Proverbiorum 14
1 [Sapiens mulier ædificat domum suam; insipiens exstructam quoque manibus destruet.
Mądra kobieta buduje swój dom, a głupia burzy go własnymi rękami.
2 Ambulans recto itinere, et timens Deum, despicitur ab eo qui infami graditur via.
Kto postępuje w sposób prawy, boi się PANA, a przewrotny na swoich drogach gardzi nim.
3 In ore stulti virga superbiæ; labia autem sapientium custodiunt eos.
W ustach głupiego jest rózga pychy, a mądrych strzegą ich wargi.
4 Ubi non sunt boves, præsepe vacuum est; ubi autem plurimæ segetes, ibi manifesta est fortitudo bovis.
Gdzie nie ma wołów, żłób jest pusty, lecz dzięki sile wołów mnoży się obfitość zboża.
5 Testis fidelis non mentitur; profert autem mendacium dolosus testis.
Wierny świadek nie kłamie, a fałszywy świadek mówi kłamstwa.
6 Quærit derisor sapientiam, et non invenit; doctrina prudentium facilis.
Szyderca szuka mądrości, a nie [znajduje], lecz rozumnemu wiedza [przychodzi] łatwo.
7 Vade contra virum stultum, et nescit labia prudentiæ.
Odsuń się od głupiego, gdyż nie znajdziesz [u niego] warg rozumnych.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam, et imprudentia stultorum errans.
Mądrość roztropnego [to] poznanie swojej drogi, a głupotą głupich [jest] oszustwo.
9 Stultus illudet peccatum, et inter justos morabitur gratia.
Głupcy szydzą z grzechu, a u prawych [jest] przychylność.
10 Cor quod novit amaritudinem animæ suæ, in gaudio ejus non miscebitur extraneus.
Serce zna własną gorycz, a obcy nie wtrąca się w jego radość.
11 Domus impiorum delebitur: tabernacula vero justorum germinabunt.
Dom niegodziwych będzie zgładzony, a mieszkanie prawych zakwitnie.
12 Est via quæ videtur homini justa, novissima autem ejus deducunt ad mortem.
Jest droga, która człowiekowi wydaje się słuszna, lecz końcem jej jest droga do śmierci.
13 Risus dolore miscebitur, et extrema gaudii luctus occupat.
Nawet w śmiechu serce boleje, a końcem [takiej] wesołości [jest] smutek.
14 Viis suis replebitur stultus, et super eum erit vir bonus.]
Serce odstępcy nasyci się jego drogami, a dobry człowiek – swoimi.
15 [Innocens credit omni verbo; astutus considerat gressus suos. Filio doloso nihil erit boni; servo autem sapienti prosperi erunt actus, et dirigetur via ejus.
Prosty wierzy każdemu słowu, a roztropny zważa na swoje kroki.
16 Sapiens timet, et declinat a malo; stultus transilit, et confidit.
Mądry boi się i odwraca się od zła, ale głupi w swym szaleństwie jest pewny siebie.
17 Impatiens operabitur stultitiam, et vir versutus odiosus est.
[Człowiek] porywczy popełnia głupstwa, a podstępny jest znienawidzony.
18 Possidebunt parvuli stultitiam, et exspectabunt astuti scientiam.
Prości ludzie dziedziczą głupotę, a roztropni są koronowani wiedzą.
19 Jacebunt mali ante bonos, et impii ante portas justorum.
Źli kłaniają się przed dobrymi, a niegodziwi u bram sprawiedliwego.
20 Etiam proximo suo pauper odiosus erit: amici vero divitum multi.
Ubogi jest znienawidzony nawet przez swego bliźniego, a bogaty ma wielu przyjaciół.
21 Qui despicit proximum suum peccat; qui autem miseretur pauperis beatus erit. Qui credit in Domino misericordiam diligit.
Kto gardzi swym bliźnim, ten grzeszy, a kto lituje się nad ubogimi, jest błogosławiony.
22 Errant qui operantur malum; misericordia et veritas præparant bona.
Czyż nie błądzą ci, którzy obmyślają zło? Ale miłosierdzie i prawda są z tymi, którzy obmyślają dobro.
23 In omni opere erit abundantia; ubi autem verba sunt plurima, ibi frequenter egestas.
Każda praca [przynosi] pożytek, a [puste] słowa [prowadzą] do nędzy.
24 Corona sapientium divitiæ eorum; fatuitas stultorum imprudentia.
Koroną mądrych [jest ich] bogactwo, ale głupota głupich [pozostaje] głupotą.
25 Liberat animas testis fidelis, et profert mendacia versipellis.]
Prawdomówny świadek ocala dusze, a fałszywy mówi kłamstwa.
26 [In timore Domini fiducia fortitudinis, et filiis ejus erit spes.
W bojaźni PANA jest mocne zaufanie, a jego synowie będą mieć ucieczkę.
27 Timor Domini fons vitæ, ut declinent a ruina mortis.
Bojaźń PANA jest źródłem życia, by uniknąć sideł śmierci.
28 In multitudine populi dignitas regis, et in paucitate plebis ignominia principis.
Liczny lud to chwała króla, a brak ludu to zguba władcy.
29 Qui patiens est multa gubernatur prudentia; qui autem impatiens est exaltat stultitiam suam.
Nieskory do gniewu jest bardzo roztropny, lecz porywczy wywyższa głupotę.
30 Vita carnium sanitas cordis; putredo ossium invidia.
Zdrowe serce jest życiem ciała, a zazdrość jest zgnilizną kości.
31 Qui calumniatur egentem exprobrat factori ejus; honorat autem eum qui miseretur pauperis.
Kto gnębi ubogiego, uwłacza jego Stwórcy, a czci go ten, kto lituje się nad ubogim.
32 In malitia sua expelletur impius: sperat autem justus in morte sua.
Niegodziwy zostaje wygnany z powodu swojego zła, a sprawiedliwy ma nadzieję [nawet] w [czasie] swojej śmierci.
33 In corde prudentis requiescit sapientia, et indoctos quosque erudiet.
Mądrość spoczywa w sercu rozumnego, a [co jest] w sercu głupich, wychodzi na jaw.
34 Justitia elevat gentem; miseros autem facit populos peccatum.
Sprawiedliwość wywyższa naród, a grzech jest hańbą narodów.
35 Acceptus est regi minister intelligens; iracundiam ejus inutilis sustinebit.]
Król jest przychylny dla roztropnego sługi, lecz gniewa się [na tego], który [przynosi] hańbę.
