Luka 6
1 Na iwa di lirin Nassabath na Yesu wadin cin nanya kunen ni leu acurmye wadin nkulu nati ni leu, ipara na cara mene ituna nlee.
在一个安息日，耶稣和门徒经过一片麦田，他的门徒摘下麦穗，用手搓着吃下。
2 Amon nanya na Farisiyawa woro, “Inyari ita idin nsu nilemong le na i caun isu liri na Sabbth ba?”
有几个法利赛人质问耶稣：“你们怎么能这样呢？安息日不允许这样做。”
3 Yesu kauwa nani a woro, “Na anung na karanta imung ile na Dauda wasu kube na wa lazan kukpong, ligowe nan nanit na iwa di nanghe?
耶稣答道：“大卫和随从在饥饿时所做的事情，你没有读过吗？
4 Awa piru kilari Kutelle, ayira uburodi ule na iwa ceu a leu umon nanya ukuru ama alenge na imadi ligo we nan ghe un na priestari cas ile.”
他难道不是走进上帝的圣殿，吃了圣饼，还把它分给他的随从？这饼只有祭司才能吃。”
5 Anin woro nani, “Gono nit Ucifari un na Sabath.”
他又对他们说：“人子是安息日的主。”
6 Uda among Asabar na awa piru nanya kutii nlira adin dursuzu anite kikane umong unit wa diku nin ku girin cara.
在另外一个安息日，耶稣走进会堂布道，那里有个人右手有残疾。
7 Anan niyert nang na Farisiyawa wadin yenju susut sa a ba shinu nin mung unan konu lirin na Sabath, inan se imong ile na inna Vuruzughe mung.
宗教老师和法利赛人想看看耶稣会不会在安息日治病，希望找到借口控告他。
8 Bara nani ayino ile imung na idin kpilizue nibinai myene a woron nle na ucara di kuger, “Fita, uyisin kitill nanite.” Unite fita a yisina kitene.
耶稣知道他们的想法，就对手残疾的人说：“起来吧，站在大家的面前！”那人就起身站在那里。
9 Yesu woro nani, natirin minu, ucaun isu imong icine liri na Sabatha sa isu inanzang i tucu ulai ya sa inanza unin?”
然后耶稣转身对他们说：“问你们一个问题：在安息日做什么才对？是拯救生命，还是害人性命？”
10 A yenje nani vat anin woro anite, “Nakpa ucara fe.” Ata nani ucara mye kpilaku.
他环视周围众人，然后对那个男人说：“伸出你的手来！”那人把手一伸，手就复原了。
11 Bara nani ayi mine nana ilira nanya natimine, kitene nile imon na ibasu Yesu ku.
但宗教老师和法利赛人却勃然大怒，商量着怎样对付耶稣。
12 Uso nani, nanya nayiri ane a ghana kitene liikup asu nliran, a leo ubun nin kiitike vat nlira kiti Kutelle.
不久之后的一天，耶稣到山上去祷告，他整晚待在那里，向上帝祷告。
13 Kubi na kiti nshanta, ayicila nono katuwa mye, a fere annit likure alenge tutung na iwa ni nani lissa “anan kadura.”
天亮之后，他把跟随他的人叫来，从中挑选了十二人，称他们为十二门徒，他们分别是：
14 Tisa nanan kadura mye inughe Simon (ulenge na iwa nighe lisa Bitrus) nin gwana mye Andrawus, Yakubu, Yohanna, Filibus, Bartamalawus,
西门（耶稣又称他为彼得）和他弟弟安得烈，以及雅各、约翰、腓力、巴多罗迈、
15 Matta, Tomas, Yakubu usaun Alfa, Simon, ulenge na idin yicughe Zaloti,
马太、多马、亚勒腓的儿子雅各、激进派西门、
16 Yahuda usaun Yakubu, nin Yahuda Iskariyoti ulenge na aba lewughe.
雅各的儿子犹大和出卖主的加略人犹大。
17 Kube Yesu tolo kitene likupe nan ghinu ida yisina kiti kitendelen, ligozi na nan katuwa mye gbardang wa duku, nin ligozi nani gbardang na inuzu Nyahudiya nin Urushelima, nin nbui kurawa Sidoniya a Utaya.
