Przysłów 17
1 Lepszy jest kęs suchego chleba a w pokoju, niżeli pełen dom nabitego bydła ze swarem.
Better to eat a dry scrap in peace than to feast in a house full of people arguing.
2 Sługa roztropny będzie panował nad synem, który jest ku hańbie; a między braćmi będzie dzielił dziedzictwo.
A servant who acts wisely will be put in charge of a disgraced son, and will share the family inheritance with the brothers.
3 Tygiel srebra a piec złota doświadcza; ale Pan serc dośwadcza.
A crucible tests silver, and a furnace tests gold, but the Lord tests the attitude of mind.
4 Zły pilnuje warg złośliwych, a kłamca słucha języka przewrotnego.
Evil people listen to spiteful talk, and liars pay attention to malicious words.
5 Kto się naśmiewa z ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; a kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie pomsty.
Anyone who oppresses the poor insults their Maker, and anyone who enjoys the suffering of others will be punished.
6 Korona starców są synowie synów ich, a ozdoba synów są ojcowie ich.
Old people are proud of their grandchildren, and children are proud of their parents.
7 Nie przystoi mowa poważna głupiemu, dopieroż księciu usta kłamliwe.
Fine words don't suit stupid people, how much less are lies suited to a ruler.
8 Jako kamień drogi, tak bywa dar wdzięczny temu, który go bierze; do czegokolwiek zmierzy, zdarzy mu się.
Whoever gives a bribe thinks it's a magical stone—that wherever they turn they'll have success!
9 Kto pokrywa przestępstwo, szuka łaski; ale kto wznawia rzeczy, rozłącza przyjaciół.
If you forgive a wrong you encourage friendship, but if you keep talking about it you'll lose your friend.
10 Więcej waży gromienie u roztropnego, niżeli sto plag u głupiego.
A reprimand hits a thinking person more than one hundred blows hit someone stupid.
11 Uporny tylko złego szuka, dla tego poseł okrutny będzie nań zesłany.
Evil people are only looking to rebel, so a cruel messenger will be sent to attack them.
12 Lepiej jest człowiekowi spotkać się z niedźwiedzicą osierociałą, niżeli z głupim w głupstwie jego.
Better to meet a she-bear robbed of her cubs than a stupid person and their foolishness.
13 Kto oddaje złem za dobre, nie wynijdzie złe z domu jego.
If you repay evil for good, evil will never leave your house.
14 Kto zaczyna zwadę, jest jako ten, co przekopuje wodę; przetoż niż się zwada rozsili, zaniechaj go.
The beginning of a quarrel is like the first leak in a water dam, so drop it before a major argument bursts out.
15 Kto usprawiedliwia niezbożnego, a winnym czyni sprawiedliwego, oba jednako są obrzydliwością Panu.
The Lord hates it when the wicked are acquitted and the innocent condemned.
16 Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?
Is there any point in stupid people trying to buy wisdom when they don't want to learn?
17 Wszelkiego czasu miłuje przyjaciel, a w ucisku stawia się jako brat.
A true friend is always there to love you, and family provides help when troubles come.
18 Człowiek głupi daje rękę, czyniąc rękojemstwo przed twarzą przyjaciela swego.
It's not a wise idea to make a pledge and guarantee a neighbor's debt.
19 Kto miłuje zwadę, miłuje grzech; a kto wynosi usta swe, szuka upadku.
People who love sin like to argue; those who build high gates invite destruction.
20 Przewrotny w sercu nie znajduje dobrego; a kto jest przewrotnego języka, wpadnie we złe.
People with warped minds don't succeed; those who tell lies get into trouble.
21 Kto spłodził głupiego, na smutek swój spłodził go, ani się rozweseli ojciec niemądrego.
A stupid son brings grief to his father; the father of a child who does stupid things has no joy.
22 Serce wesołe oczerstwia jako lekarstwo; ale duch sfrasowany wysusza kości.
A cheerful attitude is like good medicine, but discouragement makes you sick.
23 Niezbożny potajemnie dar bierze, aby podwrócił ścieszki sądu.
The wicked take hidden bribes to pervert the course of justice.
24 Na twarzy roztropnego znać mądrość; ale oczy głupiego aż na kraju ziemi.
Sensible people focus on wisdom, but the eyes of stupid people are always wandering.
25 Syn głupi żałością jest ojcu swemu, a gorzkością rodzicielce swojej.
A stupid son brings grief to his father and sadness to his mother who gave birth to him.
26 Zaiste nie dobra, winować sprawiedliwego, albo żeby przełożeni kogo dla cnoty bić mieli.
It's not right to impose a fine on someone who's innocent or to flog good leaders for their honesty.
27 Kto zawściąga mowy swe, jest umiejętnym; drogiego ducha jest mąż rozumny.
If you're wise, you'll be careful what you say; and if you're sensible, you'll keep your temper.
28 Gdy głupi milczy, za mądrego poczytany bywa; a który zatula wargi swoje, za rozumnego.
Even stupid people who keep quiet are considered wise; if they don't say anything they appear intelligent.
