लूका 1
1 जनाब थियुफिलुस, बड़े लोकेईं तैना गल्लां हेरी ज़ैना प्रभु-यीशुए कियोरी थी, ज़ैखन तै असन सेइं साथी थियो, ज़ेइसेरां तैनी अपनू सेवारू कम शुरू कियोरू थियूं। तैन मैनेईं होरि मैनन् यीशुएरे बारे मां शिक्षा देइतां परमेशरेरी सेवा की। बड़े मैनेईं तैन केरि गल्लां शुन्तां यीशुएरे बारे मां इश्शे लेइ इतिहासेरी किताब लिखी।
Sayın Teofilos, Birçok kişi aramızda olup bitenlerin tarihçesini yazmaya girişti. Nitekim başlangıçtan beri bu olayların görgü tanığı ve Tanrı sözünün hizmetkârı olanlar bunları bize ilettiler. Ben de bütün bu olayları ta başından özenle araştırmış biri olarak bunları sana sırasıyla yazmayı uygun gördüm.
3 मीं एप्पू तैन सैरी गल्लां केरि बड़े रोड़ेच़ारे छानबीन की। एल्हेरेलेइ, मीं एन रोड़ू लग्गू, कि अवं भी तुश्शे लेइ तैन गल्लां केरे बारे मां ठीक डंगे सेइं इतिहासेरी किताब लिखी।
4 अवं चाताईं कि तीं पतो लग्गे कि यीशुएरे बारे मां तैना गल्लां सच़्च़ी आन, ज़ैन केरे बारे मां तुसन शिक्षा मैल्लोरी थी।
Öyle ki, sana verilen bilgilerin doğruluğunu bilesin.
5 यहूदिया इलाके मां, ज़ैखन हेरोदेस राज़ो राज़ केरतो थियो, त तैखन जकर्याह नंव्वेरो अक यहूदी याजक थियो। तै मैन्हु याजकां केरे टोली मां अबिय्याह नंव्वेरो टोली मरां थियो। तैसेरी कुआन्शारू नंव एलीशिबा थियूं। एलीशिबा हारूनेरे खानदेंनी मरां थी, (हारून इस्राएल लोकां केरो पेइलो याजक थियो)।
Yahudiye Kralı Hirodes zamanında, Aviya bölüğünden Zekeriya adında bir kâhin vardı. Harun soyundan gelen karısının adı ise Elizabet'ti.
6 तैना दुइये प्रभु-परमेशरेरी नज़री मां धर्मी थियां ते कने परमेशरेरे सारे कानून ते सारे हुक्मन पुड़ बेइलज़ाम च़लनेबालां थियां।
Her ikisi de Tanrı'nın gözünde doğru kişilerdi, Rab'bin bütün buyruk ve kurallarına eksiksizce uyarlardı.
7 पन तैन केरि कोई औलाद न थी, किजोकि एलीशिबा बाँझ थी, ते तैना दुइये बुढ़ां थियां।
Elizabet kısır olduğu için çocukları olmuyordu. İkisinin de yaşı ilerlemişti.
8 एक्की फेरे, जकर्याहेरी टोली यरूशलेम नगरेरे मन्दरे मां सेवारू कम केरि राओरे थी, तैखन तै प्रभु परमेशरेरी हज़ूरी मां अपनू याजकेरू कम लोगोरो थियो केरने।
Zekeriya, hizmet sırasının kendi bölüğünde olduğu bir gün, Tanrı'nın önünde kâhinlik görevini yerine getiriyordu.
9 याजकां केरे रीतरे मुताबिक तैनेईं परची छ़ेडतां जकर्याह च़ुनो कि तै प्रभु-परमेशरेरे मन्दरे मां गेइतां गुग्गल बाले।
Kâhinlik geleneği uyarınca Rab'bin Tapınağı'na girip buhur yakma görevi kurayla ona verilmişti.
10 ज़ैखन तै गुग्गल बालने लोरो थियो, त तैखन मैन्हु केरि सारी भीड़ मन्दरेरे बेइर प्रार्थना केरि राओरी थी।
Buhur yakma saatinde bütün halk topluluğu dışarıda dua ediyordu.
11 तैखन अचानक प्रभु-परमेशरेरो अक स्वर्गदूत गुग्गल बालनेरी ठारारे देइने पासे खड़े भोइतां जकर्याह लेइहोव।
Bu sırada, Rab'bin bir meleği buhur sunağının sağında durup Zekeriya'ya göründü.