耶稣和十二门徒下了山，站在一处平坦的地方，一大群信众和他的门徒都聚在这里，还有很多人从犹太全地、耶路撒冷和推罗以及西顿海边赶来，听耶稣讲道，也希望耶稣把他们的疾病医好。
18 Iwa daka ida lanza ghe, ukuru ise ushinu nin tikonu mine, anit alenge na iwadi nniu nin nruhu unanzang iwa shinn.
那些被恶灵附体之人也痊愈了。
19 Ko gha nanya ligoze wa dinin su a dudo ghe bara likara nshishinu vat.
每个人都想方设法触摸他，因为他身上传递出一股力量，可以治愈众人。
20 Ame yene anan katuwa mye a woro, “Anung anan nmariari ulenge na idi akimon, bara anughere anan kipin tigo Kutelle.
耶稣看着门徒，对他们说：
21 Anan nmariari unughe na idi lanzu kukpon nene, bara anug ba shittu, anan nmariari anughe na idi kuculu, bara iba su tisina.
“你们贫穷之人有福了，因为上帝之国是你们的。你们饥饿之人有福了，因为你们会吃饱。你们哀哭之人有福了，因为你们将开怀大笑。
22 Anan nmariari anughe asa anit nnari munu, kubi na ikoso ligo nan ghinu, isu munu nshina, inani nanza munu lisa nworo anug umuguari, bara upiziru lisa ngono nnit.
如果因为我是人子的缘故，你们被憎恨、排斥、羞辱和诅咒，你们就有福了。
23 Suun liburi libo liyiri lole, inyizin bara ulanzu nmang, bara fe base uduk udia nanya kitene kani bara acif mine nanere iwa su anan kadura Kutelle.
当那一天到来，欢喜吧，快乐地跳跃吧，因为你们在天堂获得了慷慨的赏赐，别忘了，他们的祖先就是这样对待先知的。
24 Kash anung anang nimon nacara, barra imal seru uduk mine.
但你们富有之人有祸了，因为你们已经得了奖励。
25 Kash anung alenge na ishitin nene, bara kukpon ba da munu nin ndu nbun, kash anung na idi tisina. nene, iba su tiyom nin kuculu nin ndu nbun.
你们饱足之人有祸了，因为你们将面临饥饿。你们正在欢笑的人有祸了，因为你们将要痛哭哀嚎。
26 Kash anung alenge na anit di nliru gegeme kitene mine, bara acif wa su anan nliru kinu nin nnu Kutelle nanere.
你们受众人夸赞之人有祸了，别忘了，你们的祖先也是这样夸赞假先知。
27 Bara nani meng di belle munu na idin lanzu, taan usu na nan nivira nanghinu, isu imon icine kiti nalenge na inari munu.
但我想告诉那些聆听之人：要爱你们的敌人，善待憎恨你们的人。
28 Taan aleenge na itamunu unnu nmari, suun alenge na idin tumunu ineo nliran.
如果有人咒诅你，要为他们祝福；如果有人凌辱你，要为他们祷告；
29 Ame ulenge na areoufi kuwwau kpiliya ghe kunbe, asa umon bollo ugudum fe munu ghe kulutuk fe ku tutun.
有人打你一边的脸，转过另一边脸给他打；有人如果拿你的外衣，连里面的衣服也送给他。
30 Na vat nlenge na atirin fi, asa umon nbollo imomon na idi infe, na uwa tiringhe anifi ba.
别人想要你的东西，就给他；有人拿去你的东西，不必再要回来。
31 Ile imon na fe idinin su anit sufi fe wang su nani.
想要其他人如何对待你们，你们就应当如何对待其他人。
32 Asa fe din su usu nalenge na idinin su fere cas, iyaghari uduk fe? Vat inung anan kulapi dinin nsu nalenge na idinin su mine.
如果只爱那些爱你的人，你这样做又有什么不同呢？罪人也爱那些爱他们的人。
33 Asa udin suu imon icine kiti nale na idin su fi imon icine, iyaghari uduk fe? Nanere wang anan kulapi din su we.
如果只善待那些善待你的人，你这样做又有什么不同呢？罪人也会这样做。
34 Asa udin yenju iba biufi, iyaghari uduk fe? Inung anan kulapi din nizu ure kiti nalenge na idin yenju iba kpillu ini nani tutun.
如果你借人钱财，又指望别人偿还，你这样做又有什么不同呢？罪人借钱给其他罪人，也会要求如数归还。
35 Taa usu nnan nivira nin fi, usu ghe gegeme. Niza nani ure na iwa ceo kibinai nworu uba seru ba, uuduk fe ba yitu gbardang, uba so gono nnan kitene kani. Bara ame liti mye din su gegeme kiti nale na idinsu ugodiya ba.
