< लूक 2 >
1 १ त्या दिवसात कैसर आगुस्तची आज्ञा झाली की, सर्व जगाची नावनोंदणी लिहिली जावी.
And it came to pass in those days, that there went forth a decree from Cæsar Augustus, that all the inhabitants of the land should be enrolled.
2 २ ही पहिली नावनोंदणी होती जेव्हा क्वीरीनिय हा सिरीया प्रांताचा राज्यपाल होता.
This enrollment first took place when Cyrenius was governor of Syria.
3 ३ प्रत्येकजण नावनोंदणी करण्यासाठी आपापल्या गांवी गेले.
And all went to be enrolled, each one to his own city.
4 ४ मग योसेफसुद्धा गालील प्रांतातील नासरेथ गांवाहून यहूदीया प्रांतातील दाविदाच्या बेथलेहेम या गावी गेला कारण तो दाविदाच्या घराण्यातील व कुळातील होता.
And Joseph also went up from Galilee, out of the city of Nazareth, into Judea, to the city of David, which is called Bethlehem, (for he was of the house and family of David, ).
5 ५ व नावनिशी लिहून देण्यासाठी, जिच्याशी त्याची मागणी झालेली होती त्या गरोदर मरीयेला त्याने बरोबर नेले.
to be enrolled with Mary his betrothed wife, who was with child.
6 ६ आणि असे झाले, ते तेथे असताच तिचे प्रसूतीचे दिवस पूर्ण होऊन,
And it came to pass while they were there, that the days for her to be delivered were completed;
7 ७ तिने तिच्या पहिल्या मुलाला जन्म दिला आणि तिने त्यास कापडात गुंडाळले व गव्हाणींत ठेवले कारण धर्मशाळेत उतरण्यासाठी त्यांना जागा मिळाली नाही.
and she brought forth her first-born son, and wrapped him in swathing-clothes, and laid him in the stable, because there was no place for them in the inn.
8 ८ त्याच भागांत, मेंढपाळ रात्रीच्या वेळी रानात राहून आपले कळप राखीत होते.
And there were in the same country shepherds, living in the open field, and guarding their flock by night.
9 ९ अचानक, देवाचा एक दूत त्यांच्यासमोर प्रकट झाला व प्रभूचे तेज त्यांच्याभोवती पसरले आणि ते खूप भ्याले.
And, behold, an angel of the Lord stood by them, and the glory of the Lord shone round about them; and they were greatly afraid.
10 १० देवदूत त्यांना म्हणाला भिऊ नका; जो मोठा आनंद सर्व लोकांस होणार आहे त्याची सुवार्ता मी तुम्हास सांगतो.
And the angel said to them: Be not afraid; for, behold, I bring you good news of great joy, which shall be for all people.
11 ११ दावीदाच्या नगरात आज तुमच्यासाठी तारणारा जन्मला आहे! तो ख्रिस्त प्रभू आहे.
For there is born for you this day, in the city of David, a Savior, who is Christ the Lord.
12 १२ तुमच्यासाठी ही खूण असेल की, बालक बाळंत्याने गुंडाळून गव्हाणीत निजवलेले तुम्हास आढळेल.
And this shall be to you the sign: you will find the babe wrapped in swathing-clothes, and lying in a stable.
13 १३ मग एकाएकी आकाशातल्या सैन्यांचा समुदाय त्या देवदूताजवळ आला आणि देवदूत देवाची स्तुती करत म्हणाले,
And suddenly there was with the angel a multitude of the heavenly host, praising God, and saying:
14 १४ “परम उंचामध्ये देवाला गौरव आणि पृथ्वीवर ज्या मनुष्यांसंबंधी तो संतुष्ट आहे त्यांच्यामध्ये शांती.”
Glory to God in the highest, and on earth peace, good will among men.
