< Luge 11 >
1 Eso afaega, Yesu da sogebi afae amoga sia: ne gadolalu. Sia: ne gadoi dagoloba, Ea ado ba: su dunu afadafa da Ema amane sia: i, “Yone Ba: bodaise da ea ado ba: su dunuma sia: ne gadosu hou olelei. Di amolawane, amo hou ninima olelema!”
Einst betete er an einem Ort. Als er damit zu Ende war, sprach einer seiner Jünger zu ihm: "Herr, lehre uns beten, wie auch Johannes seine Jünger es gelehrt hat."
2 Amalalu, Yesu da ilima amane sia: i, “Dilia da Godema sia: ne gadosea, agoane sia: ma, ‘Ada Gode! Dia hadigi Dio amoma dunu ilia nodone dawa: mu da defea. Dia Hinadafa Hou da osobo bagadega doaga: mu da defea.
Da sprach er zu ihnen: "Wenn ihr betet, so sprecht: Vater, dein Name werde geheiligt! Dein Königreich komme!
3 Ninia wali ha: i manu defele, ha: i manu ninima ima.
Unser Brot für morgen gib uns Tag für Tag!
4 Ninia wadela: i hou hamoi amo Di gogolema: ne olofoma. Bai ninia da dunu huluane amo da ninima wadela: i hou hamosea, amo gogolema: ne olofosa. Amola gasa bagade dafama: ne ado ba: su hou, amoma nini mae oule masa!’”
Und vergib uns unsere Sünden; denn auch wir vergeben jedem unserer Schuldner! Und führe uns nicht in Versuchung!"
5 Amola, Yesu da Ea fa: no bobogesu dunuma amane sia: i, “Dilia udigili fedege sia: dawa: ma. Ebeda! Dunu afadafa da gasimogoa ea sama ea diasuga doaga: sea, ema amane sia: sa, ‘Sama! Na da agi ga: gi udiana dima edegela misi.
Dann fuhr er fort: "Denkt euch: einer von euch hat einen Freund. Zu dem kommt er um Mitternacht mit der Bitte: 'Freund, leihe mir drei Brote;
6 Bai na na: iyado eno da sofe misini, na diasuga doaga: i. Be na da ha: i manu hame.’
ein Freund von mir ist auf der Reise bei mir eingekehrt, und ich habe ihm nichts vorzusetzen.'
7 Amasea, ea sama diasu ganodini esala da bu adole iaha amane, ‘Na golai mae didilisima! Logo da ga: si dagoi. Na amola na mano, ninia golasu ganodini hahawane diaha. Na wa: legadole imunu hihi gala.’
Jener antwortet ihm nun von drinnen: 'Laß mich in Ruhe; die Tür ist schon verschlossen, und meine Kinder sind mit mir zu Bett gegangen. Ich kann nicht aufstehen und dir etwas geben.'
8 Amo sia: nababeba: le adi hamoma: bela: ? Na dima agoane sia: sa. Goe dunu da ea sama ema asigiwane dawa: beba: le, e da hame wa: legadole imunu. Be amo dunu da mae yolele, ema gebewane adole ba: beba: le, e da wa: legadole imunu.
Ich sage euch: Steht er auch nicht deshalb auf und gibt ihm Brot, weil es sein Freund ist, so wird er doch, weil der andere ihm so zusetzt, aus seinem Bett aufstehen und ihm geben, soviel er nötig hat.
9 Na da dilima sia: sa! Gebewane adole boba: lalea, dilia da lamu! Hogoi helesea, dilia da ba: mu! Mae yolele logoga lulufigisia, dilia da logo doasibi ba: mu!
Darum sage ich euch auch: Bittet, so wird euch gegeben! Sucht, so werdet ihr finden! Klopft an, so wird euch aufgetan!
10 Nowa da gebewane adole boba: lalea da lamu! Nowa da hogoi helesea da ba: mu! Nowa da mae yolele, logoga lulufigisia, e da logo doasibi ba: mu!
Denn wer bittet, der empfängt, wer sucht, der findet, und wer anklopft, dem wird aufgetan.
11 Osobo bagade eda da ea mano ema menabo manusa: adole ba: sea, e da medosu sania ima: bela: ? Hame mabu!
Wer von euch bittet seinen Vater um Brot, und der gibt ihm einen Stein? oder um einen Fisch, und er reicht ihm statt des Fisches eine Schlange?
