Whakatauki 14

1 Ko ta te wahine whakaaro nui he hanga i tona whare; ko ta te wahine wairangi, ko ona ringa hei wahi iho.

חכמות נשים בנתה ביתה ואולת בידיה תהרסנו

2 Ko te tangata e haere ana i runga i tona tika, e wehi ana i a Ihowa; ko te tangata he parori ki ona ara e whakahawea ana ki i ia.

הולך בישרו ירא יהוה ונלוז דרכיו בוזהו

3 Kei te mangai o te wairangi he patu whakapehapeha; ma nga ngutu ia o te hunga whakaaro nui ratou ka ora ai.

בפי-אויל חטר גאוה ושפתי חכמים תשמורם

4 Ki te kahore he kau, ka ma te takotoranga kai; ma te kaha ia o te kau ka nui ai nga hua.

באין אלפים אבוס בר ורב-תבואות בכח שור

5 E kore te kaiwhakaatu pono e teka; ka puaki ia te teka i te kaiwhakaatu teka.

עד אמונים לא יכזב ויפיח כזבים עד שקר

6 E rapu ana te tangata whakahi i te whakaaro nui, heoi kahore e kitea e ia; ki te tangata matau ia he mama noa te matauranga.

בקש-לץ חכמה ואין ודעת לנבון נקל

7 Haere atu ki te aroaro o te kuware, ina kahore e kitea e koe he ngutu matau ona.

לך מנגד לאיש כסיל ובל-ידעת שפתי-דעת

8 Ko te whakaaro nui o te tangata tupato, he matau ki tona ara; ko te wairangi o nga kuware, he tinihanga.

חכמת ערום הבין דרכו ואולת כסילים מרמה

9 Ko ta nga wairangi he kata ki te he: na kei te hunga tika te whakaaro pai.

אולים יליץ אשם ובין ישרים רצון

10 E mohio ana te ngakau ki tona ake mamae, e kore ano hoki tona koa e pikitia e te tangata ke.

לב--יודע מרת נפשו ובשמחתו לא-יתערב זר

11 Ka whakangaromia te whare o te hunga kino: ka tupu ia te teneti o te hunga tika.

בית רשעים ישמד ואהל ישרים יפריח

12 He huarahi ano tera e tika ana ki ta te tangata titiro, ko tona mutunga ia ko nga huarahi ki te mate.

יש דרך ישר לפני-איש ואחריתה דרכי-מות

13 Ahakoa e kata ana, e mamae ana te ngakau; a, ko te mutunga o te koa, he pouri.

גם-בשחק יכאב-לב ואחריתה שמחה תוגה

14 Ko te tangata i te ngakau tahuri ke, ka makona i ona ara ake: a ko te tangata pai ka makona i tana ake ano.

מדרכיו ישבע סוג לב ומעליו איש טוב

15 Ko ta te kuware he whakapono ki nga kupu katoa; tena ko te tangata tupato, ka ata titiro ki tana hikoi.

פתי יאמין לכל-דבר וערום יבין לאשרו

16 E wehi ana te tangata whakaaro nui, ka neke atu i te kino; ko te kuware ia ka whakahi, ka tohe.

חכם ירא וסר מרע וכסיל מתעבר ובוטח

17 Ko te tangata riri wawe ka mahi i te wairangi; ka kinongia ano hoki te tangata i nga rauhanga kino.

קצר-אפים יעשה אולת ואיש מזמות ישנא

18 He wairangi te whakarerenga iho mo nga kuware; ko te tangata tupato ia ka karaunatia ki te matauranga.

נחלו פתאים אולת וערומים יכתרו דעת

19 E piko ana te hunga kino ki te aroaro o te hunga pai; a ko te hunga he ki nga kuwaha o te tangata tika.

שחו רעים לפני טובים ורשעים על-שערי צדיק

20 E kinongia ana te rawakore e tona hoa ake nei ano; he tokomaha ia nga tangata e aroha ana ki te tangata taonga.

גם-לרעהו ישנא רש ואהבי עשיר רבים

21 Ko te tangata e whakahawea ana ki tona hoa, e hara ana; ko te tangata ia e atawhai ana ki nga rawakore, ka hari.

בז-לרעהו חוטא ומחונן עניים (ענוים) אשריו

22 He teka ianei e kotiti ke ana nga kaiwhakatakoto i te kino? He atawhai ia, he pono, kei nga kaihanga i te pai.

הלוא-יתעו חרשי רע וחסד ואמת חרשי טוב

23 He hua to nga mauiuitanga katoa; tena ko te korero o nga ngutu e ahu ana ki te rawakore.

בכל-עצב יהיה מותר ודבר-שפתים אך-למחסור

24 Hei karauna mo nga whakaaro nui o ratou taonga; ko te wairangi ia o nga kuware, he wairangi kau.

עטרת חכמים עשרם אולת כסילים אולת

25 Ka ora nga wairua i te kaiwhakaatu pono: ko te tangata korero teka ia e mea ana kia tinihanga.

מציל נפשות עד אמת ויפח כזבים מרמה

26 U tonu, kaha tonu te whakaaro ina wehi ki a Ihowa; ka whai rerenga atu ano hoki ana tamariki.

ביראת יהוה מבטח-עז ולבניו יהיה מחסה

27 He puna ora te wehi ki a Ihowa, e mahue ai nga reti o te mate.

יראת יהוה מקור חיים-- לסור ממקשי מות

28 Ma te nui o te iwi ka whai honore ai te kingi; ma te kore o te iwi ka taka ai te rangatira.

ברב-עם הדרת-מלך ובאפס לאם מחתת רזון

29 He matauranga nui to te tangata manawanui; ko te tangata riri wawe ia, e whakaneke ake ana ia i te wairangi.

ארך אפים רב-תבונה וקצר-רוח מרים אולת

30 He ora ki nga kikokiko te ngakau ora; ko te hae ia, he pirau ki nga wheua.

חיי בשרים לב מרפא ורקב עצמות קנאה

31 Ko te tangata e tukino ana i te ware, he tawai tana ki tona Kaihanga; ko te tangata ia e atawhai ana i te rawakore, e whakahonore ana i a ia.

עשק דל חרף עשהו ומכבדו חנן אביון

32 E uakina iho ana te tangata kino i runga i tona he; ko te tangata tika ia ka whai tumanakohanga i tona matenga.

ברעתו ידחה רשע וחסה במותו צדיק

33 Ka noho te whakaaro nui ki te ngakau o te tangata matau; engari ko te mea kei te wahi ki roto o nga kuware e whakaaturia ana.

בלב נבון תנוח חכמה ובקרב כסילים תודע

34 Ma te tika ka kake ai te iwi; ma te hara ia ka ingoa kino ai nga iwi.

צדקה תרומם-גוי וחסד לאמים חטאת

35 Ka manako te kingi ki te pononga mahara; a ka riri ki te tangata i takea ai te whakama.

רצון-מלך לעבד משכיל ועברתו תהיה מביש