Proverbios 21

1 El corazón del rey está en la mano de Yahvé como las corrientes de agua. Lo convierte en lo que desea.

دڵی پاشا لەناو دەستی یەزدان جۆگەی ئاوە، بۆ کوێ بیەوێت ئاراستەی دەکات.

2 Todo camino del hombre es correcto a sus propios ojos, pero Yahvé pesa los corazones.

هەموو ڕێگاکانی مرۆڤ لەبەرچاوی خۆی ڕاستە، بەڵام یەزدان دڵەکان هەڵدەسەنگێنێت.

3 Hacer rectitud y justicia es más aceptable para Yahvé que el sacrificio.

کارکردن بە ڕاستودروستی و دادپەروەری لەلای یەزدان لە قوربانی سەربڕین پەسەندترە.

4 Una mirada elevada y un corazón orgulloso, la lámpara de los malvados, es el pecado.

چاوی بەفیز و دڵی لەخۆبایی، ئەمانە چرای بەدکارانن و گوناهن.

5 Los planes de los diligentes seguramente conducen a la ganancia; y todo el que se precipita seguramente se precipita a la pobreza.

بێگومان پلانی مرۆڤی تێکۆشەر بەرەو پڕییە، هەموو هەڵەشەییەکیش بەرەو نەبوونییە.

6 Conseguir tesoros por una lengua mentirosa es un vapor fugaz para los que buscan la muerte.

کۆکردنەوەی سامان بە زمانی درۆ هەڵمە دەڕەوێتەوە و تەڵەی مردنە.

7 La violencia de los malvados los ahuyentará, porque se niegan a hacer lo que es correcto.

زۆرداری بەدکارەکان ڕایاندەماڵێت، چونکە ڕەتیان کردەوە دادپەروەری بکەن.

8 El camino del culpable es tortuoso, pero la conducta del inocente es recta.

ڕێگای پیاوی تاوانبار خوارە، بەڵام کەسی پاک کرداری ڕاستە.

9 Es mejor habitar en el rincón de la azotea que compartir una casa con una mujer contenciosa.

باشترە لە گۆشەی سەربانێک نیشتەجێ بیت، نەک ماڵێکی هاوبەش لەگەڵ ژنێکی شەڕانی.

10 El alma del malvado desea el mal; su prójimo no encuentra misericordia en sus ojos.

کەسی بەدکار ئارەزووی خراپە دەکات، دراوسێکەی بەزەیی لێی نابینێت.

11 Cuando el burlador es castigado, el simple adquiere sabiduría. Cuando el sabio se instruye, recibe conocimiento.

بە سزادانی گاڵتەجاڕ ساویلکە دانا دەبێت، بە فێرکردنی داناش زانیاری وەردەگرێت.

12 El Justo considera la casa de los malvados, y lleva a los malvados a la ruina.

خودای ڕاستودروست سەرنج دەداتە ماڵی خراپەکار، خراپەکاران لە خراپە سەرەوژێر دەکات.

13 El que detenga sus oídos ante el clamor de los pobres, también gritará, pero no será escuchado.

ئەوەی گوێی خۆی لە هاواری هەژاران کەڕ بکات، ئەویش هاوار دەکات و وەڵام نادرێتەوە.

14 Un regalo en secreto apacigua la ira, y un soborno en el manto, una fuerte ira.

دیاری بە نهێنی تووڕەیی سارد دەکاتەوە، بەرتیلی ناو باخەڵیش هەڵچوونی توند.

15 El justo se alegra de hacer justicia; sino que es una destrucción para los obreros de la iniquidad.

ئەنجامدانی دادپەروەری دڵخۆشی ڕاستودروستانە، بەڵام تۆقاندنی بەدکارانە.

16 El hombre que se aleja del camino del entendimiento descansará en la asamblea de los espíritus difuntos.

پیاو لە ڕێگای وریایی وێڵ بێت لەناو کۆمەڵی مردووان پاڵدەداتەوە.

17 El que ama el placer será un hombre pobre. El que ama el vino y el aceite no será rico.

ئەوەی حەزی لە ڕابواردن بێت هەژار دەبێت، ئەوەی حەز لە شەراب و ڕۆن بکات دەوڵەمەند نابێت.

18 El impío es un rescate para el justo, los traidores por los rectos.

بەدکار دەبێتە قوربانی بۆ کەسی ڕاستودروست، ناپاکانیش بۆ سەرڕاستان.

19 Es mejor habitar en una tierra desierta, que con una mujer contenciosa e inquieta.

باشترە لە چۆڵەوانی نیشتەجێ بیت، نەک لەگەڵ ئافرەتێکی شەڕانی و تووڕە.

20 Hay un tesoro precioso y aceite en la morada de los sabios, pero el necio se lo traga.

گەنجینەی خۆراکی باش و ڕۆن لە ماڵی کەسی دانا هەیە، بەڵام کەسی گێل هەڵدەلووشێت.

21 El que sigue la justicia y la bondad encuentra la vida, la justicia y el honor.

ئەوەی دوای ڕاستودروستی و خۆشەویستی نەگۆڕ بکەوێت، ژیان و ڕاستودروستی و ڕێزداری دەدۆزێتەوە.

22 Un hombre sabio escala la ciudad de los poderosos, y hace bajar la fuerza de su confianza.

پیاوی دانا بە شاری پاڵەوانەکاندا هەڵدەگەڕێت و قەڵا پشتبەستەکەیان وێران دەکات.

23 El que cuida su boca y su lengua guarda su alma de los problemas.

ئەوەی دەم و زمانی خۆی بپارێزێت، خۆی لە تەنگانە دەپارێزێت.

24 El hombre orgulloso y arrogante — “burlador” es su nombre — trabaja en la arrogancia del orgullo.

لووتبەرز و لەخۆبایی بە گاڵتەجاڕ ناودەبردرێت، بە لێشاوی لووتبەرزییەوە ڕەفتار دەکات.

25 El deseo del perezoso lo mata, porque sus manos se niegan a trabajar.

ئارەزووی کەسی تەمبەڵ دەیکوژێت، چونکە دەستەکانی ئیش ڕەت دەکەنەوە،

26 Hay quienes codician con avidez todo el día; pero los justos dan y no retienen.

بە درێژایی ڕۆژ تامەزرۆی ئارەزووە، بەڵام کەسی ڕاستودروست دەبەخشێت و دەستی پێوە ناگرێت.

27 El sacrificio de los malvados es una abominación — ¡cuánto más, cuando lo trae con una mente perversa!

قوربانی بەدکاران قێزەونە، لەوەش زیاتر ئەگەر بە نیازێکی خراپەوە بیکات!

28 El testigo falso perecerá. Un hombre que escucha habla con la eternidad.

شایەتی درۆزن لەناودەچێت، بەڵام شایەتیی گوێگری وریا دەچەسپێت.

29 El malvado endurece su rostro; pero en cuanto a los rectos, él establece sus caminos.

پیاوی بەدکار ناوچەوانی خۆی گرژ دەکات، بەڵام سەرڕاست ئاگای لە ڕێگای خۆیەتی.

30 No hay sabiduría ni entendimiento ni consejo contra Yahvé.

دانایی و تێگەیشتن و ڕاوێژ نییە لە دژی یەزدان سەربکەوێت.

31 El caballo está preparado para el día de la batalla; pero la victoria es de Yahvé.

ئەسپ ئامادەیە بۆ ڕۆژی جەنگ، بەڵام ڕزگاری لە یەزدانەوەیە.