12 Ea mano da ema ha: i manusa: gagala oso adole ba: sea, eda da ema gamaloa ima: bela: ? Hame mabu!
Oder wer bittet seinen Vater um ein Ei, und der reicht ihm statt dessen einen Skorpion?
13 Amaiba: le, dilia wadela: i hou hamosu dunu da dilia mano ilima liligi ida: iwane gala imunu dawa: beba: le, dilia Hebene Ada da dilima Gode Ea A: silibu Hadigidafa iasu liligi baligiliwane imunusa: dawa:”
Wißt ihr nun, obwohl ihr böse seid, euern Kindern gute Gaben zu geben: wieviel mehr wird da der Vater vom Himmel her den Heiligen Geist denen geben, die ihn darum bitten!"
14 Yesu da sia: hamedei hamosu Fio liligi dunu afae ea dogo ganodini aligila sa: i, amo fadegale fasi. Amalalu, amo dunu da bu sia: baoui. Dunu huluane da bagadewane fofogadigi.
Eines Tages trieb er einen bösen Geist aus, der war stumm. Als der böse Geist ausgefahren war, konnte der Stumme sprechen. Da waren die Leute verwundert.
15 Be mogili da amane sia: i, “E da Bilisibale, wadela: i a: silibu hina, amo ea gasaga Fio liligi fadegale fasisa.”
Einige aber von ihnen sagten: "Im Bunde mit Beelzebul, dem Obersten der bösen Geister, treibt er die Teufel aus."
16 Eno dunu da Yesuma ado ba: ma: ne, muagadoganini gasa bagade dawa: digima: ne olelesu hamoma: ne Ema sia: i.
Andere, die ihn aushorchen wollten, verlangten von ihm, er möge vom Himmel her ein Wunderzeichen kommen lassen.
17 Be Yesu da ilia asigi dawa: su dawa: beba: le, amane sia: i, “Dunu fi da afafasea, amo fi da wadela: lesi dagoi ba: mu. Diasu fi amola afafasea da dafamu.
Er aber durchschaute ihre Gedanken und sprach zu ihnen: "Jedes Reich, das in sich selbst uneins ist, das fällt in Trümmer: ein Haus stürzt auf das andere.
18 Sa: ida: ne fi da mogili afafasea, ea fi da habodane leloma: bela: ? Na da Bilisibale ea gasa laiba: le, Na da Fio liligi fadegale fasisa, amo dilia da sia: sa.
Ist nun auch der Satan mit sich selbst uneins, wie sollte da sein Reich bestehen können? Ihr sagt ja, ich treibe die bösen Geister aus im Bund mit Beelzebul.
19 Be Na da Bilisibale ea gasaga Fio liligi fadegale fasisia, dilima fa: no bobogesu dunu da nowa ea gasaga fadegale fasisala: ? Amaiba: le, ilia da dili ogogosu hou olelesa.
Treibe ich nun im Bunde mit Beelzebul die bösen Geister aus, mit wessen Hilfe treiben sie denn eure Anhänger aus? Sie werden darum eure Richter sein.
20 Be Na da Gode Ea gasa amoga Fio liligi fadegasa galea, defea, Gode Ea Hinadafa Hou da dilima doaga: i dagoi dawa: ma.
Treibe ich aber durch Gottes Finger die bösen Geister aus, so ist ja Gottes Königreich zu euch gekommen.
21 Gasa bagade dunu da gegesu liligi gaguli, ea diasu ouligisia, ea liligi enoga wadela: mu da hamedei.
Solange ein starker Kriegsmann in voller Waffenwehr seine Burg bewacht, ist sein Besitz in Sicherheit.
22 Be eno dunu amo ea gasa da musa: adoi dunu ea gasa baligi galea, amo da ema gegene, fane legesea, e da ea gegesu liligi amola liligi huluane gasawane samogene, gaguli asili, amo liligi momogili, ea fa: no bobogesu dunuma iaha.
Wenn aber ein Stärkerer ihn überfällt und überwindet, so nimmt er ihm seine Rüstung, worauf er sich verließ, und teilt die Beute, die er gewonnen, unter seine Kampfgenossen aus.
23 Nowa dunu da Namagale hame gegesea, e da Nama ha lai dunu esala. Nowa da Na fi ilima hame gilisisia, e da Na fi wadela: musa: afagogosa.
