Luk'as Dooshishiyo 11
1 Ik aaw Iyesus beyok ikoke Ik'o b́ k'onfere b́tesh, Ik' k'ononowere b́ ishtsok'on b́ danifwotsitse iko, «Doonzono! Yohans b́ danifwotssh Ik' k'ono b́ danitsok'o neewor Ik'o k'ono noosh daniwe!» bí et.
Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ εἶναι αὐτὸν ἐν τόπῳ τινὶ προσευχόμενον, ὡς ἐπαύσατο, εἶπέν τις τῶν μαθητῶν αὐτοῦ πρὸς αὐτόν Κύριε, δίδαξον ἡμᾶς προσεύχεσθαι, καθὼς καὶ Ἰωάνης ἐδίδαξεν τοὺς μαθητὰς αὐτοῦ.
2 Iyesuswere, «Ik'o itk'onor hank'o erere bí'et, ‹Darotse beyiruwo no Nihono! Nshútso S'aynee! N mengstu wowiye!
εἶπεν δὲ αὐτοῖς Ὅταν προσεύχησθε, λέγετε Πάτερ, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου· ἐλθάτω ἡ βασιλεία σου·
3 Aaw aawon noosh nomeet misho ime!
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δίδου ἡμῖν τὸ καθ’ ἡμέραν·
4 Noon dadtswotssh oorowe noettsok'o, No morro noosh orowa eree, Fadeyotsowere noon kindshk'aye› gondatse noon oriwe bakona.»
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν, καὶ γὰρ αὐτοὶ ἀφίομεν παντὶ ὀφείλοντι ἡμῖν· καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν.
5 Manats dabt Iyesus b́ danifwotssh hank'owa bí'eti, «Aab ititse b́ shunts tooh detstso fa'e erone, b́ toohman t'ú talititson b́ toohman galok amr, ‹T masho, oona neesha keez misho taash gushiwe,
Καὶ εἶπεν πρὸς αὐτούς Τίς ἐξ ὑμῶν ἕξει φίλον, καὶ πορεύσεται πρὸς αὐτὸν μεσονυκτίου καὶ εἴπῃ αὐτῷ Φίλε, χρῆσόν μοι τρεῖς ἄρτους,
6 T mash ikoniye wokdatson weeron waat b́ eree t t'intsituu misho tt'ut'i!› bí etal
ἐπειδὴ φίλος μου παρεγένετο ἐξ ὁδοῦ πρός με καὶ οὐκ ἔχω ὃ παραθήσω αὐτῷ·
7 Eshe, b́ mootse bede'er, ‹Oona neesha taan kic'ik'aye! fengesho is'k'reke, t nana'uwotswere taantoniye es'atse bok'eyiri, manshe tuur n geyiru misho neeash imosh falratse, › etetwá?
κἀκεῖνος ἔσωθεν ἀποκριθεὶς εἴπῃ Μή μοι κόπους πάρεχε· ἤδη ἡ θύρα κέκλεισται, καὶ τὰ παιδία μου μετ’ ἐμοῦ εἰς τὴν κοίτην εἰσίν· οὐ δύναμαι ἀναστὰς δοῦναί σοι.
8 B́ mashi b́ wottsosh dab tuur imo b́k'azalor b́ kasho b́ k'uushirwosha err bísh geyits jamo tuurni b́ imetiye etirwe itsha.
λέγω ὑμῖν, εἰ καὶ οὐ δώσει αὐτῷ ἀναστὰς διὰ τὸ εἶναι φίλον αὐτοῦ, διά γε τὴν ἀναιδίαν αὐτοῦ ἐγερθεὶς δώσει αὐτῷ ὅσων χρῄζει.
