< Ma:diu 21 >
1 Yesu amola Ea ado ba: su dunu, ilia da Yelusaleme moilai bai bagadega doaga: musa: asili, Bedefage moilaiga doaga: i (Bedefage da Olife agolo soge ganodini galu). Yesu da Ea fa: no bobogesu dunu aduna, amo moilaiga asunasi.
Καὶ ὅτε ἤγγισαν εἰςἹεροσόλυμα καὶ ἦλθον εἰς Βηθφαγὴ ⸀εἰς τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, τότε ⸀Ἰησοῦςἀπέστειλεν δύο μαθητὰς
2 E amane sia: i, “Moilaiga doaga: sea, ali da dougi amola ea mano gidi bagelesi dialebe ba: mu. Elea bagei fadegale, Nama oule misa.
λέγων αὐτοῖς· ⸀Πορεύεσθεεἰς τὴν κώμην τὴν ⸀κατέναντιὑμῶν, καὶ ⸀εὐθέωςεὑρήσετε ὄνον δεδεμένην καὶ πῶλον μετʼ αὐτῆς· λύσαντες ⸀ἀγάγετέμοι.
3 Eno dunu da alia logo hedofamusa: gagabole sia: sea, ali agoane sia: ma, ‘Hina da amo dougi amola ea mano Ema hawa: hamomusa: lamu.’ Amo sia: nababeba: le, ilia da alia logo hame hedofamu.”
καὶ ἐάν τις ὑμῖν εἴπῃ τι, ἐρεῖτε ὅτι Ὁ κύριος αὐτῶν χρείαν ἔχει· ⸀εὐθὺςδὲ ⸀ἀποστελεῖαὐτούς.
4 Amo hou da hemone balofede dunu ea sia: didili hamoi dagoi ba: i.
Τοῦτο ⸀δὲγέγονεν ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος·
5 Balofede dunu hemone amane sia: i, “Saione moilai bai bagade fi ilima olelema! Dawa: ma! Dilia Hina Bagade da manebe! Ea hou da fonoboiwane. E da dougi amola dougi ea mano, amo da: iya fila heda: le manebe ba: mu.”
Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιών· Ἰδοὺ ὁ βασιλεύς σου ἔρχεταί σοι πραῢς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶὄνον καὶ ⸀ἐπὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου.
6 Amaiba: le, Yesu Ea ado ba: su dunu da Yesu Ea hamoma: ne sia: i hamoi.
πορευθέντες δὲ οἱ μαθηταὶ καὶ ποιήσαντες καθὼς ⸀συνέταξεναὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς
7 Ela da dougi amola ea mano oule misini, ela baligiga elea abula amoga dedeboi. Amalalu, Yesu da fila heda: i.
ἤγαγον τὴν ὄνον καὶ τὸν πῶλον, καὶ ἐπέθηκαν ⸀ἐπʼαὐτῶν τὰ ⸀ἱμάτια καὶ ἐπεκάθισεν ἐπάνω αὐτῶν.
8 Dunu bagohame da ilia abula fadegale, logoga ligisi. Eno da ifa amoda damuni, logoga ligisisi.
ὁ δὲ πλεῖστος ὄχλος ἔστρωσαν ἑαυτῶν τὰ ἱμάτια ἐν τῇ ὁδῷ, ἄλλοι δὲ ἔκοπτον κλάδους ἀπὸ τῶν δένδρων καὶ ἐστρώννυον ἐν τῇ ὁδῷ.
9 Yesu da amo da: iya asili, dunu bagohame Yesuma bisili, eno bagohame ea baligia fa: no bobogele, huluane gilisili bagadewane nodone wele sia: i, “Da: ibidi Egefe Ema nodone sia: ma! Gode Ea Dioba: le misi Dunu da Gode Ea hahawane dogolegesu hou bagade ba: mu da defea! Godema nodone sia: ma!”
