Proverbiorum 17
1 Melior est buccella sicca cum gaudio, quam domus plena victimis cum iurgio.
Kolia na kimia ndambo ya lipa ya kokawuka ezali malamu koleka kovanda na ndako etonda na misuni elongo na koswana.
2 Servus sapiens dominabitur filiis stultis, et inter fratres hereditatem dividet.
Mosali ya bwanya akozala na bokonzi likolo ya mwana mobali oyo asalaka soni, mpe akozwa libula elongo na bandeko.
3 Sicut igne probatur argentum, et aurum camino: ita corda probat Dominus.
Bapetolaka palata na kikalungu, mpe bapetolaka wolo na fulu ya moto makasi, kasi ezali Yawe nde amekaka mitema.
4 Malus obedit linguæ iniquæ: et fallax obtemperat labiis mendacibus.
Moto oyo asalaka mabe ayokaka maloba ya bato mabe, mokosi apesaka litoyi na ye na maloba ya lokuta.
5 Qui despicit pauperem, exprobrat factori eius: et qui ruina lætatur alterius, non erit impunitus.
Moto oyo anyokolaka mobola anyokolaka Mokeli ya mobola yango; moto oyo asepelaka na pasi ya moninga akozanga te kozwa etumbu.
6 Corona senum filii filiorum: et gloria filiorum patres eorum.
Bakitani bazali motole ya bakoko, mpe baboti bazali lokumu ya bana.
7 Non decent stultum verba composita: nec principem labium mentiens.
Ndenge maloba ya lokumu ebongi te mpo na moto mabe, ndenge mpe maloba ya lokuta ebongi te mpo na mokonzi.
8 Gemma gratissima, expectatio præstolantis: quocumque se vertit, prudenter intelligit.
Kanyaka ezalaka lokola kisi na miso ya moto oyo azali na yango; alongaka na esika nyonso oyo akendaka.
9 Qui celat delictum, quærit amicitias: qui altero sermone repetit, separat fœderatos.
Moto oyo abombaka mabe alukaka bolingo, kasi moto oyo azongelaka yango tango nyonso akabolaka bato oyo balingani.
10 Plus proficit correptio apud prudentem, quam centum plagæ apud stultum.
Pamela ezalaka na litomba mpo na moto ya mayele, kasi kobeta zoba bafimbu nkama moko ezalaka na litomba te.
11 Semper iurgia quærit malus: angelus autem crudelis mittetur contra eum.
Moto mabe alukaka kaka kotomboka, kasi bakotindela ye ntoma ya motema mabe mpo na kotelemela ye.
12 Expedit magis ursæ occurrere raptis fœtibus, quam fatuo confidenti in stultitia sua.
Kokutana na ngombolo oyo babotoli bana ezali malamu koleka kokutana na zoba oyo azali kati na bolema.
13 Qui reddit mala pro bonis, non recedet malum de domo eius.
Pasi etikaka ata moke te ndako ya moto oyo azongisaka mabe mpo na malamu.
14 Qui dimittit aquam, caput est iurgiorum: et antequam patiatur contumeliam, iudicium deserit.
Kobanda koswana ezali lokola kofungola nzela ya mayi; tika na yo liboso ete kobendana ekoma makasi.
15 Qui iustificat impium, et qui condemnat iustum, abominabilis est uterque apud Deum.
Moto oyo alongisaka bato mabe mpe moto oyo akweyisaka bato ya sembo bazali, bango mibale, nkele na miso ya Yawe.
16 Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam, quærit ruinam: et qui evitat discere, incidet in mala.
Mpo na nini mbongo ezala na maboko ya zoba? Mpo ete asomba bwanya wana azali na posa na yango te!
17 Omni tempore diligit qui amicus est: et frater in angustiis comprobatur.
Molingami alingaka tango nyonso, mpe akomaka ndeko na tango ya pasi.
18 Stultus homo plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo.
Moto oyo azangi mayele abetaka tolo mpo na kondima baniongo ya mopaya.
19 Qui meditatur discordias, diligit rixas: et qui exaltat ostium, quærit ruinam.
Moto oyo alingaka koswana alingaka masumu; moto oyo atongaka ekuke na ye na likolo amilukelaka kokweya.
20 Qui perversi cordis est, non inveniet bonum: et qui vertit linguam, incidet in malum.
Moto ya motema mabe abongaka te, mpe moto ya lolemo ya lokuta akomona pasi.
21 Natus est stultus in ignominiam suam: sed nec pater in fatuo lætabitur.
Kozala na mwana ya zoba esalaka pasi na motema, mpe tata ya moto ya liboma akotikala kozala na esengo te.
22 Animus gaudens ætatem floridam facit: spiritus tristis exiccat ossa.
Motema ya esengo ebikisaka nzoto, kasi motema oyo etutami ebukaka mikuwa.
23 Munera de sinu impius accipit, ut pervertat semitas iudicii.
Moto mabe azwaka kanyaka na nkuku mpo na kobebisa nzela ya bosembo.
24 In facie prudentis lucet sapientia: oculi stultorum in finibus terræ.
Bwanya emonanaka na elongi ya moto ya mayele, kasi miso ya zoba ekendaka kino na suka ya mokili.
25 Ira patris, filius stultus: et dolor matris quæ genuit eum.
Mwana oyo azangi mayele apesaka tata na ye mawa, mpe ayokisaka mama na ye pasi na motema.
26 Non est bonum, damnum inferre iusto: nec percutere principem, qui recta iudicat.
Ezali malamu te kopesa moto ya sembo etumbu, mpe ezali malamu te kobeta bato ya lokumu na miso ya bosembo.
27 Qui moderatur sermones suos, doctus et prudens est: et pretiosi spiritus vir eruditus.
Moto oyo abatelaka monoko na ye azali na boyebi; moto oyo alengaka-lengaka te azali mayele.
28 Stultus quoque si tacuerit, sapiens reputabitur: et si compresserit labia sua, intelligens.
Ezala moto ya liboma, soki avandi kimia, amonanaka lokola moto ya bwanya; moto oyo akangaka monoko na ye amonanaka lokola moto ya mayele.