9 Manshe taawor itsh t keewirwo haniye, k'onwere itsh imetwe, maa fengesho k'ofore itsh k'eshetwe,
Κἀγὼ ὑμῖν λέγω, αἰτεῖτε, καὶ δοθήσεται ὑμῖν· ζητεῖτε, καὶ εὑρήσετε· κρούετε, καὶ ἀνοιγήσεται ὑμῖν·
10 K'onitw jamo dek'etwe, geyirwonwere daatsitwe, fengesho k'ofirwosho k'eshetwe.
πᾶς γὰρ ὁ αἰτῶν λαμβάνει, καὶ ὁ ζητῶν εὑρίσκει, καὶ τῷ κρούοντι ἀνοιγήσεται.
11 Ititsnmó nih wotefetst, b́ na'o tusho b́ k'onor shúts imetuwo kone? Mus'o b́ k'oniyal mus'i shegro dawnzo imetwá?
τίνα δὲ ἐξ ὑμῶν τὸν πατέρα αἰτήσει ὁ υἱὸς ἰχθύν, μὴ ἀντὶ ἰχθύος ὄφιν αὐτῷ ἐπιδώσει;
12 Himó keetso b́ k'oniyal ok'olsho imetwa?
ἢ καὶ αἰτήσει ᾠόν, ἐπιδώσει αὐτῷ σκορπίον;
13 It gondwotsi wotefetsat it na'osh sheeng keewo imo it daniyakon, darotse fa'o itnihmó bíyoke k'onirwotssh S'ayin shayiro bogshde aak'owe imob́k'azeti!»
εἰ οὖν ὑμεῖς πονηροὶ ὑπάρχοντες οἴδατε δόματα ἀγαθὰ διδόναι τοῖς τέκνοις ὑμῶν, πόσῳ μᾶλλον ὁ Πατὴρ ὁ ἐξ οὐρανοῦ δώσει Πνεῦμα Ἅγιον τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν.
14 Ik aaw Iyesus noon keewo faliraw fo'erawo gidik' ash iko atsotse b́ kishfera b́ tesh, Fo'rawonwere b́ keshtsok'on gdik'o noon keewo dek't b́ tuwi, ash ashonwere keewhanatse tuutso ayi dek't bo adi.
Καὶ ἦν ἐκβάλλων δαιμόνιον, καὶ αὐτὸ ἦν κωφόν· ἐγένετο δὲ τοῦ δαιμονίου ἐξελθόντος ἐλάλησεν ὁ κωφός. καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι·
15 Ik ikuwotsmó, «Fo'erawo b́kishiriye Fo'erawi naash wottso Beel Zebulnee, » bo eti.
τινὲς δὲ ἐξ αὐτῶν εἶπαν Ἐν Βεελζεβοὺλ τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια·
16 K'oshwotswere bín fadbek'o geyat́ darotse milikit iko boosh b́ kitsitwok'o bo aati.
ἕτεροι δὲ πειράζοντες σημεῖον ἐξ οὐρανοῦ ἐζήτουν παρ’ αὐτοῦ.
17 Iyesusmó bo gitsotse bo gawirwo dank'rat boosh hank'o bíet, «Ik mengsto hake bak kayeyar bí'atsatsewo b́k'aleyetka wotiyal, mengstman t'afa b́t'afiti, mank'o ik maá asho bí atsatsewo b́ k'aleyal dihe b́dihiti.
αὐτὸς δὲ εἰδὼς αὐτῶν τὰ διανοήματα εἶπεν αὐτοῖς Πᾶσα βασιλεία ἐφ’ ἑαυτὴν διαμερισθεῖσα ἐρημοῦται, καὶ οἶκος ἐπὶ οἶκον πίπτει.
18 Mansha shed'ano bí atsatseyo b́ k'aletka wotiyal b́ mengsto ak'ok'alrniya kup'ar need'o b́ faliti? Itiyere ‹Bíhe Fo'erawo b́kishiriye Beelzebulne, › etfte taasha.
εἰ δὲ καὶ ὁ Σατανᾶς ἐφ’ ἑαυτὸν διεμερίσθη, πῶς σταθήσεται ἡ βασιλεία αὐτοῦ; ὅτι λέγετε ἐν Βεελζεβοὺλ ἐκβάλλειν με τὰ δαιμόνια.
