Proverbiorum 14
1 Sapiens mulier ædificat domum suam; insipiens exstructam quoque manibus destruet.
Ɔbea nyansafo si ne dan, nanso ɔbea kwasea de nʼankasa ne nsa dwiriw ne de gu fam.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo qui infami graditur via.
Nea ne nantew teɛ no suro Awurade, na nea nʼakwan kyea no bu no animtiaa.
3 In ore stulti virga superbiæ; labia autem sapientium custodiunt eos.
Ɔkwasea kasa ma wɔbɔ nʼakyi abaa, nanso anyansafo ano bɔ wɔn ho ban.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est; ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Faako a anantwi nni no, adididaka no mu da mpan, na nantwi ahoɔden mu na nnɔbae pii fi ba.
5 Testis fidelis non mentitur; profert autem mendacium dolosus testis.
Ɔdanseni nokwafo rennaadaa, ɔdansekurumni hwie atoro gu hɔ.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit; doctrina prudentium facilis.
Ɔfɛwdifo hwehwɛ nyansa nanso onya, nanso wɔn a wɔwɔ nhumu nya nimdeɛ ntɛm.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
Twe wo ho fi ɔkwasea ho, efisɛ, worennya nimdeɛ mfi nʼano.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam, et imprudentia stultorum errans.
Anitewfo nyansa ne sɛ wɔbɛdwene wɔn akwan ho, na nkwaseafo agyimisɛm yɛ nnaadaa.
9 Stultus illudet peccatum, et inter justos morabitur gratia.
Nkwaseafo de bɔne ho adwensakra di fɛw, na wɔn a wɔteɛ mu na anisɔ wɔ.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur extraneus.
Koma biara nim ɔyaw wɔ ne mu, na obi foforo rentumi ne no nkyɛ nʼanigye.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero justorum germinabunt.
Wɔbɛsɛe amumɔyɛfo fi, nanso teefo ntamadan bɛyɛ frɔmfrɔm.
12 Est via quæ videtur homini justa, novissima autem ejus deducunt ad mortem.
Ɔkwan bi wɔ hɔ a ɛteɛ wɔ onipa ani so, nanso awiei no, ɛkɔ owu mu.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Ɔserew mu mpo, koma tumi di yaw, na anigye tumi wie awerɛhow.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.
Akyirisanfo benya akatua sɛnea wɔn akwan te, na onipa pa nso benya ne de.
15 Innocens credit omni verbo; astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni; servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via ejus.
Atetekwaa gye biribiara di, nanso onitefo dwene nʼanammɔntu ho.
16 Sapiens timet, et declinat a malo; stultus transilit, et confidit.
Onyansafo suro Awurade na oguan bɔne, nanso ɔkwasea yɛ asowui ne basabasa.
17 Impatiens operabitur stultitiam, et vir versutus odiosus est.
Onipa a ne bo nkyɛ fuw no yɛ nkwaseade, na wɔtɔn nea ɔpam apam bɔne no.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et exspectabunt astuti scientiam.
Ntetekwaafo agyapade ne gyimi, na wɔde nimdeɛ bɔ anitewfo abotiri.
19 Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum.
Nnipa bɔnefo bɛkotow nnipa pa anim, na amumɔyɛfo akotow atreneefo apon ano.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
Ahiafo de, wɔn yɔnkonom mpo mpɛ wɔn anim ahwɛ, nanso adefo wɔ nnamfonom bebree.
21 Qui despicit proximum suum peccat; qui autem miseretur pauperis beatus erit. Qui credit in Domino misericordiam diligit.
Nea obu ne yɔnko animtiaa yɛ bɔne, na nhyira nka nea ne yam ye ma ohiani.
22 Errant qui operantur malum; misericordia et veritas præparant bona.
So wɔn a wɔbɔ pɔw bɔne nyera kwan ana? Nanso wɔn a wɔhyehyɛ nea eye no nya adɔe ne nokware.
23 In omni opere erit abundantia; ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
Adwumadenyɛ nyinaa de mfaso ba, na kasahunu de, ɛkɔ ohia mu.
24 Corona sapientium divitiæ eorum; fatuitas stultorum imprudentia.
Anyansafo ahonya ne wɔn abotiri, na nkwaseafo agyimisɛm sow gyimi aba.
25 Liberat animas testis fidelis, et profert mendacia versipellis.
Ɔdanseni nokwafo gye nkwa, nanso ɔdansekurumni yɛ ɔdaadaafo.
26 In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis ejus erit spes.
Nea osuro Awurade no wɔ bammɔ a mu yɛ den, na ɛbɛyɛ guankɔbea ama ne mma.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
Awurade suro yɛ nkwa asuti, eyi onipa fi owu afiri mu.
28 In multitudine populi dignitas regis, et in paucitate plebis ignominia principis.
Ɔman mu nnipa dodow yɛ ɔhene anuonyam, nanso sɛ asomfo nni hɔ a mmapɔmma no sɛe.
29 Qui patiens est multa gubernatur prudentia; qui autem impatiens est exaltat stultitiam suam.
Onipa a ɔwɔ abodwokyɛre wɔ ntease a mu dɔ, na nea ne bo fu ntɛm no da agyimisɛm adi.
30 Vita carnium sanitas cordis; putredo ossium invidia.
Koma mu asomdwoe ma nipadua nkwa, na anibere ma nnompe porɔw.
31 Qui calumniatur egentem exprobrat factori ejus; honorat autem eum qui miseretur pauperis.
Nea ɔhyɛ ahiafo so no bu wɔn Yɛfo animtiaa, nanso nea ohu ohiani mmɔbɔ no hyɛ Onyankopɔn anuonyam.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem justus in morte sua.
Sɛ amanehunu ba a amumɔyɛfo hwe ase, nanso owu mu mpo atreneefo wɔ guankɔbea.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Nyansa te ntease koma mu, na nkwaseafo mu mpo, oyi ne ho adi.
34 Justitia elevat gentem; miseros autem facit populos peccatum.
Trenee pagyaw ɔman, na bɔne yɛ animguase ma nnipa nyinaa.
35 Acceptus est regi minister intelligens; iracundiam ejus inutilis sustinebit.
Ɔhene ani sɔ ɔsomfo nyansani, na ɔsomfo nimguasefo hyɛ no abufuw.