οἱ δὲ ὄχλοι οἱ προάγοντες ⸀αὐτὸνκαὶ οἱ ἀκολουθοῦντες ἔκραζον λέγοντες· Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυίδ· Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι κυρίου· Ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις.
10 Yesu da Yelusaleme moilai bai bagadega golili daloba, dunu huluane da bagadewane fofogadigi. Ilia amane sia: i, “Go da nowala: ?”
καὶ εἰσελθόντος αὐτοῦ εἰς Ἱεροσόλυμα ἐσείσθη πᾶσα ἡ πόλις λέγουσα· Τίς ἐστιν οὗτος;
11 Ea oule misi dunu gilisi ilia da bu adole i, “Go da balofede dunu, Yesu. E da Na: salede moilai Ga: lili soge ganodini amodili misi.”
οἱ δὲ ὄχλοι ἔλεγον· Οὗτός ἐστιν ⸂ὁ προφήτης Ἰησοῦς ὁ ἀπὸ Ναζαρὲθ τῆς Γαλιλαίας.
12 Yesu E da Debolo Diasu ganodini golili sa: ili, bidi lasu dunu huluane sefasi. E da su afadenesu dunu ilia fafai amola sio bidi lasu dunu ilia fisu delegili fafasi dagoi.
Καὶ εἰσῆλθεν ⸀Ἰησοῦςεἰς τὸ ⸀ἱερόν καὶ ἐξέβαλεν πάντας τοὺς πωλοῦντας καὶ ἀγοράζοντας ἐν τῷ ἱερῷ καὶ τὰς τραπέζας τῶν κολλυβιστῶν κατέστρεψεν καὶ τὰς καθέδρας τῶν πωλούντων τὰς περιστεράς,
13 E amane sia: i, “Gode Sia: Dedei Buga ganodini agoane dedei diala, ‘Gode da amane sia: i, Dunu huluane da Na diasu da sia: ne gadosu diasu ilia da sia: mu.’ Be dilia da amo Diasu, wamolasu dunu ilia wamoaligisu diasu agoane hamosa.”
καὶ λέγει αὐτοῖς· Γέγραπται· Ὁ οἶκός μου οἶκος προσευχῆς κληθήσεται, ὑμεῖς δὲ αὐτὸν ⸀ποιεῖτεσπήλαιον λῃστῶν.
14 Si dofoi amola emo gasuga: igi dunu da Debolo Diasu amo ganodini Ema misi. E da amo dunu uhinisi dagoi.
Καὶ προσῆλθον αὐτῷ ⸂τυφλοὶ καὶ χωλοὶ ἐν τῷ ἱερῷ, καὶ ἐθεράπευσεν αὐτούς.
15 Gobele salasu dunu amola sema olelesu dunu da amo gasa bagade hou amola mano ilia Debolo Diasu ganodini Yesuma amane wele sia: nanu, “Da: ibidi Egefe Ema nodoma!” amo ba: beba: le, ilia da mi hanai galu.
ἰδόντες δὲ οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ γραμματεῖς τὰ θαυμάσια ἃ ἐποίησεν καὶ τοὺςπαῖδας ⸀τοὺς κράζοντας ἐν τῷ ἱερῷ καὶ λέγοντας· Ὡσαννὰ τῷ υἱῷ Δαυίδ, ἠγανάκτησαν
16 Ilia da Yesuma amane adole ba: i, “Di da ilia nodosu sia: nabala: ?” Yesu E bu adole i, “Na naba! Dilia Gode Sia: dedei idibela: ? Amo sia: da agoane dedei diala, ‘Di da mano amola mano dudubudafa ilima nodone sia: ma: ne olelei dagoi.’”
