Luke 6
1 A he ni vi u Sabat u Yesu si zu ni rju kpu u mrli ko ma baka wro wlo kpu'a won ni wo mba, nda tan.
Lao esa, nandaa no atahori Yahudi ra fai hahae tao ues na, Yesus no mana tungga nara laoꞌ tungga atahori osin. Boe ma ana mana tungga nara oru are-gandum mbuleꞌ, mana sia mata nara. Basa ma raisi de raa.
2 Amma Farisawa ba ri ba tre, “Ani tu ngye rli bi ki tie kpie'a bana nyme ndu ba tie'u ni Sabat na?”
Sia naa, hambu atahori hira mia partei Farisi toꞌu rahereꞌ hohoro-lalane adat Yahudi. Rita Yesus ana mana tungga nara tao taꞌo naa, boe ma ara oꞌolaꞌ E rae, “Taꞌo bee de Ana mana tungga mara ralena-langga hai hohoro-lalane agama ma? Ara tao ues nandaa no fai hahae aoꞌ! Mete se sini nae! Ara oru are-gandum. Afiꞌ taꞌo naa!’.
3 Yesu, ni tre ma, a kasa bawu, “Bi na kra kpie'a Dauda ni lilon bi wa ba he ni wu ba tie'a na?
Te Yesus olaꞌ nae, “Ona bee, ee? Hei nda misinedꞌa baꞌi Daud dudꞌuit na sa do? Baꞌi Daud no ana mana tungga nara ambu nara korororoꞌ huu ndoe rala seli ena. Boe ma ara risiꞌ lala hule-oꞌeꞌ rala reu, de haꞌi roti fo malangga agama ra fee neu Lamatuaꞌ ena, de raa. Tao-tao te akaꞌ malangga agama ra fo bole raa roti naa. Atahori laen hokoꞌ. Baꞌi Daud se raa, te nda hambu atahori fee salaꞌ neu se sa. Hei onaꞌ nda baca mita Lamatualain Susura Meumaren sa!
4 A ri ni tra Irji nda ban bredi wa ba ka zi, tan nda nno ndji wa ba he ni wu'a tan ngame, wandi a na he ni tu nkon na, don ana Prist nkankle ba tan.”
5 Niki a hla bawu, “Vuvren ndi a baci u Sabat.”
Pasa ndiki mara fo rena malolole! Au ia, Atahori Matetuꞌ a. Au uꞌena hak uꞌetuꞌ, atahori bisa tao saa, nandaa no fai hahae tao ues.”
6 Ba he u Sabat ri la ye, Yesu ka hi tsro ba ni tra Irji. Indi ri he ki nda so wo.
Faiꞌ sa, nandaa no fai hahae tao ues esa fai, Yesus neu nanori mia ume hule-oꞌeꞌ. Sia naa, hambu touꞌ sa liman seri maꞌamateꞌ.
7 Bi nha ni Farisawa ba yo shishi nda to ka ani den dio ni vi u sabat, don ndu ba renyu niwu.
Sia naa o, hambu meser agama hira ro atahori mia partei agama Farisi mana sangga slak fo rae raꞌatutudaꞌ Yesus. De ara mamakuꞌ a mete ma Ana nae tao nahaiꞌ atahori lima maꞌamate seseriꞌ a, nandaa no fai hahae tao ues. No taꞌo naa, ara ratudꞌu salan sia naa neuꞌ a ena.
8 Amma wa'a to dri mba nda tre ni indi u son wo'a, “Wlunde ye kukru ni tsutsu ndi ni wa.” Igu u soh wo a wlu hi ka kri ni ki.
Te Yesus nahine masud nara ena. Naa de Ana noꞌe atahori lima maꞌamate seseriꞌ a nae, “Aꞌa, e! Uma mumburiiꞌ sia taladꞌaꞌ ia, dei!” Boe ma ana neu nambariiꞌ memaꞌ.
9 Yesu tre ni ba, “Mi mye yi, Ahe tu nkon ndu ba tie zizi ka meme ni Sabat, ndu ba n'ra rai kpa ka ndu ba kpa tie meme?”
Basa ma Yesus natane atahori naa ra nae, “Au utane sobꞌa nggi, dei. Tungga hita hohoro-lalane agaman, hita bisa tao saa nandaa no fai hahae tao ues? Hita tao maloleꞌ do, tao deꞌulakaꞌ? Ata fee masodꞌaꞌ neu atahori, do tao nembelulutu masodꞌa nara?”
