Malasu 15

1 Di da ougi dunuma asaboiwane bu adole iasea, ea ougi da bu asabosa. Be bu gasa fi agoane adole iasea, ea ougi da bu heda: be ba: mu.

جواب ملایم خشم را فرو می‌نشاند، اما جواب تند آن را بر می‌انگیزاند.

2 Bagade dawa: su dunu ilia da sia: sea, asigi dawa: su hou da noga: iwane ba: sa. Be gagaoui dunu da udigili sia: daha.

از زبان مرد دانا حکمت می‌چکد، اما از دهان آدم نادان حماقت بیرون می‌آید.

3 Hina Gode da hou huluanedafa soge huluanedafa amo ganodini ba: lala. E da adi hou ninia hamobe, noga: i amola wadela: i huluane ba: lala.

خدا همه جا را زیر نظر دارد و ناظر اعمال نیکان و بدان است.

4 Asigi sia: da esalusu iaha. Be hame asigi dodona: gi sia: da dia a: silibu goudasa.

زبان شفابخش درخت حیات است، اما زبان فریبکار روح را در هم می‌شکند.

5 Dia ada sia: be amo higasea da gagaoui. Dia hou afadenema: ne sia: be noga: le nabimu da defea.

شخص نادان نصیحت پدر خود را خوار می‌شمارد، ولی فرزند عاقل تأدیب پدرش را می‌پذیرد.

6 Moloidafa dunu da ilia gagui liligi amo gagulaligisa. Be se nabasu eso doaga: sea, wadela: i dunu da ilia gagui fisisa.

در خانهٔ شخص درستکار گنج فراوان است، اما دسترنج آدمهای بدکار برای ایشان تلخکامی به بار می‌آورد.

7 Asigi dawa: su noga: i dunu da dawa: su amo eno dunuma olelesa. Be gagaoui da amo hou olelemu hame dawa:

حکمت توسط دانایان منتشر می‌شود نه به‌وسیلۀ جاهلانی که در آنها راستی نیست.

8 Hina Gode da dunu noga: i amo ilia sia: ne gadosu hahawane dogolegele naba. Be gobele salasu amo wadela: i dunu da Ema gaguli maha, E da higasa.

خداوند از قربانیهای بدکاران نفرت دارد، اما از دعای درستکاران خشنود است.

9 Hina Gode da wadela: i hamosu dunu ilia hamobe amo higasa. Be nowa dunu da moloidafa hou hamosea, amo dunuma E da asigisa.

خداوند از اعمال بدکاران متنفر است، اما پیروان راستی را دوست می‌دارد.

10 Di da wadela: i hou hamosea, se iasu ba: mu. Di da Gode Ea afadenemusa: se iasu higasea, di da bogomu.

کسانی که راه راست را ترک گفته‌اند تنبیه سختی در انتظارشان است و اگر نخواهند تنبیه و اصلاح شوند خواهند مرد.

11 Hina Gode da liligi huluanedafa dawa: E da bogosu soge amo ganodini diala liligi huluane dawa: Amaiba: le, dunu da ea asigi dawa: su amo Hina Godema habodane wamolegema: bela: ? (Sheol h7585)

حتی دنیای مردگان از نظر خداوند پنهان نیست، چه رسد به افکار انسان! (Sheol h7585)

12 Hi hou hidale dawa: su gasa fi dunu da afadenemusa: fada: i sia: higasa. Ilia da eno dunu (amo da ilia asigi dawa: su hou baligi dunu) ilima fada: i sia: fidimusa: hamedafa adole ba: sa.

کسی که کارش مسخره کردن است از نزدیک شدن به افراد دانا خودداری می‌کند چون دوست ندارد سرزنش آنان را بشنود.

13 Dunu da hahawane esalea, ilia da ohohomogisa. Be ilia da: i dioi galea, ilia da gogosia: i agoane ba: sa.

دل شاد، چهره را شاداب می‌سازد، اما تلخی دل، روح را افسرده می‌کند.

14 Noga: i asigi dawa: su dunu da eno dawa: su lama: ne hanai gala. Be gagaoui dunu da ilia hame dawa: su hou amo ganodini esalumu hahawane gala.

شخص دانا تشنهٔ دانایی است، اما نادان خود را با حماقت سیر می‌کند.

15 Hame gagui dunu ilia esalebe logo da gasa bagade gala. Be hahawane bagade dunu da eso huluane hahawane esala.

انسان وقتی غمگین است همه چیز به نظرش بد می‌آید، اما وقتی دلش شاد است هر چیزی او را خوشحال می‌کند.

16 Dunu mogili da bagade gaguiwane esala, be mosolasu fawane ba: sa. Be hame gagui dunu amo da Hina Godema beda: iwane nodosu, da hahawane esala. Amaiba: le, ilia hou da bagade gagui dunu ilia hou baligisa.

دارایی کم همراه با خداترسی بهتر است از ثروت هنگفت با اضطراب.