καὶ εἶπαν αὐτῷ· Ἀκούεις τί οὗτοι λέγουσιν; ὁ δὲ Ἰησοῦς λέγει αὐτοῖς· Ναί. οὐδέποτε ἀνέγνωτε ὅτι Ἐκ στόματος νηπίων καὶ θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον;
17 Amalalu, Yesu da yolesili asili, Bedani moilaiga golamusa: asi.
καὶ καταλιπὼν αὐτοὺς ἐξῆλθεν ἔξω τῆς πόλεως εἰς Βηθανίαν, καὶ ηὐλίσθη ἐκεῖ.
18 Golale, hahabe, Yesu da Yelusaleme moilaiga bu doaga: musa: , logoga ahoanoba, ha: i nabi.
⸀Πρωῒδὲ ⸀ἐπανάγωνεἰς τὴν πόλιν ἐπείνασεν.
19 E da figi ifa logo bega: ba: beba: le, ha: i manu faimusa: , figi ifa baia doaga: i. Be dulu hame ba: i, lubi fawane ba: i. Amaiba: le, Yesu da amo figi ifa amoma amane sia: i, “Di da hobea dulu bu hamedafa legemu.” Amalalu, figi ifa da hedolodafa bioi dagoi ba: i. (aiōn )
καὶ ἰδὼν συκῆν μίαν ἐπὶ τῆς ὁδοῦ ἦλθεν ἐπʼ αὐτήν, καὶ οὐδὲν εὗρεν ἐν αὐτῇ εἰ μὴ φύλλα μόνον, καὶ λέγει αὐτῇ· ⸀Μηκέτιἐκ σοῦ καρπὸς γένηται εἰς τὸν αἰῶνα· καὶ ἐξηράνθη παραχρῆμα ἡ συκῆ. (aiōn )
20 Amo hou ba: beba: le, Yesu Ea fa: no bobogesu dunu da fofogadigili amane sia: i, “Figi ifa da abuliba: le hedolowane bioila: ?”
καὶ ἰδόντες οἱ μαθηταὶ ἐθαύμασαν λέγοντες· Πῶς παραχρῆμα ἐξηράνθη ἡ συκῆ;
21 Yesu E bu adole i, “Na dilima dafawane sia: sa! Dilia da mae asaboiwane dafawaneyale dawa: sea, dilia da Na waha hou amo figi ifaga hamoi, dilia amola da hamomusa: dawa: mu. Eno amola dilia sia: beba: le, amo agolo da mugululi, hano wayabo bagadega bu dialebe ba: mu.
ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν ἔχητε πίστιν καὶ μὴ διακριθῆτε, οὐ μόνον τὸ τῆς συκῆς ποιήσετε, ἀλλὰ κἂν τῷ ὄρει τούτῳ εἴπητε· Ἄρθητι καὶ βλήθητι εἰς τὴν θάλασσαν, γενήσεται·
22 Dilia da dafawaneyale dawa: beba: le sia: ne gadosea, dilia adole ba: su liligi huluane lamu.”
καὶ πάντα ὅσα ⸀ἂναἰτήσητε ἐν τῇ προσευχῇ πιστεύοντες λήμψεσθε.
23 Yesu da Debolo Diasu gagoi ganodini golili sa: ili, Ea sia: olelelaloba, gobele salasu dunu amola Debolo Diasu ouligisu dunu da Yesuma misini, amane adole ba: i, “Di da amo hou hamoma: ne, nowa da ilegebela: ? Di da nowa ea sia: beba: le, agoane hamosala: ?”
Καὶ ⸂ἐλθόντος αὐτοῦ εἰς τὸ ἱερὸν προσῆλθον αὐτῷ διδάσκοντι οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ πρεσβύτεροι τοῦ λαοῦ λέγοντες· Ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιεῖς; καὶ τίς σοι ἔδωκεν τὴν ἐξουσίαν ταύτην;
24 Yesu E bu adole i, “Na amola da dilima adole ba: su afadafa gala. Dilia da Nama noga: le bu adole iasea, Na amola da Na hamosu ilegesu dunu dilima olelemu.
ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Ἐρωτήσω ὑμᾶς κἀγὼ λόγον ἕνα, ὃν ἐὰν εἴπητέ μοι κἀγὼ ὑμῖν ἐρῶ ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιῶ·
25 Yone Ba: bodaise e da hanoga fane salasu hou hamoma: ne, nowa ilegebela: ? Gode da ilegebela: ? O osobo bagade dunu ilegebela: ?” Amo sia: nababeba: le, ilia gilisili logo hogosa agoane sia: dasu, “Ninia da adi sia: ma: bela: ? Ninia Gode Ea adoiba: le sia: sea, E da ninima ‘Dilia abuliba: le Yone ea sia: dafawaneyale hame dawa: bela: ?’ sia: mu galebe.
τὸβάπτισμα ⸀τὸ Ἰωάννου πόθεν ἦν; ἐξ οὐρανοῦ ἢ ἐξ ἀνθρώπων; οἱ δὲ διελογίζοντο ⸀ἐνἑαυτοῖς λέγοντες· Ἐὰν εἴπωμεν· Ἐξ οὐρανοῦ, ἐρεῖ ἡμῖν· Διὰ τί οὖν οὐκ ἐπιστεύσατε αὐτῷ;
26 Be ninia da ‘Osobo bagade dunu adoiba: le’ sia: sea, ninia da eno dunu ilia adi hamosayale beda: mu. Ilia da Yone Ba: bodaise da balofede dunu dawa: beba: le, ninima ougimu.”
ἐὰν δὲ εἴπωμεν· Ἐξ ἀνθρώπων, φοβούμεθα τὸν ὄχλον, πάντες γὰρ ⸂ὡς προφήτην ἔχουσιν τὸν Ἰωάννην.
27 Amaiba: le, ilia da Yesuma amane sia: i, “Ninia hame dawa: !” Amalalu, Yesu E amane sia: i, “Na amola da nowa Ea ilegeiba: le Na gasa bagade hou hamosa, amo Na da dilima hame olelemu.”
καὶ ἀποκριθέντες τῷ Ἰησοῦ εἶπαν· Οὐκ οἴδαμεν. ἔφη αὐτοῖς καὶ αὐτός· Οὐδὲ ἐγὼ λέγω ὑμῖν ἐν ποίᾳ ἐξουσίᾳ ταῦτα ποιῶ.
28 Yesu E amane sia: i, “Dilia adi dawa: bela: ? Osobo bagade dunu da dunu mano aduna esala. Eda da ea magobo manoma amane sia: i, ‘Nagofe! Wahadafa na ifabi ganodini hawa: hamomusa: masa!’
Τί δὲ ὑμῖν δοκεῖ; ἄνθρωπος εἶχεν τέκνα δύο. ⸀προσελθὼντῷ πρώτῳ εἶπεν· Τέκνον, ὕπαγε σήμερον ἐργάζου ἐν τῷ ⸀ἀμπελῶνι
29 Be magobo mano da bu adole i, ‘Na higa: i!’ Be fa: no amo mano ea asigi dawa: su afadenene, e asili hawa: hamoi.
ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ⸂Οὐ θέλω· ὕστερον δὲ μεταμεληθεὶς⸃ ἀπῆλθεν.
30 Amalalu, eda da ea mano enoma hawa: hamomusa: masa: ne sia: i. Ea mano da amane sia: i, ‘Defea! Na da hahawane masunu,’ Be e da hamedafa asi.
⸂προσελθὼν δὲ τῷ ⸀δευτέρῳεἶπεν ὡσαύτως· ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· ⸂Ἐγώ, κύριε· καὶ οὐκ⸃ ἀπῆλθεν.
31 Nowa mano da eda ea sia: nabawane hamobela: ?” Ilia bu adole i, “Magobo mano da eda ea sia: nabi.” Amaiba: le Yesu da ilima amane sia: i, “Na dilima sia: sa! Su lidisu dunu amola aheda: i uda ilia dilima baligili asili, Gode Ea Hinadafa Hou amoma bisili doaga: mu.
