Süleymanin Məsəlləri 24
1 Pis adamlara qibtə etmə, Onlara qoşulmaq istəmə.
Do not envy evil people; do not desire to associate with them,
2 Çünki ürəklərində zalımlığı fikirləşər, Dilləri qəddarlıqdan danışar.
because they are [constantly] thinking about acting violently, and whenever they speak [MTY], they talk about (causing trouble/hurting someone).
3 Ev hikmətlə tikilər, Dərrakə ilə möhkəmlənər.
People make good houses (OR, families) by doing what is wise, and they make their houses (OR, families) strong by [heeding] good advice.
4 Mənzillər bilik vasitəsilə, Hər cür dəyərli, yaxşı şeylərlə dolar.
By using good sense, [they are able to buy] valuable and beautiful things and put them in the rooms of their houses.
5 Hikmətli kişi qüvvətli olar, Bilikli adam öz gücünü artırar.
Being wise is better than being strong/powerful; those who know [many things can accomplish more] than those who are [very] strong.
6 Düzgün məsləhətlə müharibə edə bilərsən, Doğru nəsihət verən çoxdursa, qələbəyə çatarsan.
Leaders can fight battles if they have wise advisors, and they win those battles if they have many good advisors.
7 Səfeh üçün hikmət əlçatmazdır, Darvazada susub ağzını açmır.
Foolish people cannot understand wise sayings/talk; at public meetings they are not [able to] say anything [that is useful].
8 Şər quran fitnəkar adlanar,
Those who are [always] planning to do evil things will be called troublemakers.
9 Səfehin pis əməlləri günah sayılar, Rişxəndçilər insanlarda ikrah yaradar.
It is sinful to plan to do foolish things, and people hate those who make fun of [everything that is good].
10 Dar gündə taqətdən düşsən, Necə də zəif adamsan!
If you [act as though] you are helpless when you have troubles, you are [truly very] weak.
11 Ölümə aparılanları qurtar, Qırğın təhlükəsi altında olanları geri çək.
[If it is unjustly decided] that someone must be executed, [try hard to] rescue them [DOU].
12 Desən ki, bax bundan xəbərim yox idi, Ürəkləri yoxlayan bunu görməzmi? Canını qoruyan bunu bilməzmi? İnsan əməlinə görə Ondan əvəz almazmı?
If you say, “I did not know anything about it, [so (it is not my concern/I did not try to help him)],” remember that God knows what we have done, and he knows what we were thinking [IDM, RHQ], and he will certainly [RHQ] repay us as we deserve for what we have done or for not doing what we should have done.
13 Oğlum, bal ye, xeyri var, Şanı balının şirin dadı damağında qalar.
My child/son, eat honey, because it is good [for you]; the honey that drips from honeycombs tastes [very] sweet.
14 Bil ki, hikmət də canın üçün belə olar, Onu tapsan, nəticəsi də var, Ümidin boşa çıxmaz.
Similarly, being wise is good for your soul; if you become wise, you will be [happy in] the future, and [God] will certainly [do for you what you are] confidently expecting him to do [LIT].
15 Ey şər insan, salehin yurdu üçün pusqu qurma, Onun evini soyma.
Do not be like wicked people who [hide and] wait to break into the houses of righteous/good [people] and rob/steal things.
16 Saleh yeddi dəfə yıxılsa belə, yenə qalxar, Şər insan büdrəsə, bəlaya düçar olar.
[Even if] good people fall down seven/many times, they [always] stand/get up again, but when a disaster happens to wicked [people], it ruins/destroys them.
17 Düşməninin yıxılmasına sevinmə, Onun büdrəməsinə görə ürəyin fərəhlənməsin.
Do not be happy when something bad happens to one of your enemies; do not rejoice when he stumbles and falls,
18 Yoxsa Rəbb görər, bundan xoşu gəlməz, Düşmənin üzərindən qəzəbini götürər.
because Yahweh will know what you are thinking, and he will not like it, and [as a result] he will not punish that enemy of yours.
19 Pislik edənlərə görə qəzəblənmə, Şər insanlara qibtə etmə,
Do not become angry/upset about those who do what is evil, and do not [SYN] envy them,
20 Çünki pis insanın axırı yoxdur, Şər adamın çırağı sönər.
because [nothing good] will happen to wicked people; they are [like] a lamp that will soon be extinguished [MET].
21 Oğlum, Rəbdən və padşahdan qorx, Xəyanətkarlarla yoldaş olmaqdan çəkin.
My child/son, revere Yahweh and [also] honor the king, and do not associate with people who want to rebel against either of them,
22 Onların bəlası qəfildən gəlir. Hər ikisinin verəcəyi cəzanı kim bilir?
because those people will suddenly experience disasters; and no one knows [RHQ] what great disasters that God or the king can cause to happen to them.
23 Bu sözləri də hikmətlilər deyib: Məhkəmədə tərəfkeşlik etmək yaxşı deyil.
Here are more things that wise [people] have said: It is wrong for judges to decide matters unfairly [IDM].
24 Pis insana «sən salehsən» deyəni xalqlar qınayar, Ümmətlər lənət yağdırar.
If they say to people who are guilty, “You (are innocent/have not done something that is wrong),” [even] people in other nations will curse and despise them,
25 Amma onu danlayanlar xeyir tapar, Başlarından bol bərəkət yağar.
but if judges say that guilty people must be punished, things will go well for those judges, and (they will receive blessings/God will bless them).
26 İnsana doğru cavab verən Sanki onun üzündən öpər.
Those who answer others honestly show that they are truly their friends [IDM].
27 Əvvəlcə çöldəki işini qurtar, Zəmi sal, sonra evini tik.
First, do the work [that needs to be done] outside [your house], and prepare your fields, [and then plant things], and after you finish doing that, build your house.
28 Qonşunun əleyhinə haqsız şahidlik etmə, Qoy dilindən yalan söz çıxmasın.
[In the courtroom] do not testify against someone when you have no reason to do that, and do not [try to] deceive [people] by what you say [MTY].
29 Demə: «Mənə etdiyini mən də ona edəcəyəm, Onun əməlinin əvəzini verəcəyəm».
Do not say, “I will do to him what he did to me; I will pay him back for [the bad things that] he did to me.”
30 Tənbəlin zəmisindən, Qanmazın üzümlüyündən keçdim.
One day I walked by the vineyards of a lazy man, a man who did not have good sense.
31 Gördüm hər yanı tikan basıb, Gicitkən bürüyüb, daşı-divarı uçub.
I was surprised to see that the fields were full of all kinds of thorny bushes, and the stone wall [around the garden] had (collapsed/fallen down).
32 Baxaraq ona diqqət yetirdim, Bundan ibrət götürdüm:
When I saw that, I thought about it, and I learned this:
33 Bir az da uzanıb yuxuya dalsan, Əl-qolunu uzadaraq yatsan,
[If you spend a lot of time] sleeping and napping and folding your hands while you rest,
34 Yoxsulluq üstünə soyğunçu kimi, Ehtiyac üstünə quldur kimi hücum çəkər.
[soon] you will become poor; [it will be as though] [PRS, SIM] a bandit who had a weapon in his hand [attacked you and stole all that you had].