19 Taa bére, Fo'erawo t kishir Belzebulna wotiyal it nana'úwots bokishir konneya? Manshe it took nana'o dab itats angshitúne.
εἰ δὲ ἐγὼ ἐν Βεελζεβοὺλ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, οἱ υἱοὶ ὑμῶν ἐν τίνι ἐκβάλλουσιν; διὰ τοῦτο αὐτοὶ ὑμῶν κριταὶ ἔσονται.
20 Eshe Fo'erawo tkishir taa Ik'i angona wotiyalmó Ik'i mengstu itmaants bwatsok'o dande'ere.
εἰ δὲ ἐν δακτύλῳ Θεοῦ ἐγὼ ἐκβάλλω τὰ δαιμόνια, ἄρα ἔφθασεν ἐφ’ ὑμᾶς ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.
21 «Ash kup' iko t'eesho deshde'er b́ moo b́ kotetka wotiyal b́ gizo sheengshde kotetwe,
ὅταν ὁ ἰσχυρὸς καθωπλισμένος φυλάσσῃ τὴν ἑαυτοῦ αὐλήν, ἐν εἰρήνῃ ἐστὶν τὰ ὑπάρχοντα αὐτοῦ·
22 Ernmó bíyere bog asho wáár bín da'abdek'al detsfe bí etts kes'i gino bíatse k'aa'úni b́dek'eti, b́ giz jamonowere bi' de'er kayini b́k'riti.
ἐπὰν δὲ ἰσχυρότερος αὐτοῦ ἐπελθὼν νικήσῃ αὐτόν, τὴν πανοπλίαν αὐτοῦ αἴρει ἐφ’ ᾗ ἐπεποίθει, καὶ τὰ σκῦλα αὐτοῦ διαδίδωσιν.
23 «T maants woteraw jamó taana b́ k'efiti, tiyok kakuraw jamo bad'iye b́ bad'iyiri.
Ὁ μὴ ὢν μετ’ ἐμοῦ κατ’ ἐμοῦ ἐστιν, καὶ ὁ μὴ συνάγων μετ’ ἐμοῦ σκορπίζει.
24 «Kim shayiro ashotse b́ keshor b́ k'ot'okoo geyoke aats aalok dats shuk' jamok b́ guriti, b́ k'ot'it beyoko b́ t'ut'almó ‹T keshts moots aanar amna› bíeteti.
Ὅταν τὸ ἀκάθαρτον πνεῦμα ἐξέλθῃ ἀπὸ τοῦ ἀνθρώπου, διέρχεται δι’ ἀνύδρων τόπων ζητοῦν ἀνάπαυσιν, καὶ μὴ εὑρίσκον λέγει Ὑποστρέψω εἰς τὸν οἶκόν μου ὅθεν ἐξῆλθον·
25 Aanar b́ waáfere s'ayintsdek't k'aniyetso datsb́dek'eti.
καὶ ἐλθὸν εὑρίσκει σεσαρωμένον καὶ κεκοσμημένον.
26 Maniyere il amr biyere gondwotsi k'osh Fo'eraw shawatwotsi de'er b́ weeti, bali biitse b́ beef mootse kind de b́ beeti, ash man il b́wotitwo shintsoniyere iki gonde b́ wotiti.»
τότε πορεύεται καὶ παραλαμβάνει ἕτερα πνεύματα πονηρότερα ἑαυτοῦ ἑπτά, καὶ εἰσελθόντα κατοικεῖ ἐκεῖ, καὶ γίνεται τὰ ἔσχατα τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου χείρονα τῶν πρώτων.
27 Iyesus man keewoke b́befere mááts iku ash ash taalotse b́ k'aaro eenshdek'at «Neen shuwat s'atstsu deerekiye, » bi eti.
Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ λέγειν αὐτὸν ταῦτα ἐπάρασά τις φωνὴν γυνὴ ἐκ τοῦ ὄχλου εἶπεν αὐτῷ Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε καὶ μαστοὶ οὓς ἐθήλασας.
