶稣去往那人家中的路上，身边一直围绕着众多民众。
43 Wa ri ni gbu'a ata ju jin sie tso, a wu kle ma wa wu ni bi no imum di ba no sie, ba ndji'a iya no sie na.
人群中有一个女人患有十二年的血漏病，治病花光了她所有积蓄，却始终没能医好。
44 Wa zu ni kogon Yesu nda taba nklon ma, ni ki iyin a kukrie.
她从人群后面挤上前来，摸着耶稣的斗篷，血立刻止住了。
45 Yesu tre ahin nha anha ni kpa mu? Bari wa ba he whewhre ni wu ba tre ndi bana taba wuna, Bitrus tre ndi, indji gbugbuwu ba si ma'wu.
耶稣问：“谁在触摸我？”众人都说不是自己。 彼得说：“主啊，众人都簇拥在你身边，他们推推搡搡会碰到你。”
46 Ni kima Yesu ka tre mi toh indrjo a taba nime, gbengblen a rju ni kpamu.
耶稣回答：“一定是有人触摸我，我知道，因为一股力量从我身体流出去了。”
47 Da iwa a toh wawu na ya ri ngana, nda ye nda ni klu sissri nda kukyu ngbarju ni shishi Yesu nda hla ni kpa di ba di kpe waa sa du wawu taba ni Yesu, u iyi'a ka kukri.
那女人见不能隐瞒，就战战兢兢地走上前，俯伏在他面前，当着众人的面讲述触摸他的原因，以及如何立刻痊愈。
48 Sei wa hla ni wu vre yo'u suron me a du lilo'a kle, hi kpa me ni si suron.
耶稣对她说：“女儿，你的信任已经拯救了你，安心地去吧。”
49 A mi tre se ndji ri ka rji ni koh tra Irji aye nda tre, vivren wa me'a a kyu ye, na yo'u mala ya na.
耶稣说话的过程中，有人从会堂主管家里过来，说：“你的女儿死了，不必再劳烦老师了。”
50 Da Yesu woh naki a sa ni Jariyus, nda tre na klu sissri na, yo suron, ani lunde.
耶稣听见这句话，就对主管说：“不要怕，只要你有信心，她必会痊愈。”
51 Wa ye ni koh, ana du ndrjo huri ni mi koh'a na, se Bitrus, Yohana u Yakubu ni tie vrenwa'a mba iyi ma.
到了主管的房子后，除了彼得、约翰、雅各和女孩的父母以外，他不准任何人与他走进屋子。
52 Indji gbugbuu niki ba si yi gbagba me, don vivrenwa'a a kyu. Yesu ka tre du ba ka chuwo ni yi, ana qu na, asi krunna migyen.
众人都在为女孩痛哭哀号。 他说：“不要哭，她没有死，只是睡着了。”
53 Ndji ba ba zah u kpa tsri, don ba toh ndi vrenwa'a a qu.
众人知道女孩已经死了，于是就嘲笑他。
54 A vu ni woh nda si yo nde vivren wa da tre du lunde.
他走进去拉着女孩的手，大声对她说：“孩子，起来！”
55 Ni ki ivren ma ka k'ma ye ni mi kpama wa a lunde, wa a tre du ba no kpe dun rhi.
于是她就死而复生，立刻站起来。耶稣吩咐众人给她东西吃。
56 Ba tie ma mba yi ma, ba bu iyie'u yo nitu da ya, Yesu a hla ni ba wu du ba na hla ni ndrjo kpe wa a tie na.
她父母非常震惊。耶稣嘱咐他们不要把这件事告诉其他人。
