Luka 8
1 Uso na nin dandaunu ba, Yesu cizina ucin nanya nigbir ngangan na nitari, nbellu nliru ucine, kitene kipin tigo Kutelle, inung likure nya nanghe.
不久之后，耶稣周游各城各村讲道，宣扬上帝之国的福音，十二门徒与他同行。
2 Among awani alenga na iwa kalla nani Uruhu unanzan nan tikonu. Inughere, Maryamu ule na idin yicughe Magdaliya, Kitime iwa kalla ghe agbergenu kuzor.
同行的还有几名女人，都曾受耶稣驱赶恶鬼和治愈疾病。抹大拉的玛利亚就是其中之一，耶稣从她身上驱赶了七个恶鬼。
3 Yuwana uwanin Kuza, unan katuwa Hirdus, Suzana, nan namon awani gbardang, alenge na iwa buun nani nin nimon nacara mine.
还有约亚拿，她是希律的管家古撒的妻子。此外还有苏珊娜和其他女性，她们都在用自己的财物供养耶稣和门徒。
4 Nene na ligozi nanit gbardang nzura ligowe, umunu anit ale na iwa cinu udak kiti mye unuzu nigbir gbardang, asu uliru nanghinu nin tinan tigoldo.
当时有许多人聚在一起，还有人从其他城市来到耶稣这里，于是耶稣就讲了一个比喻故事：
5 Unan tibila ndo nbilisu nimus, na adi tibile imon imusu disso, libau, ipatila inin nin nabunu anyin kitene kani da pilla inin.
“有一个农夫出去撒种，这个过程中，有的种子落在路旁，被人踩踏或被空中的飞鸟吃掉。
6 Imon imus disso kiti ikoto, bara na idinin nmyin ba.
有的种子落在石头地上，刚长出来就枯萎了，因为得不着滋润。
7 Har nene imon imus disso kiti nimart, na imarte nkuno ligowe nin nimuse, imarte buco imuse.
有的落在荆棘丛中，荆棘生长的过程中，让种子无法长大。
8 Bara nani imon imus disso kutyin kucine inin na iyoli na iwa duru akat kazakure.” Kube na Yesu nbelle nani, ayicila nani, “Vat nlonge na adinin natuf na alanza.”
有的落在肥沃土壤里，于是就蓬勃生长，结出百倍的果实。”耶稣说完这番话，便大声说：“如果你有耳朵，就好好听着！”
9 Inung nono kadura mye tiringhe iyaghari tinan tigoldo mye di nbellu.
但门徒还是问他：“这比喻是什么意思？。”
10 Yesu woro nani, “Ina ni munu kubi iyinin imon linyeshin kitene kipin tigo Kutelle, bara kagisine iba bellu nani nin tinan tigoldo, 'iba yenju na iba yene gegeme ba, iba lanzu, na iba yinnu ba.'
他说：“上帝之国的奥秘，只给你们知道。对其他人只能用比喻，‘让他们看，他们却看不见，让他们听，他们却听不懂。’
11 Nene tinan tigoldo tinere, imuse uliru Kutelle ri.
这比喻的含义是：种子是上帝之道。
12 Imus ile na idisso libou, innere anit alenge na ilanza ligbulang nliru, shetan uni nda ada bollo ligbulang nliru nanya nibinai bara iwa yinin ise utucu.
落在路旁的种子，意思是人们听到正道后，魔鬼随即来到，将真理从他们思想中夺走，因为魔鬼害怕他们因信任上帝而获得救赎。
13 Inin ile na idisso kiti natala anitari alenge na ilanza ligbulang nliruwe, inani sere nin liburi liboo na iyisin nin likara ba, inung sa iyinna bara kubi baat, kubi na igwada nani asa idio.
落在石头地中的种子，意思是人们听到正道后高兴地接受，但是这道并未在思想中扎根，他们只是暂时相信，遭遇困难的时候就会放弃。
14 Imus ile na idisso kiti nimart inughere anit alenge na ilanza ligbulang nliru, inani nsuna linin inani nda parda nani nin nbellen nikurfung nin nlanzu nmang nlai, na isa ina imus ile na idisso kutyin kucine.
落在荆棘中的种子，意思是人们听到了正道，但他们却被今世的忧虑、财富和欢喜所占据，无法产生任何结果。
15 Inughere anit ale idinin kibinai kilau ninn nan nbellu kidegen, na imala ulanzu nlire, imino unin nin likara, isu kumat nin likara.
落在肥沃土壤里的种子，意思是那些为人诚实、行为正确的人，他们听到了真理的正道，然后始终坚守，熬过困难，直到结出果实。
16 Nene, na umon duku ule na aba ti ulah npitila awufu nin kishik, sa a ceo nanya lii nkoni, se dei atarda unin kutet, vat nlenge na apira ama yenu nkananghe.
你点灯的时候不会用器皿将其盖上，也不会将灯放在床下，而是要放在灯台上，让进来的人都看得见光。
17 Na imomon nyeshin, ilenge na una sali sa uyinnu ba, a na imomon nyeshin ile na iba yinnu idak nanya nkanang.
因为隐藏之事最终会显现，遮蔽之事最终会暴露，为众人所知。
18 Suun seng nanya nlanzu, vat nlenge na adumun, amere iba kpinghe ku, ame ule na asali mun, iba seru ile na adin kpilizu a adumun.”