10 Niki yi, a ya ba kagon wawu'u nda hla ni guwa, “N'me wo me rju ra.” A tie toki u wo'a ka tie ndindi.
Boe ma Yesus mete rereoꞌ se, de Ana olaꞌ no atahori lima mana maꞌamate seseriꞌ a nae, “Loo limam!” Ana o loo, ma liman hai neuꞌ ena boe.
11 Amma ba vra nfu nda tre ni kpamba ko ba tie Yesu ni he.
Rita taꞌo naa, ma Yesus musu nara ramanasa seli. De ara ator dalaꞌ rae, “Ata musi sangga dalaꞌ laen, fo taꞌatutudꞌaꞌ E!”
12 Ba zi he wa ka ye hon hi ngblu nda ka bre Irji. A ban Chu'a wawu-u bre Irji.
Nda doꞌ sa fai, ma Yesus nisiꞌ leteꞌ sa de hule-oꞌe. Ana hule-oꞌe tetembaꞌ sa temeao sia naa.
13 Wa imble nhra, a yo mri koh ma hi kpama nda ju wlon don ha rji mi mba, a yo ba ndi Mazani.
Mbila fefetu anan, ma Ana noꞌe nala ana mana tungga nara. Mia basa se, Ana tengga nala atahori sanahulu rua dadꞌi neu dedꞌenun. Atahori fo Ana tenggaꞌ ra, naeni:
14 Ba nde Mazani ana ba Siman ( wa a hi Bitrus ngame'a) u vayi ma Andarawus, Yakubu, Yohana, Filibus, Batalomiyu,
Simon (fo Yesus noꞌe nae ‘Petrus’), Anderias (Simon odꞌin), Yakobis, Yohanis (Yakobis odꞌin), Filipus Bartolomeos,
15 Matiyu, Toma, Yakubu ivren Alfaus, Siman wa ba yo Zilot,
Mateos, Tomas, Yakobis (Alpius anan), Simon (mana tungga partei poletik Selot),
16 Yahuda ivren Yakubu ni Yahuda Iskaroti, wa a ye le wu'a.
Yudas (Yakobis anan), ma Yudas Iskariot (mana seo hendi Yesus).
17 Yesu a grji ngblu'a baba hi ka kri ni meme ni kpentren ndi wa ba mri koh ma u ni gbugbu ndji wa ba rji ni Yahudiya ni Wurushelima ni bi nyu kikle nne u Taya mba Sidon.
Leleꞌ onda mia leteꞌ a, Yesus no ana mana tungga nara rambariiꞌ mia rae tetuꞌ. Sia naa o, atahori hetar raꞌabꞌue. Ara, rema mia profinsi Yudea, mia kota Yerusalem, mia Tirus no Sidꞌon, kota karuaꞌ ia ra sia tasi suun.
18 Ba ye ndi wa wo Yesu nda ndu den lilo mba ngame. Indji wa ba zi tiya ni wo brji'a ba kpa den.
Ara rema rae rena Yesus, ma hambu ruma rae roꞌe E fo Ana naꞌahahaiꞌ atahori mamahedꞌi ra. Boe ma Ana tao nahaiꞌ se. Ana o naꞌahahaiꞌ atahori nitu taoꞌ ra, ma use-oi nitu mia atahori naa ra.
19 Ko nha ni j'bu ndi ba n'ra kon u kpre don gbengblen u den si'a rju rji ni wu, u wa a den ndji mba wawu'u.
Basa atahori rae nggama E, huu mete ma ara nggama dai E, na, hambu koasa kalua mia E fo tao nahaiꞌ se.
20 A kaya mri koh ma ba nda tre, “Bi hi bi lulu, biyi bi ya, don mulki Irji a hi u mbi.
Basa ma Yesus heoꞌ mbali ana dedꞌenu nara, de nanori nae, “Atahori mana tudꞌa-loloeꞌ re! Hei onton, huu Lamatualain mesaꞌ ne, hei Mane malolem.
21 Bi hi bi lulu biyi bi tie yon zizan'a, don bi wrji. Bi hi bi lulu biyi wa bi yi zizan'a, don bi nza.
Atahori mana ndoeꞌ re! Hei onton, huu dei fo Lamatualain fee nggi miꞌibeta. Atahori mana nggae luu-mbinu no rala susaꞌ re! Hei onton, huu, dei fo rala mara ramahoꞌo.