不能这样：要爱你们的敌人，善待他们。借出去的东西不要指望偿还，这样你们才能获得巨大恩赐。你们会成为至高上帝的儿子，因为上帝也会善待不懂得感恩之人和恶人。
36 Lanza nkune kune, nafo Ucif fe na adin lanzu nkunekune.
你们要仁慈，就像你们天父一样仁慈。
37 Na uwa ti umon aso unan kulapi ba, bara fe wang iwa su fi nani. Na uwa mollu umon ba. Fewang na iba mollu fi ba, shawa nin kulapi namong, fewang iba shawu nin kunfe.
不可评判他人, 否则你也会被他人评判；不可决定他人的罪，否则你也会被定罪；饶恕他人，就会被人饶恕；
38 Niza anit fewang iba niiti, uni udia na iba zinlinu ukuru ituku bara kuyanga kongo na uguro uman mun, kunere iba guni fe ku mun.”
要给予，才会有慷慨回报，而且是加倍的回报。在衡量应该给你多少时，会将其压实，以便可以添加更多，能从顶部溢出，倒在你的腿上！因为你付出多少将决定你得到多少。”
39 Akuru a belle nani tinan tigoldo. “Unan uduu waansa adursu umon unit uduu libauwa? Asa asu nani vat mine ba diu nanya kuwu, su nani ba?
耶稣又讲了一个比喻：“盲人怎能给盲人领路呢？两个人不都会掉在坑里吗？
40 Unan nmasu nyinnu nimon wasa akata unan dursuzu mye ba, bara kogha kubi ko na amala umase, aba so nafo unan dursuzu mye.
信徒的知识怎能多于老师？只有他们学会了所有知识，才能和老师一样。
41 Ani iyaghari nta udin yenju limoo nanya niyizin gwana fine, na idin yenju kukunti na ku di niyizifi ba?
为什么你看得见兄弟眼中的灰尘，却看不到自己眼中的木头？
42 Iyizirari uba bellu gwana fine, 'Gwana nan nkala limoo longo na lidi nanya niyizi,' fe litife na uyene kukunti na ku di nanya niyizife? Fe unan rusuzu liti! Burno ukala kukunti nanya niyisife, nin nani unin yene gegeme limoo longo na lidi niyizin gwana fine.
你看不见自己眼中的木头，怎能对你的兄弟说：‘兄弟，让我来把你眼中的灰尘取走’？这是伪君子的行为！要先拿走自己眼中的木头，才能看得清楚，才能取走兄弟眼中的灰尘。
43 Bara na kon kutca kucine wansa anaa kumat kunanzang ba, sa kutca kunanzan nii kumat kucine ba.
因为好树不能结坏果，坏树不能结好果。
44 Bara ko kuyemu kutca idin kunin bara kumat mere. Bara na anit wasa ikala kupu kidowo fimart ba, nanere iwasa ikala inabi nanya fimart kusho.
你可以根据果子识别树木，不能从荆棘上采无花果，也不能从蒺藜中摘葡萄。
45 Unit ucine nanya nile imon na adin cisu kibinai mye, asa abelle imon ile na idi icine, unan magunta nutuno imon inanzang ile na idi kibinai mye nin nnu mye.
良善之人因为心存善念而做善事，邪恶之人因为心存恶念而做坏事。因为心中所念，口中必言。
46 Iyaghari nta idin yicie, 'Cikilari, Cikilari,' nin nani na idin dortu imon ile na nbellen munu ba?
为什么你们称我‘主啊！主啊！’却不遵行我的吩咐？
47 Vat ulenge na ada kiti nighe, a lanza tigbulang adofino tinin a di nafo.
让我举个例子：有一个人来到我面前，他听了我的指引并照做。
48 Adi nafo unit ule na akee kilari amini nwuzu kiteen anin tuno kutyi ata atata ku. Kubi na uwuru nda kang nmyen nda kilari kane wasa kizillino ba, bara kidinin litino licine.
这人就像在建造房屋，深挖地基，把地基建在牢固的岩石上。大水泛滥时，湍流冲刷房屋也不能让它倒塌，因为它建造得很牢固。
49 Bara nani, ulenge na a lanza tigbulang ninghe na adofino tinin ba, aba so nafo unite ulenge na kidiin sa litino licine, aswu uwuru ntolo, nmyen ndofino kilari kane, deddei ki diu, na udiu wa ba caunuu ba.”
但听到我的教导却不遵守，就好比在沙子上建屋，没有根基，急流一冲就会倒塌，彻底毁坏。”