12 ज़ैखन जकर्याहे स्वर्गदूत लाव, त तै घेमरोव ते बड़ो डेरि जेव।
Zekeriya onu görünce şaşırdı, korkuya kapıldı.
13 पन स्वर्गदूते तैस सेइं ज़ोवं, “हे जकर्याह, न डर! ज़ैखन तीं प्रार्थना की, त परमेशरे तेरी प्रार्थना शुनी। एल्हेरेलेइ, तेरी कुआन्श एलीशिबाई मट्ठू भोनूए, ते तू तैसेरू नंव यूहन्ना रेख्खां।
Melek, “Korkma, Zekeriya” dedi, “Duan kabul edildi. Karın Elizabet sana bir oğul doğuracak, adını Yahya koyacaksın.
14 तैसेरे ज़र्म भोने सेइं तू बड़ो खुश भोलो। त बड़े लोक भी खुश भोले।
Sevinip coşacaksın. Birçokları da onun doğumuna sevinecek.
15 तै प्रभु-परमेशरेरी नज़री मां महान भोलो, ते तैनी कोन्ची भी किसमेरी नश्शे बाले चीज़ त कने शराब कधे न लोड़े पियोरी, ते तै अपनि अम्मारे पेटे मां भोते वक्तेरां परमेशरेरी पवित्र आत्मारी शेक्ति सेइं भरपूर भोलो।
O, Rab'bin gözünde büyük olacak. Hiç şarap ve içki içmeyecek; daha annesinin rahmindeyken Kutsal Ruh'la dolacak.
16 तै इस्राएली लोकन मरां बड़े लोक परमेशरेरे पासे ज़ै तैन केरो प्रभु परमेशरे वापस तैस कां आनेलो, ज़ैना अपने पापां केरि वजाई सेइं परमेशरे करां दूर भोरे थिये।
İsrailoğulları'ndan birçoğunu, Tanrıları Rab'be döndürecek.
17 ते तै एरो मैन्हु भोलो ज़ैस पुड़ एलिय्याहरी आत्मा ते कने शक्ति भोली। तै परमेशरेरी बत तियार केरेलो, तैस अग्री-अग्री च़लेलो ताके हाज बव्वां केरो दिल औलादरे पासे ते परमेशर न मन्नेबाले लोकन धेर्मी लोकां केरे बत्तां केरे पासे बदलेलो, ताके ज़ैखन प्रभु एज्जे त लोक तियार भोन।”
Babaların yüreklerini çocuklarına döndürmek, söz dinlemeyenleri doğru kişilerin anlayışına yöneltmek ve Rab için hazırlanmış bir halk yetiştirmek üzere, İlyas'ın ruhu ve gücüyle Rab'bin önünden gidecektir.”
18 जकर्याहे स्वर्गदूते पुच़्छ़ू, “अवं केन्च़रे मेन्नी एन असन सेइं भोनूए, अवं त बुढोइं ते मेरी कुआन्श भी बुढी भोरीए।”
Zekeriya meleğe, “Bundan nasıl emin olabilirim?” dedi. “Çünkü ben yaşlandım, karımın da yaşı ilerledi.”
19 स्वर्गदूते जुवाब दित्तो, “अवं जिब्राईल आईं अवं परमेशरे कां खड़ो भोताईं, अवं एल्हेरेलेइ भेज़ोरोईं, कि अवं तीं सेइं गल केरि ते तीं ए खुशखबरी शुनेई।
Melek ona şöyle karşılık verdi: “Ben Tanrı'nın huzurunda duran Cebrail'im. Seninle konuşmak ve bu müjdeyi sana bildirmek için gönderildim.
20 ते हेर ज़ां तगर एना गल्लां पूरी न भोन तेरी ज़बान बंद भोली, ते तू गल न केरि सकेलो किजोकि तीं मेरी गल्लां केरू याकीन नईं कियेरू ज़ैना अपने वक्ते पुड़ पूरी भोनिन।”
İşte, belirlenen zamanda yerine gelecek olan sözlerime inanmadığın için dilin tutulacak, bunların gerçekleşeceği güne dek konuşamayacaksın.”
21 ते ज़ैखन जकर्याह ते स्वर्गदूत मन्दरे मां गल्लां लोरे थिये केरने त लोक मन्दरेरे बेइर अंगने मां जकर्याहे बलगने लोरे थिये, तैना बड़े हैरान भोइजेइ कि जकर्याहे मन्दरे मां एत्रू च़िर किजो लाव।
Zekeriya'yı bekleyen halk, onun tapınakta bu kadar uzun süre kalmasına şaştı.
