Пәнд-несиһәтләр 24
1 Яманларға рәшк қилма, Улар билән барди-кәлди қилишни арзу қилма;
Don’t be envious of evil men, neither desire to be with them;
2 Чүнки уларниң көңли зораванлиқнила ойлар; Уларниң ағзи азар йәткүзүшни сөзләр.
for their hearts plot violence and their lips talk about mischief.
3 Аилә болса даналиқ асасида бәрпа қилинар; Чүшиниш билән мустәһкәмлинәр.
Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
4 Билим билән өйниң ханилири һәр хил қиммәтлик, есил гөһәрләргә толдурулар.
by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
5 Дана адәм зор күчкә егидур; Билими бар адәм қудритини ашурар.
A wise man has great power. A knowledgeable man increases strength,
6 Пухта несиһәтләр билән җәң қилғин; Ғәлибә болса Бирдин-бир Улуқ Мәслиһәтчи билән болар.
for by wise guidance you wage your war, and victory is in many advisors.
7 Даналиқ әқилсиз адәмгә нисбәтән толиму егиз, чүшиниксиздур; [Чоңлар] шәһәр дәрвазиси алдиға жиғилғанда у зуван ачалмас.
Wisdom is too high for a fool. He doesn’t open his mouth in the gate.
8 Әскиликни нийәтлигән адәм «сүйқәстчи» атилар.
One who plots to do evil will be called a schemer.
9 Ахмақлиқтин болған нийәт гунадур; Һакавур киши адәмләргә жиркиничликтур.
The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
10 Бешиңға еғир күн чүшкәндә җасарәтсиз болсаң, Күчсиз һесаплинисән.
If you falter in the time of trouble, your strength is small.
11 [Сәвәпсиз] өлүмгә тартилғанларни қутқузғин; Боғузлиниш хәвпидә турғанлардин ярдәм қолуңни тартма;
Rescue those who are being led away to death! Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter!
12 Әгәр сән: «Бу иштин хәвиримиз йоқтур» десәң, Һәр адәмниң көңлини таразиға Салғучи буни көрмәсму? Җениңни һаят Сақлиғучи уни билмәсму? У һәр бир инсан балсиниң өз қилғанлири бойичә уларниң өзигә яндурмасму?
If you say, “Behold, we didn’t know this,” doesn’t he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn’t he know it? Shall he not render to every man according to his work?
13 И оғлум, һәсәл [тапсаң] истимал қил, у яхшидур. Һәрә көнигидин алған һәсәл болса татлиқ тетийду;
My son, eat honey, for it is good, the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste;
14 Даналиқ билән тонушсаң, уму көңлүңгә шуниңдәк болар; Уни тапқиниңда җәзмән яхши көридиған күнүң болиду, Арзу-үмүтүң бекарға кәтмәс.
so you shall know wisdom to be to your soul. If you have found it, then there will be a reward: Your hope will not be cut off.
15 И рәзил адәм, һәққанийниң өйигә йошурун һуҗум қилишни күтмә, Униң туралғусини булиғучи болма!
Don’t lay in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Don’t destroy his resting place;
16 Чүнки һәққаний йәттә қетим жиқилип чүшәр, Бирақ ахири йәнә орнидин турар. Лекин рәзил киши күлпәт ичигә путлишип чүшәр.
for a righteous man falls seven times and rises up again, but the wicked are overthrown by calamity.
17 Рәқибиң жиқилип кәтсә хуш болуп кәтмә, Дүшминиң путлишип чүшсә шатланма;
Don’t rejoice when your enemy falls. Don’t let your heart be glad when he is overthrown,
18 Пәрвәрдигар буни көргәндә, Бу қилиғиңни яхши көрмәй, Бәлким ғәзивини рәқибиңгә чүшүрмәслиги мүмкин.
lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Яманлар [раваҗ тапса], беарам болуп кәтмә; Рәзилләргә рәшк қилма.
Don’t fret yourself because of evildoers, neither be envious of the wicked;
20 Чүнки яманларниң келәчики йоқтур, Униң чириғиму өчүрүләр.
for there will be no reward to the evil man. The lamp of the wicked will be snuffed out.
21 И оғлум, Пәрвәрдигардин қорққин, падишаниму һөрмәт қил. Қутратқучилар билән арилашма.
My son, fear the LORD and the king. Don’t join those who are rebellious,
22 Бундақ кишиләргә келидиған балаю-апәт уштумтут болар, [Пәрвәрдигар билән падишаниң] уларни қандақ йоқитидиғанлиғини биләмсән?
for their calamity will rise suddenly. Who knows what destruction may come from them both?
23 Буларму ақиланиләрниң сөзлиридур: — Сот қилғанда бир тәрәпкә ян бесиш қәтъий болмас.
These also are sayings of the wise: To show partiality in judgement is not good.
24 Җинайәтчигә: «Әйипсиз сән» дәп һөкүм чиқарған кишигә, Хәлиқләр ләнәт ейтар; Әл-жутлар униңдин нәпрәтлинәр.
He who says to the wicked, “You are righteous,” peoples will curse him, and nations will abhor him—
25 Бирақ улар җинайәтчиниң гунайини ечип ташлиған кишидин хурсән болар, Улар униңға бәхит-саадәт тилишәр.
but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
26 Дурус җавап бәргүчи, Гояки кишиниң ләвлиригә сөйгүчидур.
An honest answer is like a kiss on the lips.
27 Авал сиртта ишлириңниң йолини һазирлап, Етиз-ериқлириңни тәйярла, Андин өйүңни салғин.
Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
28 Йеқиниңға қарши асассиз гувалиқ қилма; Ағзиңдин һеч ялғанчилиқ чиқарма.
Don’t be a witness against your neighbour without cause. Don’t deceive with your lips.
29 «У маңа қандақ қилған болса, мәнму униңға шундақ қилимән, Униң маңа қилғинини өзигә яндуримән», дегүчи болма.
Don’t say, “I will do to him as he has done to me; I will repay the man according to his work.”
30 Мән һорунниң етизлиғидин өттим, Әқилсизниң үзүмзарлиғи йенидин маңдим,
I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding.
31 Мана, һәр йеридин тикәнләр өсүп чиққан, Хохилар йәр йүзини бесип кәткән, Қоруқ теми өрүлүп кәткән!
Behold, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
32 Уларни көргәч, убдан ойландим; Көргинимдин савақ алдим: —
Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
33 Сән: «Йәнә бирдәм көзүмни жумувалай, Йәнә бирдәм ухливалай, Йәнә бирдәм пут-қолумни алмап йетивалай» — десәң,
a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep,
34 Намратлиқ булаңчидәк сени бесип келәр, Һаҗәтмәнлик қалқанлиқ әскәрдәк саңа һуҗум қилар.
so your poverty will come as a robber and your want as an armed man.