22 Bi hi bi lulu niwa indji bata kran yi, u idan ba ba ya'yi hlega nda mre yi nda kamba ni nde mbi a nda u brji, nitu Ivren Irji.
Atahori mana hambu doidꞌosoꞌ huu tungga Au, Atahori Matetuꞌ ia! Hei onton, huu dei fo Lamatuaꞌ bala-bꞌae nggi sia sorga. Onaꞌ mae atahori mburu-oeꞌ ro nggi, do tao maꞌafoo nara malole mara, ma tabꞌu-roroo nggi do, use-oi nggi onaꞌ atahori deꞌulakaꞌ o, hei onton, huu dei fo Lamatuaꞌ nasanedꞌa nggi sia sorga. De mete ma atahori tao raꞌasususaꞌ nggi taꞌo naa, o, tao rala mara ramahoꞌo a! No maꞌahee! Afi heran, te atahori mana tao raꞌasususaꞌ hei aleꞌ ia, bei-baꞌi nara mana tao doidꞌoso Lamatualain mana ola-ola maꞌahulu nara. De mete ma hei hambu sususaꞌ mataꞌ naa, tao rala mara mimihoꞌo, huu dei fo Lamatuaꞌ bala-bꞌae nggii naen seli sia sorga.
23 Ngyri ni vi ki ndi briku don ba han ye kikle di ni shulu, e ba Bachi mba ba tie bi kpie ki ni Anabawa ba.
24 Amma iya mbi bi woh, biyi wa bi kpa si mbi ye.
Te atahori mamasuꞌi re! Hei soe, huu hei masodꞌa nemehoꞌot ma, losaꞌ ia ena.
25 Iya mbi bi hi wa bi wrji zizan, iyon ni ye tie yi ni ko shishi.
Atahori maꞌabetaꞌ re! Hei soe, huu dei fo hei hambu fai ndoes manaseliꞌ Atahori mana kidꞌo-kedꞌe leliꞌ re! Hei soe, huu susa-sonaꞌ a nema tao nggi nggae luu-mbinu.
26 Iya mbi biyi wa ba tre ndindi ni tu mbi'a, a he toki ba bachi mba batie ni Anabawa bi ce.
Atahori mana maꞌahe hadꞌa-hormat re! Hei soe, huu maꞌahulun bei-baꞌi mara, koa-boꞌu mana ola-olaꞌ ombo-koson ra!
27 Amma mi hla yiwu wa bi ki sren ton, son bi kamba yi din tie zizi ni bi kran yi.
Boe ma Yesus olaꞌ nakandoo nae, “Pasa ndikim fo rena malolole! Musi sue musu mara, ma tao dꞌala maloleꞌ neu atahori mana mburu-oeꞌ ro nggo.
28 Tie lulu ni bi mre yi ndi bre Irji ni bi ka to tie yiwu.
Hule-oꞌe moꞌe Lamatualain tao dꞌala maloleꞌ fee neu atahori mana sumba-ndon nggo. Ma moꞌe Ana tao dꞌala maloleꞌ fee neu atahori mana fua salaꞌ mata-mataꞌ neu nggo.
29 Niu wa nita wru ni ngbala nh'ma kori, uka nno rima, u wanda ban klon me ri, uka nno ri tiya.
Mete ma atahori mbasa nasum seri, na, soro fo ana mbasa nasum seri fai. Mete ma hambu atahori rambas nala badꞌu matobꞌim, na, fee badꞌum neu e boe.
30 Nno indji wa a mye u. Idio nita ban kpie me, na mye ndu ka nno wu ngana.
Mete ma hambu atahori roꞌe sudꞌiꞌ a sa ma esa, na, fee neuꞌ ena. Boe ma mete ma ana haꞌi nendi saa ma esa, na, hela neu fo ana hambu e leo. Afiꞌ muu moꞌe baliꞌ e fai!
31 To wa u son don ndji tie wu tie ki bawu me.
Musi tao atahori ra, onaꞌ saa fo ho mae fee se tao neu nggo boe.
32 U ta son ndji wa ba son wu, wa hi ngyeri ndindi niwu? I bi latre ba tie toki me.
Ho hiiꞌ a mutudꞌu susueꞌ neu atahori mara. Naa maloleꞌ. Te naa, lenan, sa? Huu atahori deꞌulakaꞌ ra o sue atahori nara boe!