22 ज़ैखन तै बेइर निस्सो, त तै कुजी न बटो ते तैन लोकेईं बुझ़ी छ़डू, कि एनी मन्दरे मां किछ दर्शन लाहेरूए किजोकि तै इशारो केरतो थियो, पन कुजी न थियो बटतो।
Zekeriya ise dışarı çıktığında onlarla konuşamadı. O zaman tapınakta bir görüm gördüğünü anladılar. Kendisi onlara işaretler yapıyor, ama konuşamıyordu.
23 ज़ेइस यरूशलेम नगरेरे मन्दरे मां जकर्याहरू एक्की हफतेरे याजकेरी सेवारू कम पूरू भोवं, त तै अपने घरे जो च़लो जेव।
Görev süresi bitince Zekeriya evine döndü.
24 किछ वक्तेरां बाद तैसेरी कुआन्श एलीशिबा दोज़ींतीए भोइ, ते तै पंच़ महीन्न तगर बेइर लोकन मां न जेई। तैसां ज़ोवं,
Bir süre sonra karısı Elizabet gebe kaldı ve beş ay evine kapandı.
25 “प्रभुए मीं पुड़ दया केरतां केत्रू महान कम कियूं, ते अवं दोज़ींती भोइ, ते ज़ैस गल्लरे वाजाई सेइं लोक मीं घटिया समझ़ते थिये, तै गल दूर की।”
“Bunu benim için yapan Rab'dir” dedi. “Bu günlerde benimle ilgilenerek insanlar arasında utancımı giderdi.”
26 एलीशिबारे दोज़ींती भोनेरे शेइयोवं महीने जिब्राईल स्वर्गदूत परमेशरेरी तरफां गलील इलाकेरे नासरत नगरे मां,
Elizabet'in hamileliğinin altıncı ayında Tanrı, Melek Cebrail'i Celile'de bulunan Nasıra adlı kente, Davut'un soyundan Yusuf adındaki adamla nişanlı kıza gönderdi. Kızın adı Meryem'di.
27 एक्की अड्लैई कुइये कां भेज़ो। तैसारी कुड़माइ दाऊदेरे खानदाने मरां एक्की मड़दे सेइं भोरी थी ज़ेसेरू नवं यूसुफ थियूं, ते तैस कुइयरू नवं मरियम थियूं।
28 स्वर्गदूते तैस कां एइतां ज़ोवं, “आनन्द ते ज़ींत तेरी भोए, तीं पुड़ परमेशरेरी बड़ी दया भोरीए, प्रभु तीं सेइं साथिये!”
Onun yanına giren melek, “Selam, ey Tanrı'nın lütfuna erişen kız! Rab seninledir” dedi.
29 मरियम स्वर्गदूतेरी गल शुन्तां परेशान भोइतां सोचने लगी एन केरहु नमस्कारे?
Söylenenlere çok şaşıran Meryem, bu selamın ne anlama gelebileceğini düşünmeye başladı.
30 स्वर्गदूते तैस सेइं ज़ोवं “हे मरियम, डर न, किजोकि परमेशरेरो तीं पुड़ बड़ो अनुग्रह भोरोए।
Ama melek ona, “Korkma Meryem” dedi, “Sen Tanrı'nın lütfuna eriştin.
31 तू दोज़ींती भोली तीं अक मट्ठू भोलू, ते तू तैसेरू नवं यीशु रेखां।
Bak, gebe kalıp bir oğul doğuracak, adını İsa koyacaksın.
32 तैन महान भोलू ते तैस जो परमप्रधान परमेशरेरू मट्ठू ज़ोले, ते परमेशर तैस तैसेरे पूर्वज दाऊद राज़ेरू ज़ेरो राज़ो बनालो।
O büyük olacak, kendisine ‘Yüceler Yücesi'nin Oğlu’ denecek. Rab Tanrı O'na, atası Davut'un tahtını verecek.
O da sonsuza dek Yakup'un soyu üzerinde egemenlik sürecek, egemenliğinin sonu gelmeyecektir.” (aiōn g165)
34 मरियमा स्वर्गदूते पुच़्छ़ू, “एन केन्च़रे भोइ सकते? अवं त अड्लाई आईं।”
Meryem meleğe, “Bu nasıl olur? Ben erkeğe varmadım ki” dedi.