所以应留心怎样‘听’。如果你已经被给予，就会被给予更多。如果你从未被给予，就连你自以为拥有的，也会被夺走！”
19 Kubi na unan Yesu nin nuane wa kiti mye, iwase uduru kupo mye ba, bara gbardang nanit.
耶稣的母亲和弟弟来到他那里，因为人多，所以无法上前。
20 Ibellin ghe, “Unafe nin nuanafine yisin ndas, idinin su iyene fi.”
有人转告耶稣：“你母亲和弟弟站在外面要见你。”
21 Yesu kauwa aworo nani, “Una nighe nin nwana nighe, inunghere alenge na idin nwana nighe, inughere alenge na idin lanzu uliru Kutelle idorto unin.”
他回答：“听从上帝之道并遵守之人，才是我的母亲，我的兄弟。”
22 Nene uso nlon liyiri, Yesu nin nono kadura mye ipira nanya nzirgin nmyen, a woro, “Nati kafin udu uleli uwul kulle.” Itunna ndinna ikafinar.
有一天，耶稣对他的门徒们说：“我们坐船到湖那边去吧。”于是他们就上船出发了。
23 Na idinna ukafine, Yesu tina nmoro fiyilili nfunu fita kang nanya kulle, uzirge kullo nin nmyen itunna ipira nanya tikanci.
在船航行的过程中，耶稣睡着了。湖上忽然刮起风暴，船体灌进大量的水，很可能会沉没。
24 Nono katuwa mye di fiyaghe, iworo, “Cikilari, Cikilari, nmyen ba millu nari!” A fita akpada ufune nin mye ne, fiyilili yisina kite so dang.
门徒叫醒耶稣，说：“主人！主人啊！我们要沉没了！”耶稣醒过来，命令风浪退去，于是风浪就停止了，一切归于平静。
25 Uyinnu mine, sa uyene de atirino nono katuwa mye nanya fiu nin kiti tinu itirino atimine, ghari ule adi kpadizu ufunu nin nmyen, inani din dortu ghe?”
耶稣对他们说：“你们的信心到哪里去了？”他们又惧怕、又惊奇，对彼此说：“这到底是谁？他可以命令风浪，连风浪都听他的！”
26 Ikafina udu kipin Ngarisinawa, na ki nleli uwul Ngalili.
一行人航行来到了加利利对面，这里是格拉森人的地区。
27 Kubi na Yesu yisina nbiu kurawa, a zuro nin nmong unan nilaza nanya kipine, nin dandaunu na adin nsho. Imon a sosin kilari ba, asosin nissek.
耶稣一上岸，迎面就看到城里一个被恶鬼附体之人。很久以来，这个人都没有穿衣服，也没有住在自己的家中，只能栖身坟墓。
28 Na ayene Yesu ku, usu agilla adio nabunu mye, atah ntet kang, “Iyaghari udin piziru kiti nighe Yesu gono Kutelle? Inan kitene, ndin nfofi nacara yenje uwa fuuni ba.”
他一见耶稣，就俯伏在耶稣脚边，大声说：“至高上帝之子耶稣，你想要我怎样呢？不要折磨我，求你！”
29 Yesu atta uruhu unazan ghe a nuzu nanya nnite, nkon kubi gbardang asa imone yiraghe. Inani sa itaghe inyang naccara nin nabunu, iceoghe unan ncaa, asa atasa inya ghe agbergenu wunnu ghe udi niti ninanzang.
因为耶稣曾对这人驱赶过恶灵，但这恶灵总是附在他身上，人们不得不把他用铁链和脚炼捆住，再派人看管。但他总是能挣断锁链，在魔鬼的驱使下进入荒野。
30 Yesu tiringhe, “Lisafe ghari?” A kawoghe, “Libutari,” Bara agbergenu gbardang di nanya mye.
耶稣问他：“你叫什么名字？”他说：“众鬼。”因为有很多恶鬼附体在他的身上。
32 Ligo naladu wa di kileo kusari, agbbergenu foo Yesu ku acara, asun nani, ipiru nanya naladu, Yesu yinna nani.
附近山坡上有一大群猪正在吃东西。恶鬼们求耶稣准它们进入猪群。耶稣准许了。
33 Na agbergenu nnuzu nanya nnite, idi piru nanya naladue, itunna iputu nin ncum idi diu kule ituna iwulu.
恶鬼们就从那人身上出来，进入猪群，猪群闯下山崖，掉在海里淹死了。
34 Na anan libiya nalade nyene ile na isu, ido nanya kipine nin ncum, idi bellin kagbire nin nanya kipine.
猪倌看见所发生的事就跑开了，到城市和乡村中讲述这件事。
35 Anite nuzu idi kiti Yesu, ise unite ule na agbergenu nnuzu kiti mye, sosin nabunun Yesu, nin nimon kidowa nin kibinai dert, ilanza fiu.