33 U ta tie ndindi ni biwa ba tie ndindi wu'a, a ngye u bi ma niwu. E indji bi latre ba tie toki me.
Mete ma taoꞌ a maloleꞌ neu akaꞌ atahori mana tao maloleꞌ neu nggo, naa lenan saa? Huu atahori deꞌulakaꞌ ra o bala-bꞌae maloleꞌ no maloleꞌ taꞌo naa boe.
34 U tie nno hla nklen ni ndji wa u to ani ye han wu, wahi kpiew ngye ndindi ni wu? U bi latre'a ba nno hla ni bi latre nda kpa ikpie'a ba na nno.
Mete ma ho fee pindan doi ma neu akaꞌ atahori mana bisa fee baliꞌ, na, naa lenan sa? Huu atahori deꞌulaka ra o fee pindan doi nara reu atahori feaꞌ ra boe, sadꞌi mbila do fini esan, na, ara simbo baliꞌ manadaiꞌ.
35 Amma son biwa bana nyme ni wuna ndi tie zizi bawu. Nno hla, hamma ni yo suron ula kpa kpie tuma, u di me ni babran, u bi he mri Madaukaki, wandi wawu me ani toh tie ni bi wa ba ka ngyri nda meme ndji.
Te manaselin, taꞌo ia: Sue musu mara! Ma tao dꞌala maloleꞌ fee se. Saa fo ara parlu, na, fee pindan. Afiꞌ dꞌuꞌa-dꞌuꞌaꞌ mae, ara fee baliꞌ, do hokoꞌ. No taꞌo naa, dei fo Lamatualain bala-bꞌae baliꞌ nggo. Boe ma dadꞌi muu Lamatualain Mana Seliꞌ anan. Huu masodꞌam onaꞌ Amam mana hiiꞌ a tao maloleꞌ fee atahori deꞌulakaꞌ ra. Ana o tao maloleꞌ neu atahori mana nda rahine roꞌe makasi sa.
36 He ni dri ndindi na tie mbi.
Dadꞌi musi mutudꞌu susueꞌ neu atahori, onaꞌ Amam mana sia sorga natudꞌu susueꞌ neu nggo.
37 Na han tre tu rina, u bana han tre nitu me nan. Na kpa ri tie meme na, u bana kpau tie meme na. Wruhle ni bari, u ba wruhle niwu.
Yesus nanori nakandoo nae, “Afiꞌ nile leli atahori, fo atahori afiꞌ nile leli nggo boe. Afiꞌ fua salaꞌ neu atahori, fo atahori afiꞌ fua salaꞌ neu nggo boe. Fee ambon neu atahori sala nara, naa fo ara o fee ambon neu sala mara boe.
38 Nno, u ba nno yi. Nene rhigra ma, uwa ba den nda grju mudu'a, ka shukuhle ni gban mbi. Ani mudu wawu tsra niwu, a ni kii ba tsra ni wu.”
Mete ma ho fee atahori saa fo ara parlu, na, dei fo ho o simbo boe. Huu dei fo Lamatuaꞌ mete-seꞌu nggo fo simbo naeꞌ lenaꞌ fai. Naa onaꞌ atahori ombo fufue naen seli nisiꞌ balek uꞌukuꞌ rala neu, de nggonggonggar e ma ndeni e, fo ombo nesofe seluꞌ e losa mbori rae neu. Ho simboꞌ a nanaen onaꞌ naa boe. Mete ma ho fee mbeiꞌ a, na ho simbo bꞌaliꞌ mbeiꞌ a boe. Te mete ma ho fee naeꞌ na, ho o simbo baliꞌ nanaen seli boe.”
39 A hla misali ri ni bawu, “Indji u nfyen ni tsro ndji u nfyen ri nkon? To a tie naki, ba bi ku ni juju, ka bana kuna?
Yesus o nanori nendiꞌ nekendandaaꞌ boe. Ana dui nae, “Atahori pokeꞌ nda bisa natudꞌu dalaꞌ fee atahori pokeꞌ sa. Te hokoꞌ naa ruꞌa se tudꞌa ndolaꞌ rala reu!
40 Ivren wa ani kpa tsro na zan asi tsro wu'a na, amma dun ndji wa ba tsro wu kle'a ani he na indji waa tsro'a.
Ana sakolaꞌ nda mahineꞌ lenaꞌ meser na sa! Te mete ma ana tungga malolole meser na nenorin, ana bisa dadꞌi onaꞌ meser na boe.