35 स्वर्गदूते जुवाब दित्तो, “पवित्र आत्मा तीं पुड़ उतरेलो, ते परमप्रधान परमेशरेरी शक्ति तीं पुड़ सैयो केरेली एल्हेरेलेइ तै बच्चो ज़ै ज़र्मएलो तै पवित्र भोलो तैस जो परमेशरेरू मट्ठू ज़ोले।
Melek ona şöyle yanıt verdi: “Kutsal Ruh senin üzerine gelecek, Yüceler Yücesi'nin gücü sana gölge salacak. Bunun için doğacak olana kutsal, Tanrı Oğlu denecek.
36 ते हेर तेरी रिशतेदार एलीशिबाई भी बुढ़े बारे मट्ठू भोने बालूए तैस जो लोक बाँझ ज़ोते थिये, तैस दोज़ींती शा महीने भोरेन।
Bak, senin akrabalarından Elizabet de yaşlılığında bir oğula gebe kaldı. Kısır bilinen bu kadın şimdi altıncı ayındadır.
37 किजोकि परमेशरेरे लेइ किछ भी नमुमकिन नईं।”
Tanrı'nın yapamayacağı hiçbir şey yoktur.”
38 मरियमा स्वर्गदूते जुवाब दित्तो, “अवं परमेशरेरी सेवा केरती ज़ैन तीं ज़ोरूए तैन भोए।” तैखन स्वर्गदूत तैस करां च़लो जेव।
“Ben Rab'bin kuluyum” dedi Meryem, “Bana dediğin gibi olsun.” Bundan sonra melek onun yanından ayrıldı.
39 किछ दिहाड़न पत्ती मरियम तियार भोइतां यहूदियारे इलाकेरे एक्की पहाड़ी नगरे मां जेई।
O günlerde Meryem kalkıp aceleyle Yahuda'nın dağlık bölgesindeki bir kente gitti.
40 ते जकर्याहरे घरे मां गेइतां एलीशिबा जो नमस्कार कियूं।
Zekeriya'nın evine girip Elizabet'i selamladı.
41 ज़ैखन एलीशिबा मरियमारू नमस्कार शुनू त बच्चो तैसारे पेटे मां उछ़ड़ने लगो ते एलीशिबा पवित्र आत्माई सेइं भेरोई जेई।
Elizabet Meryem'in selamını duyunca rahmindeki çocuk hopladı. Kutsal Ruh'la dolan Elizabet yüksek sesle şöyle dedi: “Kadınlar arasında kutsanmış bulunuyorsun, rahminin ürünü de kutsanmıştır!
42 ते बड़े ज़ोरे सेइं ज़ोने लगी, “तू कुआन्शन मां धन आस ते ज़ै बच्चो तीं ज़ांनोए तै भी धने!
43 ते मेरे लेइ बड़ी इज़्ज़तरी गल आए कि, मेरे प्रभुएरी अम्मा मीं कां आई!
Nasıl oldu da Rabbim'in annesi yanıma geldi?
44 किजोकि हेर ज़ेरि तेरे नमस्कारेरी आवाज़ मीं शुनी त बच्चे खुशी सेइं मेरे पेटे मां छालां लगो मारने।
Bak, selamın kulaklarıma eriştiği an, çocuk rahmimde sevinçle hopladı.
45 तू धन आस तीं तैन गल्लन पुड़ विश्वास कियो ज़ैना प्रभुए तीं सेइं ज़ोई कि, तैना पूरी भोली।”
İman eden kadına ne mutlu! Çünkü Rab'bin ona söylediği sözler gerçekleşecektir.”
46 ते मरियमा ज़ोवं, “अवं प्रभुएरी तारीफ़ केरती।
Meryem de şöyle dedi: “Canım Rab'bi yüceltir; Ruhum, Kurtarıcım Tanrı sayesinde sevinçle coşar.
47 ते मेरी आत्मा मेरे मुक्ति देनेबाले परमेशरे सेइं खुशी भोइ।
48 किजोकि तैनी अपनि सेवा केरने बैलरी गिरोरी हालती पुड़ नज़र की, अज़ेरां देइतां हर ज़मानेरे लोक मींजो धन ज़ोले।
Çünkü O, sıradan biri olan kuluyla ilgilendi. İşte, bundan böyle bütün kuşaklar beni mutlu sayacak.