众人纷纷过来查看发生了什么事。来到耶稣那里，看见恶鬼已经被驱赶。那人已经身穿衣服，神志清醒，坐在耶稣脚前，众人感到害怕。
36 Alenge na iyene nani ibelle anite inda na agbergenu nnuzu, unite uni nshino.
当时目睹这一幕的众人，把鬼附体之人如何得到治愈的经过说给大家听。
37 Vat nanite kipin Ngarisinawa woro Yesu ku asun nani, bara anite apira uzirgi nmyen a nya.
于是格拉森地区的人要求耶稣离开他们，因为他们感到特别恐惧。于是耶稣便上船返回。
38 Unite ulenge na agbergenu nnuzu kiti mye, foo Yesu ku acara adofinghe. Yesu kpiliya ghe aworo,
被驱魔的那人想要追随耶稣，于是就求耶稣。但耶稣让他回去，说：
39 “Kpilla kilari, ubellin ile imon na Kutelle nsu fi, unite kpilla abelle nanya kipine vat nile imon na Yesu nsu ghe.
“你回家去吧，告诉众人上帝为你做了什么。”于是那人走遍全城，讲述耶稣为他所做的事情。
40 Na Yesu nkpilla, ligozi nanite ta ghe mahabi, bara vat mine di ncaa mye.
耶稣回来的时候，众人欢迎他，因为大家都在热切地等着他。
41 Umon unit lisa mye Jairus, udia kutyi nlirag ada dio nabunu Yesu nfo ghe nacara adak kilari mye,
有一个名叫睚鲁的会堂主管，他俯伏在耶稣脚前，求耶稣去他家，
42 bara gono kishono mye kirum, unan nakus likure, anon fawal, na Yesu wa cinu uduwe, ligozi keseghe.
因为他大约 12 岁的独生女快要死了。在耶稣去往那人家中的路上，身边一直围绕着众多民众。
43 Umong uwani wa duku, ulenge na awadi nanya nmyi, akus likare, na ase unan nshinu ninghe ba.
人群中有一个女人患有十二年的血漏病，治病花光了她所有积蓄，却始终没能医好。
44 Ada mamal mye, adodo imon mye likot nanya kube nmyi mye yisina.
她从人群后面挤上前来，摸着耶稣的斗篷，血立刻止住了。
45 “Ghari ndudui?” Yesu tirino, vat mine ta amusuku, Bitrus woro, “Cikilari, anite di gbardang ina ni din parduzu fi.”
耶稣问：“谁在触摸我？”众人都说不是自己。 彼得说：“主啊，众人都簇拥在你身边，他们推推搡搡会碰到你。”
46 Yesu woro, “Umong ndudui, yinno likara nnuzu kiti nighe.”
耶稣回答：“一定是有人触摸我，我知道，因为一股力量从我身体流出去了。”
47 Uwani nin nyene, na awanya anya likire ba, ada nin ketizu adeo nabunu mye. Nbun nanite vat, abelle ile imon na ita amini ndudoghe, nin inda na atunna ashino.
那女人见不能隐瞒，就战战兢兢地走上前，俯伏在他面前，当着众人的面讲述触摸他的原因，以及如何立刻痊愈。
48 Atunna aworo, “Ushono, nigh uyinu sa uyenu fe nshino ninfi. Can sheu.”
耶稣对她说：“女儿，你的信任已经拯救了你，安心地去吧。”
49 Kube na Yesu wadi nliru, umon da kiti mye unuzu kilarin Jairus udia kutyi nliran, “Ushono fe, nkuu. Yenje uwa damu unan dursuzu ninyerte.
耶稣说话的过程中，有人从会堂主管家里过来，说：“你的女儿死了，不必再劳烦老师了。”
50 Nin lanzu nani, Yesu woro, “Jairus ku, yenje uwa lanza fiu, yinna ushono fe ba shinu.”
耶稣听见这句话，就对主管说：“不要怕，只要你有信心，她必会痊愈。”
51 Kubi na aduru kilarin Jairus, na ayinna umon pira ninghe ba, se Bitrus nin Yohanna a Yakubu, a ucif nin nnan ngone.
到了主管的房子后，除了彼得、约翰、雅各和女孩的父母以外，他不准任何人与他走进屋子。
52 Vzat ninite yita kuculu nin tiyom, “Cinnon kuculu Yesu woro na akuu wari ba, adi nmorari.”
众人都在为女孩痛哭哀号。 他说：“不要哭，她没有死，只是睡着了。”
53 Isisaghe, bara inug yiru a kuu, wari.
众人知道女孩已经死了，于是就嘲笑他。
54 Akiffo ghee ncara a woro, “Gono nig fita.”
他走进去拉着女孩的手，大声对她说：“孩子，起来！”
55 Ulai mye kpila, nanya mye, kubi atuna afita, Yesu woro nani inighe imomon alii.
于是她就死而复生，立刻站起来。耶稣吩咐众人给她东西吃。
56 Anit mye kiffo tinu, yesu woro nani na iwa bellin umon imon ile na idi ba.
她父母非常震惊。耶稣嘱咐他们不要把这件事告诉其他人。