15 १५ मग असे झाले की देवदूत त्यांच्यापासून स्वर्गास गेले, तेव्हा मेंढपाळ एकमेकांना म्हणाले, चला, आपण बेथलेहेमापर्यंत जाऊ आणि घडलेली ही जी गोष्ट परमेश्वराने आम्हास कळवली ती बघू या.
And it came to pass, that, after the angels had gone away into heaven, the shepherds said one to another: Let us now go to Bethlehem, and see this thing that has come to pass, which the Lord has made known to us.
16 १६ तेव्हा ते घाईघाईने गेले आणि त्यांना मरीया, योसेफ व गव्हाणीत ठेवलेले बाळ ही त्यांना दिसले.
And they came with haste, and found both Mary and Joseph, and the babe lying in the stable.
17 १७ जेव्हा मेंढपाळांनी त्यास पाहिले तेव्हा त्या बाळाविषयी जे सांगितले होते ते त्यांनी सर्वांना जाहीर केले.
And after they had seen it, they made known everywhere the words that had been spoken to them of this child.
18 १८ मग ऐकणारे सर्व जन त्या मेंढपाळांनी सांगितलेल्या गोष्टीवरून आश्चर्यचकित झाले.
And all that heard, wondered at those things which were told them by the shepherds.
19 १९ परंतु मरीयेने या सर्व गोष्टींचे मनन करून त्या आपल्या अंतःकरणात ठेवल्या.
But Mary kept all these things in her mind, and pondered them in her heart.
20 २० नंतर ते मेंढपाळ त्यांना सांगण्यात आले होते त्याप्रमाणे त्या सर्व गोष्टी ऐकून व पाहून देवाचे गौरव व स्तुती करीत माघारी गेले.
And the shepherds returned, glorifying and praising God for all things which they had heard and seen, as it had been told to them.
21 २१ आठवा दिवस म्हणजे सुंतेचा दिवस आल्यावर त्याचे नाव येशू ठेवण्यात आले. हे नाव तो उदरात संभवण्यापूर्वीच देवदूताने ठेवले होते.
And when eight days were completed for circumcising him, his name was called Jesus, as it had been called by the angel, before he was conceived in the womb.
22 २२ पुढे मोशेच्या नियमशास्त्राप्रमाणे त्यांचे शुद्धीकरणाचे दिवस भरल्यावर ते त्यास वर यरूशलेम शहरास घेऊन आले; ते अशासाठी की, त्याचे प्रभूला समर्पण करावे.
And when the days for their purification were completed according to the law of Moses, they brought him to Jerusalem, to present him to the Lord,
23 २३ म्हणजे प्रत्येक प्रथम जन्मलेला नर प्रभूसाठी पवित्र म्हटला जावा असे जे प्रभूच्या नियमशास्त्रात लिहिले आहे त्याप्रमाणे करावे.
(as it is written in the law of the Lord: Every male that opens the womb shall be called holy to the Lord; )
24 २४ आणि प्रभूच्या नियमशास्त्रात सांगितल्याप्रमाणे होल्यांचा जोडा किंवा कबुतरांची दोन पिल्ले यांचा यज्ञ अर्पावा म्हणून त्यांनी त्यास तेथे आणले.
and to offer a sacrifice, according to that which is commanded in the law of the Lord: A pair of turtledoves, or two young pigeons.
25 २५ तेव्हा पाहा, यरूशलेम त शिमोन नावाचा कोणीएक मनुष्य होता. तो मनुष्य नीतिमान व भक्तिमान होता. तो इस्राएलाच्या सांत्वनाची वाट पाहत होता आणि पवित्र आत्मा त्याच्यावर होता.
And, behold, there was a man in Jerusalem, whose name was Simeon. And this man was just and devout, looking for the consolation of Israel. And the Holy Spirit was upon him:
26 २६ आणि प्रभूच्या ख्रिस्ताला पाहिल्याशिवाय तू मरणार नाही असे पवित्र आत्म्याने त्यास प्रकट केले होते.
and it had been revealed to him by the Holy Spirit, that he should not see death before he had seen the Lord’s Anointed.