49 किजोकि परमेशरे मेरे लेइ बड़ां-बड़ां कम्मां कियोरन ते तैसेरू नवं पवित्र भोए।
Çünkü Güçlü Olan, benim için büyük işler yaptı. O'nun adı kutsaldır.
50 तैसेरी दया तैस करां डरने बालन पुड़ पीड़ी-पीड़ी तगर राचे।
Kuşaklar boyunca kendisinden korkanlara merhamet eder.
51 तैनी अपने शेक्ति सेइं बड्डां-बड्डां कम्मां कियोरन तैनी घमण्डी तितर-बितर किये।
Bileğiyle büyük işler yaptı; Gururluları yüreklerindeki kuruntularla darmadağın etti.
52 तैनी राज़े राज़ केरने करां रोके, ते तैनी नम्र लोकन आदर दित्ती।
Hükümdarları tahtlarından indirdi, Sıradan insanları yükseltti.
53 तैनी नियन्ने रोड़ी-रोड़ी चीज़ेइं सेइं रज़ांने ते धन दौलती बाले खाली हथेइं भेज़े।
Aç olanları iyiliklerle doyurdu, Zenginleri ise elleri boş çevirdi.
54 तैनी अपने वादे ज़ैना तैनी इश्शे दादन-पड़दादन सेइं कियोरे थिये याद किये, तैनी अपनि सेवा केरनेबाले इस्राएली लोकां केरि मद्दत की,
Atalarımıza söz verdiği gibi, İbrahim'e ve onun soyuna sonsuza dek Merhamet etmeyi unutmayarak Kulu İsrail'in yardımına yetişti.” (aiōn g165)
56 मरियम कोई ट्लाई महीन्न तगर एलीशिबा सेइं साथी राई ते फिरी अपने घरजो आई।
Meryem, üç ay kadar Elizabet'in yanında kaldı, sonra kendi evine döndü.
57 एलीशिबारो गल्हे बिशनेरो वक्त एज्जी अव ते तैस मट्ठू भोवं।
Elizabet'in doğurma vakti geldi ve bir oğul doğurdu.
58 तैसारे आसेपासेरे रिशतेदारेइं एन शुनू कि परमेशरे तैस पुड़ बड़ी दया कियोरिये ते तैस सेइं साथी खुशी मनाई।
Komşularıyla akrabaları, Rab'bin ona ne büyük merhamet gösterdiğini duyunca, onun sevincine katıldılar.
59 अठोवं दिहाड़े तैना मट्ठेरो खतनो केरने आए, ते तैना तैसेरू नवं तैसेरे बाजी केरे नव्वें पुड़ जकर्याह रखनू चाते थिये।
Sekizinci gün çocuğun sünnetine geldiler. Ona babası Zekeriya'nın adını vereceklerdi.
60 पन तैसेरी अम्मा ज़ोने लगी, “नईं एसेरू नवं यूहन्ना भोलू।”
Ama annesi, “Hayır, adı Yahya olacak” dedi.
61 किछ तैस जो ज़ोने लगे, “तुश्शी खानदेंनी मां कोई भी एस नव्वेंरो नईं।”
Ona, “Akrabaların arasında bu adı taşıyan kimse yok ki” dediler.
62 तैखन तैन लोकेईं जकर्याहरे पासे इशारे सेइं पुच़्छ़ू कि तू मट्ठेरू नवं कुन रखनू चातस?
Bunun üzerine babasına işaretle çocuğun adını ne koymak istediğini sordular.
63 ते तैनी पटारी मगी ते तैस पुड़ लिखू, “एसेरू नवं यूहन्ना आए,” ते सब लोक हैरान रेइजे।
Zekeriya bir yazı levhası istedi ve, “Adı Yahya'dır” diye yazdı. Herkes şaşakaldı.
64 तैखने तैसेरी ज़िभ खुल्ली ते जकर्याह गल्लां लगो केरने ते परमेशरेरी तारीफ़ केरने लगो।
O anda Zekeriya'nın ağzı açıldı, dili çözüldü. Tanrı'yı överek konuşmaya başladı.
65 ते आसे-पासेरे लोक एस तमाशे हेरतां हैरान रेइजे, ते यहूदियारे इलाकेरे एक्की पहाड़ी नगर मां एस गल्लरी चरचा भोने लगी।
Çevrede oturanların hepsi korkuya kapıldı. Bütün bu olaylar, Yahudiye'nin dağlık bölgesinin her yanında konuşulur oldu.