41 Bi tie he mu ndi ni ya vi bi giga wa ahe ni shishi vayi me, ndina toh kikle nkpon wandi ahe ni shishi me'a na?
Ho hiiꞌ a mete maꞌabebesa atahori sala ana nara. Te sala monaem na, nda mae naa salaꞌ sa. Naa onaꞌ ho mita rae dekeꞌ sa sia atahori matan. Tao-tao te balok monaeꞌ sa natabꞌaꞌ sia mata ma, te nda medꞌa sa!
42 U tie he ndi hla vayi me, 'Vayi, dume cu vi bi giga u shishi me,' i wu tume una to gbongbon u shishi me na? Iwu ndji u karji. Guci cu gbogbon u shishi me rju rhi ndi mla ya u wa ahi ni shishi vayi me.
Taꞌo bee de mumburani olaꞌ mae, “Toronooꞌ! Uma fo au nggue hendi rae dekeꞌ sia matam dei.” Tao-tao te nda mita saa-saa sa boe, huu hambu balok natabꞌa sia matam naa! Woe! Memaꞌ ho, atahori mana dea-ralaꞌ tebꞌe! Haꞌi hendi balok naa mia matam dei. Dei fo feꞌe mita, fo tulun nggue hendi rae dekeꞌ sia nonoom matan.”
43 E bana tie nkunkro ndindi mawa iklo ma ba gigla ma na, u gigla nkunkron na nno klo ndindi ma na.
Yesus fee seluꞌ nekendandaaꞌ sa nae, “Hau huu maloleꞌ, nda bisa nabꞌoa bꞌoa nda maloleꞌ sa. Boe ma hau huu nda maloleꞌ sa, nda bisa nabꞌoa bꞌoa maloleꞌ sa.
44 E ba to nkunkron ni klo ma. E indji bana kyen klo ncu ni nci ncoh na, ume bana kyen klo grapes rji ni miji braya na.
Atahori rahine rae hau huuꞌ sa maloleꞌ do hokoꞌ, mia hau naa bꞌoa nara. Basa atahori bubꞌuluꞌ rae, atahori nda seu jambu bꞌoaꞌ, do anggor boaꞌ mia hau huu manggouꞌ sa.
45 Indji ndindi rji ni suron ma ndindi ani tie kpi bi ndindima, u meme ndji rji ni meme suron ma ni tie meme kpi. Don rji ni gbugbu kpie bi mi suron inyu ma ni hla.
Onaꞌ naa boe atahori rala meumareꞌ, ana tao dꞌala maloleꞌ. Te atahori rala manggenggeoꞌ, ana tao dꞌala deꞌulakaꞌ. Huu atahori dedꞌea-oꞌolan, natudꞌu eni dudꞌuꞌan.”
46 Nitu ngye bi yome, 'Bachi, Bachi,' u bina tie kpie'a wame tre na?
Basa ma Yesus tute oꞌolan fai nae, “Hei akaꞌ moꞌe Au mikindooꞌ a mae, ‘Malangga’. Te taꞌo bee de hei nda nau tungga Au oꞌola ngga sa?
47 Indji wa aye nime nda wo lan tre mu nda tie kpe wa mi tre'a, Mi hla ni yiwu ka ahi nha.
Atahori mana rema rena Au, ma tao tungga oꞌola Ngga, eni, onaꞌ
48 Ahe na ndi wasi meh koh nda shi juju u nci tra ri meme nda meh nci tra ni tu inha. Toh ima aye babran nda ri ni nci tra, u ana tie'u kpe na, nitu ba meh wu bi.
atahori mana nae tao ume manggateeꞌ. Ana ali malolole naꞌahuluꞌ fanderen ndolan sia rae isiꞌ losa hambu fatu manggateeꞌ. Basa de ana tao fanderen sia fatu naa ata, dei de feꞌe naririi ume a. Mete ma oe mandaliꞌ a nandali nema o, ume naa nda nanggonggaꞌ sa, huu fanderen na manggateeꞌ.
49 Amma indji wa ani wo tre mu nda na tie bana, ahe na ndji wa a meh tra ni tu meme hamma ni zi nci tra. Ima aye babran nda ri ni nci tra'a, u koh'a tie gbla zi hle kpukpru wu.
Te atahori mana rena no rala banggi-bꞌanggiꞌ ma nda tungga Au oꞌola ngga sa, eni onaꞌ atahori mana naririi umen, te nae sadꞌi dadꞌi. Ana nda tao fanderen sa, te dꞌama ume a siaꞌ a rae isiꞌ sia loe suun. De leleꞌ oe mandaliꞌ a nandali nema ma, nandali nendi ume a!”