28 Iyesusmó, «Deretswotsiyere Ik'i aap'tso k'ewde'er finats jitsitwotsiye, » bí et.
αὐτὸς δὲ εἶπεν Μενοῦν μακάριοι οἱ ἀκούοντες τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ καὶ φυλάσσοντες.
29 Ay asho b́maand waat bo kakwetsok'on Iyesus hank'owa ett b́keewu, «S'oot'ahan gonde, milikit bek'e bogeyiri, ernmó nebiyo Yonaskoniye okoon k'osh milikito boosh imeratse.
Τῶν δὲ ὄχλων ἐπαθροιζομένων ἤρξατο λέγειν Ἡ γενεὰ αὕτη γενεὰ πονηρά ἐστιν· σημεῖον ζητεῖ, καὶ σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ εἰ μὴ τὸ σημεῖον Ἰωνᾶ.
30 Nebiyiyo Yonas Nenewe kititsi ashuwotssh milikit wotat b́ teshtsok'o mank'o ash na'o and duranatsi s'oot'osh milikit wotitwe.
καθὼς γὰρ ἐγένετο Ἰωνᾶς τοῖς Νινευείταις σημεῖον, οὕτως ἔσται καὶ ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου τῇ γενεᾷ ταύτῃ.
31 Muur Nugusu angshi aawots and duranatsi s'oot'wotsnton tuur boats angshitwane, bi Selemon dani telefo k'ebosh dats daaratse tuwat waarane, ernmó hambe, Selomoniyere bogo hanoke fa'ee.
βασίλισσα νότου ἐγερθήσεται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῶν ἀνδρῶν τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινεῖ αὐτούς· ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφίαν Σολομῶνος, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Σολομῶνος ὧδε.
32 Mank'owoŕe Nenewe kiti ashuwots angshi aawots and duri s'oot'anotsnton tuur angshitwane, Nenewe ashuwots Yonas nabtso boshishtsok'on bo fints morrosh goynatt naandrone etrne, ernmó hambe, Yonasiyere bogo hanoke b́ fa'oni.»
ἄνδρες Νινευεῖται ἀναστήσονται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινοῦσιν αὐτήν· ὅτι μετενόησαν εἰς τὸ κήρυγμα Ἰωνᾶ, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδε.
33 Manats dabt Iyesus hank'o bí eti, «C'eesho c'eeshde'er dats ashok gedfo, wee oosho bí'ats gúp'shfo konwor aaliye, maniyere dab ashuwotssh máá gitso maants bo kindór b́ shanetwok'o dambaan s'ogatsa bogedfoni.
Οὐδεὶς λύχνον ἅψας εἰς κρύπτην τίθησιν οὐδὲ ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ’ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, ἵνα οἱ εἰσπορευόμενοι τὸ φέγγος βλέπωσιν.
34 Ni atsatsi c'eesho ni ááwoniye. Niááwo jeen b́wotiyal niats jamo sháánon s'eenke b́wotiti, ni ááwo shodk b́wotiyalmó ni ats jamo t'aluwotse b́wotiti.
ὁ λύχνος τοῦ σώματός ἐστιν ὁ ὀφθαλμός σου. ὅταν ὁ ὀφθαλμός σου ἁπλοῦς ᾖ, καὶ ὅλον τὸ σῶμά σου φωτεινόν ἐστιν· ἐπὰν δὲ πονηρὸς ᾖ, καὶ τὸ σῶμά σου σκοτεινόν.
35 Manb́wottsosh eshe ni atse fa'a c'eesho t'alu b́woterawok'o niatso korde'e.
σκόπει οὖν μὴ τὸ φῶς τὸ ἐν σοὶ σκότος ἐστίν.
36 Eshe ni ats jamo bíatse t'aluwo b́ deshawo sháánon s'eentso b́wotiyal, c'eesho ayider golor neesh b́shaanifok'o iki golr sháán wotitwe.»