τίς ἐκ τῶν δύο ἐποίησεν τὸ θέλημα τοῦ πατρός; ⸀λέγουσιν Ὁ ⸀πρῶτος λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι οἱ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι προάγουσιν ὑμᾶς εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ θεοῦ.
32 Yone Ba: bodaise da logodafa dilima olelemusa: misi. Be dilia da ea sia: dafawaneyale hame dawa: i. Be su lidisu dunu amola aheda: i uda ilia da dafawaneyale dawa: i. Dilia da amo dunu ilia hou ba: loba, hame sinidigi amola Yone ea sia: dafawaneyale hame dawa: i.”
ἦλθεν γὰρ ⸂Ἰωάννης πρὸς ὑμᾶς ἐν ὁδῷ δικαιοσύνης, καὶ οὐκ ἐπιστεύσατε αὐτῷ· οἱ δὲ τελῶναι καὶ αἱ πόρναι ἐπίστευσαν αὐτῷ· ὑμεῖς δὲ ἰδόντες ⸀οὐδὲμετεμελήθητε ὕστερον τοῦ πιστεῦσαι αὐτῷ.
33 Yesu E amane sia: i, “Fedege sia: eno nabima! Eso afaega, soge gagui dunu da waini sagai. E da amo noga: le gagole, waini dulu dugisu diasu hamomusa: uli dogoi. Amo bugi noga: le sosodo aligima: ne e da sedade diasu gado gagagula heda: i. E da ea waini sagai ouligima: ne, eno ouligisu dunu ilima i. Amalalu, E da soge badilia asi
Ἄλλην παραβολὴν ἀκούσατε. ⸀Ἄνθρωποςἦν οἰκοδεσπότης ὅστις ἐφύτευσεν ἀμπελῶνα καὶ φραγμὸν αὐτῷ περιέθηκεν καὶ ὤρυξεν ἐν αὐτῷ ληνὸν καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον, καὶ ἐξέδετο αὐτὸν γεωργοῖς, καὶ ἀπεδήμησεν.
34 Waini faimu eso doaga: loba, e da ea hawa: hamosu dunu, ilia amo waini sagai ouligisu dunuma ea dabe edegema: ne asunasi.
ὅτε δὲ ἤγγισεν ὁ καιρὸς τῶν καρπῶν, ἀπέστειλεν τοὺς δούλους αὐτοῦ πρὸς τοὺς γεωργοὺς λαβεῖν τοὺς καρποὺς αὐτοῦ.
35 Be waini sagaiga ouligisu dunu da ea hawa: hamosu dunu ba: loba, ilia da amo gasawane gaguli, afadafa ilia fegasuga fai, eno ilia medole legei, eno ilia igiga medoi.
καὶ λαβόντες οἱ γεωργοὶ τοὺς δούλους αὐτοῦ ὃν μὲν ἔδειραν, ὃν δὲ ἀπέκτειναν, ὃν δὲ ἐλιθοβόλησαν.
36 Amalalu, waini sagai hina da eno hawa: hamosu dunu ilima asunasi. Be waini bugi ouligisu dunu da ilia musa: hou amo dunu ilima bu hamoi.
πάλιν ἀπέστειλεν ἄλλους δούλους πλείονας τῶν πρώτων, καὶ ἐποίησαν αὐτοῖς ὡσαύτως.
37 Fa: nodafa, e da ea manodafa asunasi. E amane dawa: i, ‘Ilia da na manodafa hahawane ba: mu.’
ὕστερον δὲ ἀπέστειλεν πρὸς αὐτοὺς τὸν υἱὸν αὐτοῦ λέγων· Ἐντραπήσονται τὸν υἱόν μου.