Wer nicht mit mir ist, der ist gegen mich; und wer nicht mit mir sammelt, der zerstreut.
24 Wadela: i a: silibu da dunu ea dogoga fadegale fasisia, e da dunu hame esalebe sogega udigili golasu hogola ahoa. Be hame ba: beba: le, hi asigi dawa: su ganodini e da amane dawa: sa, “Na da na diasu fisi amoga buhagimu.”
Ist der unreine Geist von einem Menschen ausgefahren, so wandert er durch Wüsten: er sucht dort eine Ruhstatt und findet keine. Dann spricht er: 'Ich will zurückgehen in mein Haus, das ich verlassen habe.'
25 Amasea, e da buhagili, ea diasu da noga: le doga: le dagoi ba: sa.
Und kommt er dann, so findet er's gefegt und wohlgeschmückt.
26 Amasea, e da bu ahoasea, a:silibu eno lobofaseleyale gala, ilia hou da ea wadela: i hou baligisa, amo lidili, misini, ilia da ganodini aligila sa: imu. Amaiba: le, amo dunu ea fa: no mabe hou da ea musa: wadela: i hou bagadewane baligimu.”
Nun geht er hin und holt noch sieben andere Geister, die schlimmer sind als er: die ziehen ein und wohnen dort. So wird's mit einem solchen Menschen am Ende ärger als zuvor."
27 Amo sia: Yesu E sia: i dagoiba: le, dunu gilisisu ganodini uda afadafa da ha: giwane sia: i, “Uda da ea hagomo ganodini, Di e da laiba: le amola ea dodo maga: me Dima iabeba: le, amo uda da hahawane bagade ba: sa.”
Als er so redete, rief ein Weib aus der Menge mit lauter Stimme: "Heil dem Schoß, der dich getragen! Heil der Brust, die dich genährt!"
28 Be Yesu E bu adole i, “Dafawane! Be nowa da Gode Ea sia: nabawane hamosea, amo dunu da baligiliwane hahawane ba: sa.”
Er aber sprach: "Jawohl, Heil denen, die Gottes Wort hören und es halten!"
29 Yesu da dunu bagohame E guba: le aliligi, amo ilima amane sia: i, “Waha fi diala da wadela: i fi. Ilia da gasa bagade dawa: digima: ne olelesu hogosa. Be dawa: digima: ne olelesu eno Na da hame olelemu. Youna ea dawa: digima: ne olelesu fawane olelemu.
Als sich die Leute um ihn scharten, fing er an zu reden: "Das gegenwärtige Geschlecht ist ein böses Geschlecht. Es begehrt ein Zeichen. Es wird ihm aber kein anderes Zeichen gegeben werden als das Zeichen Jonas.
30 Youna ea hou da Ninefe dunuma dawa: digima: ne olelesu hamoi. Amaiwane, Dunu Egefe da waha fi diala ilima dawa: digima: ne olelesu agoane ba: mu.
Denn wie Jona den Bewohnern Ninives ein Zeichen wurde, ebenso wird auch der Menschensohn für dies Geschlecht ein Zeichen sein.
31 Gode Ea Fofada: su Eso doaga: sea, Siba gagoe (south) uda hina bagade da wa: legadole, dilima diliwaneya udidimu. Bai e da Soloumane ea bagade dawa: su sia: nabimusa: , soge badilia amodili misi. Be Soloumane ea mimogo hou baligisu dunu da waha esala.
Die Königin aus Süden wird zugleich mit den Leuten dieses Geschlechts vor Gericht erscheinen und sie verurteilen; denn sie kam vom Ende der Erde, um Salomos Weisheit zu hören. Und hier steht doch einer, der größer ist als Salomo!
32 Gode Ea Fofada: su Eso doaga: sea, Ninefe dunu da wa: legadole, dilima diliwaneya udidimu. Bai ilia da Youna ea sia: nababeba: le, gogosiane, Godema sinidigi. Be Dunu waha esala, Ea hou da Youna ea hou baligi dagoi.
Die Leute aus Ninive werden zugleich mit diesem Geschlecht vor Gericht erscheinen und es verurteilen; denn sie bekehrten sich bei Jonas Predigt. Und hier steht doch einer, der größer ist als Jona!
33 Dunu da gamali wa: sea, e da hame wamolegesa, e da ofodo amoga hame dedebosa. Be e da gamali amo gamali bugisu da: iya bugibiba: le, dunu da diasu ganodini golili dasea, hadigi ba: sa.
