امثال 20

1 شراب انسان را به کارهای احمقانه وا می‌دارد و مشروب باعث عربده‌کشی می‌شود؛ چه نادانند کسانی که خود را اسیر مشروب می‌کنند.

Wine is a mocker and strong drinke is raging: and whosoeuer is deceiued thereby, is not wise.

2 غضب پادشاه همچون غرش شیر است. هر که خشم او را برانگیزاند جان خود را به خطر می‌اندازد.

The feare of the King is like the roaring of a lyon: hee that prouoketh him vnto anger, sinneth against his owne soule.

3 اجتناب از نزاع برای شخص، عزت می‌آورد. فقط اشخاص نادان نزاع به پا می‌کنند.

It is a mans honour to cease from strife: but euery foole will be medling.

4 آدم تنبل به موقع زمینش را شخم نمی‌زند، پس در هنگام برداشت محصول هر چه می‌گردد چیزی نمی‌یابد.

The slouthfull will not plowe, because of winter: therefore shall he beg in sommer, but haue nothing.

5 پند نیکو در اعماق دل مشورت دهنده مانند آب در ته چاه است و شخص فهمیده آن را بیرون می‌کشد.

The counsell in the heart of man is like deepe waters: but a man that hath vnderstanding, will drawe it out.

6 بسیارند کسانی که ادعا می‌کنند خوب و باوفا هستند، ولی کیست که بتواند شخص واقعاً باوفایی پیدا کند؟

Many men wil boast, euery one of his owne goodnes: but who can finde a faithfull man?

7 فرزندان شخص امین و درستکار در زندگی سعادتمند خواهند شد.

He that walketh in his integritie, is iust: and blessed shall his children be after him.

8 پادشاهی که بر مسند قضاوت می‌نشیند به دقت جوانب امر را می‌سنجد و حق را از باطل تشخیص می‌دهد.

A King that sitteth in the throne of iudgement, chaseth away all euill with his eyes.

9 کیست که بتواند بگوید: «دل خود را پاک نگه داشته‌ام و از گناه مبرا هستم.»

Who can say, I haue made mine heart cleane, I am cleane from my sinne?

10 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از وزنه‌ها و پیمانه‌های نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Diuers weightes, and diuers measures, both these are euen abomination vnto the Lord.

11 حتی کودک را می‌توان از طرز رفتارش شناخت و فهمید که آنچه انجام می‌دهد پاک و درست است یا نه.

A childe also is knowen by his doings, whether his worke be pure and right.

12 گوش شنوا و چشم بینا، هر دو بخشش خداوند هستند.

The Lord hath made both these, euen the eare to heare, and the eye to see.

13 اگر خواب را دوست داشته باشی فقیر می‌شوی؛ پس بیدار بمان تا سیر شوی.

Loue not sleepe least thou come vnto pouertie: open thine eyes, and thou shalt be satisfied with bread.

14 خریدار به جنس نگاه می‌کند و می‌گوید: «بد است!» اما بعد از خرید، از آن تعریف می‌کند.

It is naught, it is naught, sayth the buyer: but when he is gone apart, he boasteth.

15 سخنان حکیمانه گرانبهاتر از طلا و نادرتر از جواهر است.

There is golde, and a multitude of precious stones: but the lips of knowledge are a precious iewel.

16 از کسی که نزد تو ضامن شخص غریبی می‌شود گرو بگیر.

Take his garment, that is suretie for a stranger, and a pledge of him for the stranger.

17 نانی که از راه کلاهبرداری به دست می‌آید لذیذ است، اما سرانجام کام را تلخ می‌کند.

The bread of deceit is sweete to a man: but afterward his mouth shalbe filled with grauel.

18 نقشه‌هایت را بدون مشورت با دیگران عملی نکن و بدون تدبیر به جنگ نرو.

Establish the thoughtes by counsell: and by counsell make warre.

19 آدم سخن‌چین رازها را فاش می‌کند، پس با چنین شخصی معاشرت نکن.

He that goeth about as a slanderer, discouereth secrets: therefore meddle not with him that flattereth with his lips.

20 چراغ زندگی کسی که پدر و مادر خود را لعنت کند، خاموش خواهد شد.

He that curseth his father or his mother, his light shalbe put out in obscure darkenes.

21 مالی که آسان به دست آمده باشد برکتی نخواهد داشت.

An heritage is hastely gotten at the beginning, but the end thereof shall not be blessed.

22 بدی را با بدی تلافی نکن، بلکه منتظر باش تا خداوند عمل کند.

Say not thou, I wil recompense euill: but waite vpon the Lord, and he shall saue thee.

23 خداوند از اشخاصی که در داد و ستد از ترازو و سنگهای نادرست استفاده می‌کنند متنفر است.

Diuers weightes are an abomination vnto the Lord, and deceitful balances are not good.

24 خداوند راه زندگی ما را تعیین می‌کند، پس انسان چگونه می‌تواند بفهمد زندگی او به کجا ختم می‌شود؟

The steps of man are ruled by the Lord: how can a man then vnderstand his owne way?

25 هرگز نسنجیده قولی به خداوند نده، زیرا ممکن است گرفتار شوی.

It is a destruction for a man to deuoure that which is sanctified, and after the vowes to inquire.

26 پادشاه دانا شریران را تشخیص می‌دهد و آنها را به شدت مجازات می‌کند.

A wise King scattereth the wicked, and causeth the wheele to turne ouer them.

27 وجدان انسان به منزلهٔ چراغ خداوند است که تمام انگیزه‌های پنهانی او را آشکار می‌سازد.

The light of the Lord is the breath of man, and searcheth all the bowels of the belly.

28 هرگاه پادشاهی مهربان و امین باشد، سلطنتش از محبت پایدار می‌ماند.

Mercie and trueth preserue the King: for his throne shall be established with mercie.

29 شکوه جوانان، قوت ایشان است و عزت پیران، تجربه ایشان.

The beautie of yong men is their strength, and the glory of the aged is the gray head.

30 تنبیه برای بدن دردناک است اما دل را از بدی پاک می‌کند.

The blewnes of the wound serueth to purge the euill, and the stripes within the bowels of the belly.