εἰ οὖν τὸ σῶμά σου ὅλον φωτεινόν, μὴ ἔχον μέρος τι σκοτεινόν, ἔσται φωτεινὸν ὅλον ὡς ὅταν ὁ λύχνος τῇ ἀστραπῇ φωτίζῃ σε.
37 Iyesus han b́ keewufere ferisawi wotsitse iko aawu misho moowe bí eti, Frisawiwo moots kindt aawu misho moosh mishimarasts t'inbdek'i.
Ἐν δὲ τῷ λαλῆσαι ἐρωτᾷ αὐτὸν Φαρισαῖος ὅπως ἀριστήσῃ παρ’ αὐτῷ· εἰσελθὼν δὲ ἀνέπεσεν.
38 Iyesus misho b́maftsere shino kisho masho b́k'aztsosh ferisawimań bí adi.
ὁ δὲ Φαρισαῖος ἰδὼν ἐθαύμασεν ὅτι οὐ πρῶτον ἐβαπτίσθη πρὸ τοῦ ἀρίστου.
39 Mansh doonzo Iyesus bísh hank'o bíeti, «It ferisawiwots brc'uk'onat saniy abo s'ayintsatniy it mashiri, it gitsonmó gondonat bík'on ititse s'eengutsi.
εἶπεν δὲ ὁ Κύριος πρὸς αὐτόν Νῦν ὑμεῖς οἱ Φαρισαῖοι τὸ ἔξωθεν τοῦ ποτηρίου καὶ τοῦ πίνακος καθαρίζετε, τὸ δὲ ἔσωθεν ὑμῶν γέμει ἁρπαγῆς καὶ πονηρίας.
40 It dartsuwotso! úratstso azts Ik'o gitsitstsonmó azratsa?
ἄφρονες, οὐχ ὁ ποιήσας τὸ ἔξωθεν καὶ τὸ ἔσωθεν ἐποίησεν;
41 It brc'k'onat it s'awotse fa'o t'owwotssh imere maniye hakon it keewu jamo s'ayino itsh wotituwe.
πλὴν τὰ ἐνόντα δότε ἐλεημοσύνην, καὶ ἰδοὺ πάντα καθαρὰ ὑμῖν ἐστιν.
42 «It ferisawiwotso indowe itsha! ik weeron ak'arshudona, c'ilatamikonat ay k'ac'n maay naruwotsatse tatslo kishirute, k'osh weerono ariko angshonat Ik'i shunonowere k'az it k'riri, ekeewi it k'alor hanowere k'azo itsh geyiratse b́ teshi.
ἀλλὰ οὐαὶ ὑμῖν τοῖς Φαρισαίοις, ὅτι ἀποδεκατοῦτε τὸ ἡδύοσμον καὶ τὸ πήγανον καὶ πᾶν λάχανον, καὶ παρέρχεσθε τὴν κρίσιν καὶ τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ· ταῦτα δὲ ἔδει ποιῆσαι κἀκεῖνα μὴ παρεῖναι.
43 «It ferisawi etetsanots indowe itna, Ayhudi Ik' k'oni mootse beyoki sheengats beyo shunfte, mankoo jebonat gawiyotse ashjamo itn jamo bíatituwok'o it geyiri.
οὐαὶ ὑμῖν τοῖς Φαρισαίοις, ὅτι ἀγαπᾶτε τὴν πρωτοκαθεδρίαν ἐν ταῖς συναγωγαῖς καὶ τοὺς ἀσπασμοὺς ἐν ταῖς ἀγοραῖς.
44 Ash ashuwots bo danawo bíabatse boshaíru doowo it artsotse indowe itsha!»
οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι ἐστὲ ὡς τὰ μνημεῖα τὰ ἄδηλα, καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ περιπατοῦντες ἐπάνω οὐκ οἴδασιν.
45 Muse nemo danifuwtsitse iko Iyesussh, «Danifono, han eto nonor c'ashrne etee!» bí et.
Ἀποκριθεὶς δέ τις τῶν νομικῶν λέγει αὐτῷ Διδάσκαλε, ταῦτα λέγων καὶ ἡμᾶς ὑβρίζεις.