Niemand zündet eine Lampe an und stellt sie dann in einen Keller oder unter einen Scheffel; sondern er setzt sie auf den Leuchter, damit alle, die eintreten, den Lichtglanz sehen.
34 Dia si da dia da: i hodo gamali agoane. Dia si da noga: iwane galea, hadigi da dia da: i hodo nabamu. Be dia si da wadela: i galea, gasi da dia da: i hodo nabamu.
Die Leuchte deines Leibes ist dein Auge. Ist dein Auge gesund, so ist auch dein ganzer Leib im Licht; ist es aber krank, so ist auch dein Leib in Finsternis.
35 Amaiba: le dawa: ma! Dia hadigi da gasiwane ba: sa: besa: le, dawa: ma!
Gib deshalb acht, daß nicht das Licht in dir verfinstert sei!
36 Dia da: i hodo da mae gasili hadigi amoga nabai galea, di da gamali ea hadigi agoane amo ganodini esalumu.”
Wenn nun dein ganzer Leib vom Licht durchdrungen ist, so daß kein Teil an ihm verfinstert bleibt, dann wird er so nach allen Seiten hin erleuchtet werden, als wenn die Lampe dich mit ihrem hellen Schein bestrahlt."
37 Yesu da sia: dagoloba, Fa: lisi dunu afadafa da Ema ha: i manusa: misa: ne sia: i. Amaiba: le, Yesu da ea diasu ganodini golili sa: ili, ha: i manusa: fi.
Kaum hatte Jesus ausgeredet, da lud ihn ein Pharisäer zum Frühmahl ein. Jesus trat in des Pharisäers Haus und nahm am Tisch Platz.
38 Yesu da ha: i manusa: , Ea lobo hame dodofeiba: le, Fa: lisi dunu da bagadewane fofogadigi.
Der Pharisäer aber war verwundert, als er sah, daß sich Jesus vor dem Essen nicht erst die Hände wusch.
39 Amaiba: le, Hina Yesu da ema amane sia: i, “Dilia Fa: lisi dunu da hano nasu faigelei amola ofodo dabuagado fawane dodofesa. Be ganodini dilia da gegesu amola wadela: i hou amoga nabai gala.
Da sprach der Herr zu ihm: "Ja, ja, ihr Pharisäer! Ihr haltet Becher und Schüsseln von außen rein, doch drinnen in euern Herzen seid ihr voll Raubgier und Bosheit.
40 Dilia gagaoui dunu! Adi dawa: bela: ? Gode da dabuagado da: i hamoiba: le, E da ganodini hame hamoi dilia dawa: bela: ?
Ihr Toren, hat nicht derselbe, der das Äußere geschaffen, auch das Innere gebildet?
41 Be dilia hano nasu faigelei amola ofodo amo ganodini liligi huluane hame gagui dunuma imunu da defea. Amasea, liligi huluane da ledo hamedei dilia da ba: mu.
Gebt nur, was sich in euern Bechern und Schüsseln findet, als Almosen! Dann ist euch alles rein.
42 Dilia Fa: lisi dunu da se bagade nabimu! Dilia da ha: i manu liligi fonobahadi nabuane agoane fifili, afadafa Godema iaha. Be Gode Ea moloidafa hou amola Gode Ea asigi hou, dilia hame hamosa. Musa sia: i liligi mae fisili, fa: no sia: i liligi amola gilisili hamomu da defea galu.
Doch weh euch Pharisäern! Minze, Raute und alle anderen Küchenkräuter verzehntet ihr. Aber recht zu handeln und Gott zu lieben: daran geht ihr vorüber. Doch gerade dies solltet ihr tun, aber auch jenes nicht unterlassen.
43 Dilia Fa: lisi dunu da se bagade nabimu! Dilia da sinagoge diasu ganodini, fisu ida: iwane amoga fimu hanai gala. Bidiga lama: ne diasuga ahoasea, dilia da eno dunu dilima nodone sia: mu hanai gala.
Weh euch, ihr Pharisäer! Ihr wollt in der gottesdienstlichen Versammlung die Ehrenplätze haben, und auf den Straßen soll man euch voll Ehrfurcht grüßen.
44 Dilia da se bagade nabimu. Dilia da bogoi ilia uli dogoi agoane. Amo liligi dunu ilia hame ba: beba: le, amo da: iya udigili ososa: lala.”