66 ते शुन्ने बाले अपने-अपने मन्न मां सोचते थिये, “एन मट्ठू बड्डू भोइतां केरहु भोनूए?” किजोकि परमेशरेरी शक्ति अज़्ज़ेरी देंतीं एस सेइं साथीए?
Duyan herkes derin derin düşünüyor, “Acaba bu çocuk ne olacak?” diyordu. Çünkü Rab onunla birlikteydi.
67 तैखन तैसेरो बाजी जकर्याह पवित्र आत्माई सेइं भेरोवं ते भविष्यिवाणी केरने लगो।
Çocuğun babası Zekeriya, Kutsal Ruh'la dolarak şu peygamberlikte bulundu:
68 “प्रभु इस्राएलेरो परमेशर धन भोए, किजोकि तैनी एइतां अपने लोकन मुक्ति दित्तोरिये।
“İsrail'in Tanrısı Rab'be övgüler olsun! Çünkü halkının yardımına gelip onları fidyeyle kurtardı.
69 ते तैसेरे दास दाऊदेरे घराने मरां इश्शे लेइ अक मुक्ति देनेबालो भेज़ोरोए।
70 (बड़े पेइले ज़ेन्च़रे पवित्र नेबी केरे ज़िरिये ज़ोरू थियूं, ज़ैन शुरू करां देंते ओरूए।) (aiōn g165)
Eski çağlardan beri Kutsal peygamberlerinin ağzından bildirdiği gibi, Kulu Davut'un soyundan Bizim için güçlü bir kurtarıcı çıkardı; (aiōn g165)
71 असां अपने दुश्मन करां ते बैर रखने बालन करां मुक्ति हासिल केरम।
Düşmanlarımızdan, Bizden nefret edenlerin hepsinin elinden Kurtuluşumuzu sağladı.
72 ते तै इश्शे दादे पड़दादन पुड़ दया केरे ते अपनो पवित्र करार याद केर।
Böylece atalarımıza merhamet ederek Kutsal antlaşmasını anmış oldu.
73 तै करार ज़ै तीं इश्शे पूर्वज अब्राहमे सेइं कियोरो थियो।
Nitekim bizi düşmanlarımızın elinden kurtaracağına Ve ömrümüz boyunca Kendi önünde kutsallık ve doğruluk içinde, Korkusuzca kendisine tapınmamızı sağlayacağına dair Atamız İbrahim'e ant içerek söz vermişti.
74 कि तै असन हिम्मत देलो, कि असां अपने दुश्मन करां बगैर केन्ची भी डरे सेइं बेंच़ी सखम।
75 ते अपनि ज़िन्दगी तैस सोंफम ते सारी ज़िन्दगी पवित्रेइ ते धार्मिकता ज़ींम।
76 ते हे बच्चां तू नबी भोलो किजोकि तू परमेशरेरे अग्री-अग्री च़ेलतां लोकन तियार केरेलो कि परमेशर एजनोए।
Sen de, ey çocuk, Yüceler Yücesi'nin peygamberi diye anılacaksın. Rab'bin yollarını hazırlamak üzere önünden gidecek Ve O'nun halkına, Günahlarının bağışlanmasıyla kurtulacaklarını bildireceksin.
77 तै अपने लोकन तैन केरे पाप माफ़ केरनेरे ज़िरिये मुक्तरे बारे मां ज्ञान देलो।
78 ते इश्शे परमेशरेरी दया एरी भोली ज़ेन्च़रे दिहाड़ो लौ देते तेन्च़रे मसीह स्वर्गेरां एज्जेलो।
Çünkü Tanrımız'ın yüreği merhamet doludur. O'nun merhameti sayesinde, Yücelerden doğan Güneş, Karanlıkta ve ölümün gölgesinde yaşayanlara ışık saçmak Ve ayaklarımızı esenlik yoluna yöneltmek üzere Yardımımıza gelecektir.”
79 ताके तैन केरे लेइ ज़ैना पापे मां ज़ीतन ते हमेशारे मौतरे खतरे मां रातन लौ दे, ते तै असन बत हिराए ताके अस सुखे सेइं ज़िन्दगी ज़ींम।”
80 तैन मट्ठू यानी यूहन्ना बेडोतो जेव ते आत्माई मां बद्धतो जेव ते इस्राएलेरे लोकन प्रचार केरने तगर सुनसान ठैरन मां राव।
Çocuk büyüyor, ruhsal yönden güçleniyordu. İsrail halkına görüneceği güne dek ıssız yerlerde yaşadı.