17 Dilia da dilima asigi dunu ilima gilisili amola dadami fawane manu da defea. Be dilia da nimi bagade higa: i dunu ilima gilisili, ohe hu noga: idafa manu da defea hame galebe. Musa: sia: i hou da amo hou baligisa.

نان خشک خوردن در جایی که محبت هست، بهتر است از غذای شاهانه خوردن در جایی که نفرت وجود دارد.

18 Dogo ganodini dogoloi ougi heda: sea da sia: ga gegesu gala. Be asabosu hou amoga hahawane olofosu esalusu ba: sa.

آدم تندخو نزاع به پا می‌کند، ولی شخص صبور دعوا را فرو می‌نشاند.

19 Di da hihi dabuli galea, eso huluane da: i dioi amo gasa bagade hou ba: mu. Be moloidafa hou hamosea, da: i dioi amola mosolasu hame ba: mu.

راه آدم تنبل با خارها پوشیده است، اما راه شخص درستکار شاهراهی هموار است.

20 Nowa mano da dawa: su bagade gala, e da ea ada amo nodoma: ne moloi hou hamosa. Be gagaoui mano e fawane da ea: me higasa.

فرزند دانا پدرش را خوشحال می‌کند، اما فرزند نادان مادرش را تحقیر می‌نماید.

21 Gagaoui dunu da ilia giadofasu hou amoga nodosa. Be moloiwane dunu e da hou moloiwane hamosa.

آدم نادان از کارهای ابلهانه لذت می‌برد، اما شخص فهمیده از راه راست منحرف نمی‌شود.

22 Di da fada: i sia: huluane nabalu lalegaguma. Amasea, di hahawane ba: mu. Be hame lalegagusia, di da dafamu.

نقشه‌ای که بدون مشورت کشیده شود، با شکست مواجه می‌گردد، اما مشورت بسیار، باعث موفقیت می‌شود.

23 Di da dunu eno ilima fada: i sia: sia: musa: dawa: sea, amola ili fidimusa: defele sia: sea, di da hahawane bagade ganumu.

انسان وقتی جواب درست می‌دهد از آن لذت می‌برد. چه عالی است سخنی که بجا گفته شود!

24 Noga: i dawa: su dunu da logo amo da esalalalusu amoga heda: sa, amoga ahoa. Be logo da bogosu amoga gudu daha, amo logoga ilia da hame ahoa. (Sheol h7585)

راه دانایان به سوی حیات بالا می‌رود و آنها را از فرو رفتن به جهنم باز می‌دارد. (Sheol h7585)

25 Hina Gode da gasa fi dunu ilia diasu wadela: mu. Be E da didalo ea sogebi gagui amo ouligimu.

خداوند خانه متکبران را از بین می‌برد، اما ملک بیوه‌زنان را حفظ می‌کند.

26 Hina Gode da dunu ilia wadela: i asigi dawa: su bagade higasa. Be E da dunu ilia asigi sia: dasu amoma asigisa.

خداوند از نقشه‌های پلید متنفر است، ولی افکار پاک مورد پسند او می‌باشند.

27 Di da ogogolewane muni lamusa: dawa: sea, dia sosogo fi da se nabasu ba: mu. Di da ogogoma: ne, hano suligili muni mae lama. Amasea, di da baligili esalumu.

کسی که دنبال سود نامشروع می‌رود به خانواده‌اش لطمه می‌زند، اما شخصی که از رشوه نفرت دارد زندگی خوبی خواهد داشت.

28 Noga: i dunu da noga: le dawa: lalu fawane bu adole iaha. Be wadela: le hamosu dunu ilia hedolowane alofesa, amasea bidi hamosu da doaga: mu.

شخص نیک قبل از جواب دادن فکر می‌کند، اما شریر زود جواب می‌دهد و مشکلات به بار می‌آورد.

29 Amola moloidafa dunu e sia: ne gadosea, Hina Gode E da naba. Be wadela: i hou hamosu dunu da sia: ne gadosea, E da hame naba.

خداوند از بدکاران دور است، ولی دعای نیکان را می‌شنود.

30 Dilia dunu ohohomogiwane esalebe ba: sea, hahawane ba: sa. Amola sia: ne adole iasu noga: idafa nabasea, hahawane gala.

دیدن صورت شاد و شنیدن خبر خوش به انسان شادی و سلامتی می‌بخشد.

31 Di da dia hou afadenema: ne sia: be amo noga: le nabasea, di da bagade dawa: su dunu agoai ba: mu.

کسی که انتقادهای سازنده را بپذیرد، جزو دانایان به حساب خواهد آمد.

32 Be di da afadenema: ne sia: be amo higasea, di da dina: se nabasu lamu. Be noga: le nabasea, dia dawa: su hou da asigilamu.

کسی که تأدیب را نپذیرد به خودش لطمه می‌زند، ولی هر که آن را بپذیرد دانایی کسب می‌کند.

33 Hina Godema beda: iwane nodosu da dawa: lasu logo dilima diala. Di da dia hou fonobosea, dunu enoma nodosu lamu.

خداترسی به انسان حکمت می‌آموزد و فروتنی برای او عزت و احترام به بار می‌آورد.