Weh euch! Ihr gleicht verdeckten Gräbern, über die man hingeht, ohne es zu merken."
45 Sema olelesu dunu afadafa da Yesuma amane sia: i, “Olelesu! Amo sia: sia: beba: le, Di da ninima amolawane gadesa!”
Da nahm einer der anwesenden Gesetzeslehrer das Wort und sprach zu ihm: "Meister, mit diesen Worten beleidigst du auch uns."
46 Be Yesu E bu adole i, “Dilia sema olelesu dunu amola da se bagade nabimu! Dunu eno hamoma: ne, dilia da ga: nasidafa liligi ilima olelesa. Be amo dioi liligi gaguia gadomusa: , dilia da ili fidima: ne, lobo sogo afadafa fawane hame gaguia gadosa.
Jesus erwiderte: "Weh auch euch Gesetzeslehrern! Denn ihr legt den Leuten Lasten auf, die sie nicht tragen können; aber ihr selbst rührt diese Lasten mit keinem Finger an.
47 Dilia da se bagade nabimu! Dilia da balofede dunu ilia bogoi uli dogoi hahawane hamosa. Be dilia aowalalia da amo balofede dunu medole legei dagoi.
Weh euch! Ihr erbaut den Propheten Grabdenkmäler, und eure Väter haben sie getötet.
48 Amaiba: le, dilia aowalalia da balofede dunu medole legeiba: le, dilia hahawane ba: sa. Ilia da medole legei dagoi, be dilia da ilia bogoi salasu hahamosa.
Ihr seid darum Zeugen für die Taten eurer Väter und billigt sie; denn jene haben die Propheten getötet, und ihr errichtet ihnen Bauten.
49 Amaiba: le, Gode da Ea bagade dawa: su amoga amane sia: i, ‘Na da ba: la: lusu dunu amola adola ahoasu dunu ilima asunasimu. Mogili ilia da medole legemu, mogili ilima ilia da se bagade imunu.’
Deshalb hat Gottes Weisheit auch gesprochen: 'Propheten und Apostel will ich ihnen senden; doch sie werden einige von ihnen töten und verfolgen,
50 Amaiba: le, osobo bagade hahamosu eso amogainini wali eso, amo esoga balofede dunu huluanedafa medole legeiba: le, waha fi esala da se dabe iasu lamu. Waha fi esala ilisu da balofede dunu huluanedafa medole legei dagoi, amo defelewane Gode da ilima fofada: mu.
damit das Blut aller Propheten, das seit Anbeginn der Welt vergossen ist
51 A: ibele da musa: medole legei ba: i, amalu dunu bagohame medole lelegele asili, Segalaia ilia da oloda amola Hadigi Malei Sesei amo dogoa sogebi amogai medole legele, amogainini wali eso. Amo wadela: i medole legesu hou huluane waha fi esala da hamoi dagoi, amo defelewane Gode da ba: mu amola ilima se dabe imunu.
- von dem Blut Abels an bis auf das Blut Sacharjas, der zwischen dem Altar und dem Tempelhaus getötet worden ist —, von dem gegenwärtigen Geschlecht gefordert werde.' Ja, ich sage euch: Es soll gefordert werden von dem gegenwärtigen Geschlecht!
52 Dilia Sema Olelesu dunu da se bagade nabimu! Dilia da fedege agoane dawa: su diasu doasima: ne gi eno dunuma mae iawane gasawane gagusa. Dilia da amo diasu ganodini mae golili sa: ili, amola eno dunu ilia ganodini masu logo hedofasa.”
Weh euch Gesetzeslehrern! Ihr habt den Schlüssel zur Erkenntnis weggenommen. Ihr selbst seid nicht hineingegangen, und alle, die hineingehen wollten, habt ihr daran gehindert."
53 Yesu da amo sogebi fisili ahoanoba, sema olelesu dunu amola Fa: lisi dunu da Yesuma gadele ha: giwane adole ba: su.
Als er von dort weggegangen war, begannen ihm die Schriftgelehrten und die Pharisäer sehr heftig zu grollen und ihn über manches auszufragen.
54 Yesu dafama: ne, ilia da sia: ga bagadewane fedegele boba: su.
Dabei waren sie auf der Lauer, ob sie vielleicht ein unbedachtes Wort aus seinem Mund erhaschen könnten.