46 Iyesuswere hank'o bíet, «Indowe itsha, it nemo danifuwotssha! ashaats kurimango it kurfoni, itmó kurman dab it kishi jabon t'awiratste.
ὁ δὲ εἶπεν Καὶ ὑμῖν τοῖς νομικοῖς οὐαί, ὅτι φορτίζετε τοὺς ἀνθρώπους φορτία δυσβάστακτα, καὶ αὐτοὶ ἑνὶ τῶν δακτύλων ὑμῶν οὐ προσψαύετε τοῖς φορτίοις.
47 «It nihots bo úd'ts nebiyiwots doowo it sheengsh dek'at it doziruwotse, indowe itna!
οὐαὶ ὑμῖν, ὅτι οἰκοδομεῖτε τὰ μνημεῖα τῶν προφητῶν, οἱ δὲ πατέρες ὑμῶν ἀπέκτειναν αὐτούς.
48 Eshe it nihots bo úd'ts nebiyiwotssh bo doowo it finiruwotse itwere bo gond fino tep'iruwotsnat gawuwots itne.
ἄρα μάρτυρές ἐστε καὶ συνευδοκεῖτε τοῖς ἔργοις τῶν πατέρων ὑμῶν, ὅτι αὐτοὶ μὲν ἀπέκτειναν αὐτοὺς, ὑμεῖς δὲ οἰκοδομεῖτε.
49 Manatse tuutson Ik'i dan telefu hank'o etfane, ‹Nebiyiwotsnat woshetswotsi bo maants woshituwe, ik ikuwotsi úd'itúne, ortsuwotsno gondo bek'shitunee,
διὰ τοῦτο καὶ ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ εἶπεν Ἀποστελῶ εἰς αὐτοὺς προφήτας καὶ ἀποστόλους, καὶ ἐξ αὐτῶν ἀποκτενοῦσιν καὶ διώξουσιν,
50 Datso bí'azeron tuut kud'ts nebiywotś s'atso, and dúranatsi s'oot'anots angshon aatetúne.›
ἵνα ἐκζητηθῇ τὸ αἷμα πάντων τῶν προφητῶν τὸ ἐκκεχυμένον ἀπὸ καταβολῆς κόσμου ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης,
51 Ariko itsh keewna, Abeelatse tuut wosh t'intseyiru t'arap'ezonat Ik' maa taalotse úd'etso Zekariyaskok b́ borfetso kud'ts s'atsosh and dúrantsi s'oot'anots aatetúne.
ἀπὸ αἵματος Ἄβελ ἕως αἵματος Ζαχαρίου τοῦ ἀπολομένου μεταξὺ τοῦ θυσιαστηρίου καὶ τοῦ οἴκου· ναί, λέγω ὑμῖν, ἐκζητηθήσεται ἀπὸ τῆς γενεᾶς ταύτης.
52 «It nemo danifuwots indowe itsha! Dani fengesho bín k'eshet k'ulfiwo it kishatse detsfte, ernmó it it tookosh bíts kindratste, kind geyiruwotsno bo kindrawok'owa it baziri.»
οὐαὶ ὑμῖν τοῖς νομικοῖς, ὅτι ἤρατε τὴν κλεῖδα τῆς γνώσεως· αὐτοὶ οὐκ εἰσήλθατε καὶ τοὺς εἰσερχομένους ἐκωλύσατε.
53 Iyesus manoke k'ay amoosh b́tuutsok'on nemo danifuwotsnat feriswiwotsn b́keewo k'efat ando ay aato t'intso dek't botuwi.
Κἀκεῖθεν ἐξελθόντος αὐτοῦ ἤρξαντο οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι δεινῶς ἐνέχειν καὶ ἀποστοματίζειν αὐτὸν περὶ πλειόνων,
54 Hań bo k'alirwe b́keewiru keewon bín detsosh geyatni boteshi.
ἐνεδρεύοντες αὐτὸν θηρεῦσαί τι ἐκ τοῦ στόματος αὐτοῦ.