38 Be waini sagai ouligisu dunu da ilia hina ea mano ba: beba: le, amane sia: i, ‘Defea! Hina ea mano manebe! Ninia da e medole legemu. Amasea, waini sagai amo, ninia fawane da gagulaligimu.’
οἱ δὲ γεωργοὶ ἰδόντες τὸν υἱὸν εἶπον ἐν ἑαυτοῖς· Οὗτός ἐστιν ὁ κληρονόμος· δεῦτε ἀποκτείνωμεν αὐτὸν καὶ ⸀σχῶμεντὴν κληρονομίαν αὐτοῦ·
39 Amaiba: le, ilia amo mano gasawane gaguli, gadili ha: digili, fane legei dagoi.
καὶ λαβόντες αὐτὸν ἐξέβαλον ἔξω τοῦ ἀμπελῶνος καὶ ἀπέκτειναν.
40 Amo waini sagai ea hina da doaga: sea, e da amo ouligisu dunu ilima adi hamoma: bela: ?”
ὅταν οὖν ἔλθῃ ὁ κύριος τοῦ ἀμπελῶνος, τί ποιήσει τοῖς γεωργοῖς ἐκείνοις;
41 Ilia da bu adole i, “E da wadela: i ouligisu dunu fi medole lelegemu. Amasea e da ea waini sagai eno ouligisu dunu (noga: i dunu ilia da gamisu eso amoga ea bidi defele ema imunu) amo dunuma imunu.”
λέγουσιν αὐτῷ· Κακοὺς κακῶς ἀπολέσει αὐτούς, καὶ τὸν ἀμπελῶνα ἐκδώσεται ἄλλοις γεωργοῖς, οἵτινες ἀποδώσουσιν αὐτῷ τοὺς καρποὺς ἐν τοῖς καιροῖς αὐτῶν.
42 Yesu E amane sia: i, “Dilia da Gode Sia: Dedei hame idibela: ? ‘Diasu gagusu dunu da igi afae higa: i. Be amo igi da mimogo hamone, igi eno huluane baligi dagoi. Gode Hi da amo hou hamoi dagoi. Ninia da amo hou nodoiwane ba: sa.’
Λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· Οὐδέποτε ἀνέγνωτε ἐν ταῖς γραφαῖς· Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλὴν γωνίας· παρὰ κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστιν θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν;
43 Amaiba: le, Na da dilima sia: sa! Gode da Ea Hinadafa Hou diliga samogene, eno noga: i ouligisu dunu ilia hou dulu legema: ne defele gala, ilima imunu.
διὰ τοῦτο λέγω ὑμῖν ὅτι ἀρθήσεται ἀφʼ ὑμῶν ἡ βασιλεία τοῦ θεοῦ καὶ δοθήσεται ἔθνει ποιοῦντι τοὺς καρποὺς αὐτῆς.
44 Nowa da amo igi da: iya dafasea, ea da: i da dadega: le fofonobomu. Be nowa amo igi da ema fana dasea, ea da: i hodo da amo igiga gagoudai dagoi ba: mu.”
⸂Καὶ ὁ πεσὼν ἐπὶ τὸν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται· ἐφʼ ὃν δʼ ἂν πέσῃ λικμήσει αὐτόν.
45 Gobele salasu amola Fa: lisi dunu da Yesu Ea fedege sia: da ili hou olelei, amo dawa: beba: le,
Καὶ ἀκούσαντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι τὰς παραβολὰς αὐτοῦ ἔγνωσαν ὅτι περὶ αὐτῶν λέγει·
46 ilia da Yesu afugili gagumusa: dawa: i galu. Be dunu huluane da Yesu da balofede dunu dawa: beba: le, Fa: lisi amola gobele salasu dunu da beda: iba: le yolesi.
καὶ ζητοῦντες αὐτὸν κρατῆσαι ἐφοβήθησαν τοὺς ὄχλους, ⸂ἐπεὶ εἰς προφήτην αὐτὸν εἶχον.