27 २७ आणि तो आत्म्यांत असता परमेश्वराच्या भवनात आला आणि जेव्हा आईवडीलांनी येशू बाळाला, त्याच्याविषयी नियमशास्त्राच्या रीतीप्रमाणे करण्याकरीता, आत आणले,
And he came by the Spirit into the temple; and when the parents brought in the child Jesus, to do for him according to the custom of the law,
28 २८ तेव्हा शिमोनाने येशूला आपल्या हातात घेतले आणि त्याने देवाचा धन्यवाद केला आणि म्हटले,
he took him in his arms, and blessed God, and said:
29 २९ “हे प्रभू, आता तू आपल्या वचनाप्रमाणे आपल्या दासास शांतीने जाऊ देत आहेस.
Now, Lord, thou dost let thy servant depart in peace, according to thy word,
30 ३० कारण माझ्या डोळ्यांनी तुझे तारण पाहिले आहे,
for my eyes have seen thy salvation,
31 ३१ ते तू सर्व राष्ट्रांतील लोकांच्या समक्ष तयार केले.
which thou hast prepared before the face of all people;
32 ३२ ते परराष्ट्रीयांस प्रगटीकरण होण्यासाठी उजेड व तुझ्या इस्राएल लोकांचे वैभव असे आहे.”
a light for a revelation to the Gentiles, and the glory of thy people Israel.
33 ३३ त्याच्याविषयी सांगितलेल्या गोष्टींमुळे त्याचे आईवडील आश्चर्यचकित झाले.
And Joseph and his mother wondered at the things which were spoken of him.
34 ३४ आणि शिमोनाने त्यांना आशीर्वाद दिला व त्याची आई मरीया हिला म्हटले, पाहा, इस्राएलातील अनेकांचे पडणे व पुन्हा उठणे यासाठी आणि ज्याविरूद्ध बोलतील अशा चिन्हासाठी ठेवलेला आहे.
And Simeon blessed them, and said to Mary his mother: Behold, this child is appointed for the fall and rising again of many in Israel, and for a sign to be spoken against,
35 ३५ यासाठी की, पुष्कळ लोकांच्या अंतःकरणातील विचार उघडकीस यावे आणि तुझ्या स्वतःच्याही जिवांतून तलवार भोसकून जाईल.
(and a sword shall pierce through your own soul, ) that the thoughts of many hearts may be revealed.
36 ३६ तेथे हन्ना नावाची एक संदेष्टी राहत होती. ती आशेर वंशातील फनूएलाची मुलगी असून ती फार वृद्ध झाली होती. ती लग्नानंतर आपल्या पतीसमवेत सात वर्षे राहिली.
And there was a prophetess, Anna, the daughter of Phanuel, of the tribe of Asher; she was of great age, and had lived with a husband seven years from her virginity:
37 ३७ ती चौऱ्याऐंशी वर्षांची विधवा होती व परमेश्वराचे भवन सोडून न जाता उपवास व प्रार्थना करून ती रात्रंदिवस निरंतर उपासना करीत असे.
and she was a widow of about eighty-four years, and she departed not from the temple, but served, day and night, with fastings and prayers.
38 ३८ तिने त्याचवेळी जवळ येऊन देवाचे आभार मानले. जे यरूशलेमेच्या सुटकेविषयी वाट पाहत होते त्या सर्वांना तिने त्याच्याविषयी सांगितले.
And she came in at that hour, and gave thanks to Lord, and spoke of him to all that looked for redemption in Jerusalem.
39 ३९ जेव्हा त्यांनी प्रभूच्या नियमशास्त्राप्रमाणे सर्वकाही पूर्ण केल्यावर, ते गालील प्रांतातील आपले गाव नासरेथ येथे परत गेले.
And when they had performed all things according to the law of the Lord, they returned to Galilee, to their own city Nazareth.
40 ४० बालक मोठा होत गेला आणि बलवान झाला व ज्ञानातही वाढत गेला आणि देवाची कृपा त्याच्यावर होती.
And the child grew, and became strong in spirit, being filled with wisdom; and the grace of God was upon him.
41 ४१ प्रत्येक वर्षी त्याचे आईवडील वल्हांडण सणासाठी यरूशलेम शहरास जात.
And his parents went up every year to Jerusalem, at the feast of passover.
42 ४२ जेव्हा तो बारा वर्षांचा झाला, ते सणाच्या रीतीप्रमाणे वर यरूशलेम शहरास गेले.
And when he was twelve years old, they went up to Jerusalem, according to the custom of the feast.
43 ४३ मग सणाचे पूर्ण दिवस तेथे घालविल्या नंतर ते घराकडे परत येण्यास निघाले. परंतु मुलगा येशू मात्र यरूशलेमेतच मागे राहिला आणि हे त्याच्या आई-वडीलांना माहीत नव्हते.
And when they had kept the full number of days, and had set out to return, the child Jesus stayed behind in Jerusalem; and Joseph and his mother knew it not.
44 ४४ तो बरोबर प्रवास करणाऱ्या घोळक्या सोबत असेल असे समजून ते एक दिवसाची वाट चालून गेले. नंतर त्यांनी नातलग व मित्रांमध्ये त्याचा शोध घेण्यास सुरुवात केली.
But supposing that he was in the company, they went a day’s journey; and they sought for him among their relatives and acquaintance;
45 ४५ जेव्हा तो त्यांना सापडला नाही, म्हणून ते यरूशलेम शहरास परत आले आणि तेथे त्यांनी त्याचा शोध घेतला.
and not finding him, they returned to Jerusalem in search of him.
46 ४६ असे घडले की, तीन दिवसानंतर तो त्यांना परमेश्वराच्या भवनात सापडला, तो शिक्षकांमध्ये बसून त्यांचे ऐकत होता व त्यांना प्रश्न विचारीत होता.
And it came to pass, after three days, that they found him in the temple, sitting in the midst of the teachers, both hearing them, and asking them questions.
47 ४७ ज्यांनी त्याचे ऐकले ते सर्व त्याच्या समजबुद्धीमुळे आणि उत्तरांमुळे चकित झाले.
And all that heard him were astonished at his understanding, and his answers.
48 ४८ जेव्हा त्यांनी त्यास पाहिले तेव्हा ते आश्चर्यचकित झाले. त्याची आई त्यास म्हणाली, “मुला, तू आमच्याबरोबर असे का वागलास? ऐक, तुझा पिता व मी कष्टी होऊन तुझा शोध करीत आलो.”
And when they saw him they were amazed. And his mother said to him: Child, why have you acted thus toward us? Behold, your father and I have sought for you in sorrow.
49 ४९ येशू त्यांना म्हणाला, “तुम्ही माझा शोध का करीत होता? मी माझ्या पित्याच्या घरात असावे, हे तुम्हास माहीत नव्हते काय?”
And he said to them: Why did you seek for me? Did you not know that I must be in my Father’s house?
50 ५० परंतु तो जे शब्द त्यांच्याशी बोलला ते त्यांना समजले नाही.
And they did not understand the words which he spoke to them.
51 ५१ मग तो त्यांच्याबरोबर नासरेथास गेला आणि तो त्यांच्या आज्ञेत राहिला. त्याच्या आईने या सर्व गोष्टी आपल्या अंतःकरणात जपून ठेवल्या.
And he went down with them, and came to Nazareth, and was obedient to them. And his mother kept all these sayings in her heart.
52 ५२ येशू ज्ञानाने आणि शरीराने देवाच्या आणि मनुष्यांच्या कृपेत वाढत गेला.
And Jesus increased in wisdom and in stature, and in favor with God and with man.